Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Διαβάζοντας «Το λευκό κουστούμι» του Ξενοφώντα Μπρουντζάκη, ταξίδεψα νοερά στο αγαπημένο μου νησί, την Τήνο, που μετά από τριάντα χρόνια, νιώθω κι εγώ Τηνιακή. Το εξώφυλλο που σχεδίασαν οι εκδόσεις Καστανιώτη, μου το έφερε πιο κοντά, οσμίστηκα τα αρώματά του αν και δεν έχω τα βιώματά του. Μετά περπάτησα στα Εξάρχεια, όπου μεγάλωσα, έζησα, σύχνασα στα γνώριμα στέκια που περπάτησε ο συγγραφέας. Τελικά, είναι οι καλύτερες φωτογραφίες οι αναμνήσεις; Αναζήτησα τον συγγραφέα και μιλήσαμε για το λευκό κουστούμι αλλά και για πολλά άλλα.

Κύριε Ξενοφών Μπρουντζάκη, ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μου παραχωρείτε για λογαριασμό του Bookia. Έχετε γράψει οκτώ μυθιστορήματα μέχρι και σήμερα. Είναι το πρώτο που εκτυλίσσεται στην Τήνο και ποια ήταν η αφορμή να γράψετε ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα;

Είναι το δεύτερο βιβλίο μου που αναφέρεται στην Τήνο. Το πρώτο μου πεζογράφημα «Μια κοινή περιπέτεια του σώματος» εκτυλίσσεται επίσης στην Τήνο. Θα έλεγα ότι «Το λευκό κουστούμι» είναι μια συνέχεια  του πρώτου μου βιβλίου. Αφορμή για τη συγγραφή του «Λευκού κουστουμιού» ήταν ότι λίμναζαν σε εκκρεμότητα, μέσα μου, διάφορες διάσπαρτες μνήμες που ήθελα να ενώσω, να διασώσω και να τις τοποθετήσω τελεσίδικα στο παρελθόν.

Βίωσα κι εγώ στην Τήνο μια μυστικοπάθεια για την ιστορία τους, το παρελθόν, αναζητώντας ιστορικά στοιχεία για μυθιστορήματα. Αυτό το είδα και στο «Λευκό κουστούμι». Γιατί πιστεύετε πως οι γονείς ή παππούδες δεν ήθελαν να μιλήσουν για τα χρόνια του πολέμου;

Δε συμβαίνει κάτι διαφορετικό στην Τήνο από αυτό που συμβαίνει στις περισσότερες  κλειστές κοινωνίες. Το ότι οι παππούδες και οι πατεράδες μας δεν ήθελαν να μιλήσουν για πράγματα δυσάρεστα, το εκλαμβάνω ως ευγένεια και ενστικτώδη ωριμότητα. Δεν «πουλούσαν» τις ιστορίες τους, δεν ήθελαν να μείνουν στο παρελθόν, προσκολλημένοι σε αναμνήσεις δυσάρεστες. Πολύ περισσότερο, δε φιλοδοξούσαν να τις κάνουν βιβλία ή να τις εξαργυρώσουν με κάποιο τρόπο. Απλά, μετά τους πολέμους, ήθελαν να γυρίσουν στα σπίτια τους και να συνεχίσουν τις ζωές τους από εκεί που τις άφησαν.

Τον Αύγουστο τον αναφέρετε συχνά στο μυθιστόρημά σας. Γιατί σας έχει σημαδέψει;

Γιατί είμαι γέννημα θρέμμα νησιώτης  και ο Αύγουστος για μας τους νησιώτες είναι η μεταφυσική μας. Το νησί ταυτίζεται με τον Αύγουστο ως αποκορύφωμα μιας ουτοπίας.

Περιγράφετε τοπία του νησιού αλλά και σκηνές της καθημερινότητας. Η χαμένη αθωότητα, πράγματα που είχαμε και χάσαμε. Μιαν άλλη Τήνο που δε θυμίζει τη σημερινή. Ποιαν αγαπήσατε;

Ναι, περιγράφω μια Τήνο που δεν υπάρχει σήμερα αλλά πιθανόν και να μην υπήρξε - παρά μόνο για μένα. Περιγράφω μια Τήνο ιδιωτική. Ωστόσο, αν με ρωτάτε ποια προτιμώ, σας απαντώ ευθέως. Ακόμα και σήμερα όπου όλα είναι αλλιώς, εγώ επιστρέφω πάντα στη δική μου Τήνο, σ' αυτήν από την οποία απέδρασα.

Ο συγγραφέας με το λευκό κουστούμι είναι ξένος που ήρθε στο νησί για να ρουφήξει εικόνες. Μπορεί να υποθέσει ο αναγνώστης ότι είναι συμβολικό το λευκό κουστούμι; Θέλατε να του δώσετε σάρκα και οστά;

Το λευκό κουστούμι είναι ένας συμβολισμός για μια νέα καθαρή αρχή  που οδηγεί στην ενηλικίωσή μας και στην ελευθερία μας.

Τον θάνατο του πατέρα σας τον παραλληλίζετε με τον θάνατο του εμποράκου. Το μαγαζί του με τα τόπια που το αδειάζετε και το αφήνετε κουφάρι. Συμβολική είναι η περιγραφή σας;

Πραγματική και συμβολική. Πραγματική γιατί έτσι συνέβη και συμβολική καθώς καταδεικνύεται η άβυσσος της απώλειας, του τετελεσμένου και του τελεσίδικου που επιφέρει ο θάνατος.

Εξάρχεια, λόφος του Στρέφη, μπαράκια, κινηματογράφοι όπως η Ριβιέρα και το Βοξ. Θα πρόσθετα κι άλλα, όπως τα ταβερνάκια, που αγκάλιασαν όλη τη νεολαία, εκείνη τη δεκαετία, αλλά και τις ζωντανές μουσικές σκηνές. Πιστεύετε πως ήταν καταλυτική η ζωή σας στα Εξάρχεια για την περαιτέρω πορεία σας;

Απόλυτα, καθώς ήταν τα πιο ευτυχισμένα και ανέμελα χρόνια της ζωής μου. Η δεκαετία του 1980 και τα Εξάρχεια υπήρξαν για μένα ο προσωπικός μου «χρυσός αιώνας».

Είστε δημοσιογράφος, έχετε επιμεληθεί λογοτεχνικές σειρές, διατηρείτε στήλη βιβλίων σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα. Πιστεύετε πως όλα αυτά είναι φρένο στην έκδοση των δικών σας βιβλίων;

Καθόλου, κάθε άλλο. Να σας πω μονάχα ότι όταν δεν έκανα τίποτα και είχα άπλετο χρόνο, δεν έγραψα ποτέ ούτε μια γραμμή. Αντίθετα, όταν είχα φουλ εργασία, έγραφα πάντα μια χαρά.

Ο Επίκουρος έπαιξε ρόλο στα φιλοσοφικά σας κατασταλάγματα σχετικά με τον θάνατο;

 Όντως, ήταν η πιο λογική προσέγγιση, αν υπάρχει λογική στο θάνατο, αλλά και η πλέον ρεαλιστικά ανθρωπινή εξήγηση του θανάτου. «Όταν πεθαίνεις δεν είσαι παρών στον θάνατο σου». Άρα μην ανησυχείς. Βέβαια, αυτή η θεώρηση δε μας λυτρώνει από την αγωνία του θανάτου.

Τα πολλά τα «Κύριε ελέησον» τα βαριέται και ο Θεός, γράψατε στο βιβλίο σας. Η Τήνος ήταν και είναι ένα θρησκευτικό νησί. Η Μεγαλόχαρη είναι το κατ’ εξοχήν έσοδο του νησιού. Τα τελευταία χρόνια αναδείχτηκε ο πολιτισμός με το φεστιβάλ, αλλά και τις τοπικές εκδηλώσεις. Έμαθε ο τουρίστας ότι η Τήνος έχει να δώσει πολλά πράγματα - αλλά περισσότερο ο ξένος τουρίστας. Ανησυχείτε μήπως χάσει το νησί τον χαρακτήρα του, αυτόν που τόσο όμορφα περιγράφετε στο βιβλίο σας;

Τώρα μου βάζετε δύσκολα γιατί αυτό το ζήτημα είναι πολυσύνθετο. Προφανώς υπάρχουν θετικά και αρνητικά, όπως σε όλες τις εκφάνσεις  του βίου. Ωστόσο, πολλές από τις αρνητικές επιπτώσεις που αποδίδονται στον τουρισμό είναι λάθος. Το επίπεδο ζωής που απολαμβάνουν τώρα οι νησιώτες δεν έχει καμία σχέση με εκείνα τα χρόνια. Τα υπόλοιπα είναι για ρομαντικές ιστορίες.  

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Κάθε προσπάθεια που υποστηρίζει την κοινωνία του βιβλίου θεωρώ ότι είναι καλοδεχούμενη και χρήσιμη. Εξάλλου θα ήταν εξωφρενικό αν ένας συγγραφέας ισχυριζόταν το αντίθετο. Εύχομαι στο Bookia κάθε επιτυχία και σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία και τα καλά σας λόγια!

Ναι, οι καλύτερες φωτογραφίες είναι οι αναμνήσεις. Τι θα ήμασταν χωρίς αυτές; Καλοτάξιδο κύριε Μπουρτζάκη.