Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Ο Δημήτριος Γ. Δημηνάς γεννήθηκε και κατοικεί στην Κατερίνη. Είναι πτυχιούχος της Θεολογικής και Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ. Διετέλεσε εξειδικευμένος Επιμελητής Ανηλίκων και Δικηγόρος του Δ.Σ. Κατερίνης. Ανέπτυξε σημαντική κοινωνική δραστηριότητα ως ιδρυτής και πρόεδρος πολιτιστικών και φιλανθρωπικών σωματείων.

Είναι ο ιδρυτής της «Σχολής Γονέων – Ανοιχτού Πανεπιστημίου» Κατερίνης. Υπήρξε εισηγητής σε Πανελλήνια και Διεθνή Συνέδρια σε θέματα σχετικά με την παραβατικότητα των ανηλίκων, τα ναρκωτικά και τα προβλήματα γάμου.

Σχετικές μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε νομικά περιοδικά. Αρθρογραφεί στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο. Το 1978 εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο δοκιμίων με τίτλο Πού βαδίζουν οι νέοι μας σήμερα και το 2016 το βιβλίο Αμαρτίες γονέων… και τέκνων – Εκδόσεις «ΜΑΤΙ».

Με το παρόν πόνημα, «Η τελευταία εξομολόγηση», κλείνει μια τριλογία δοκιμίων σχετικών με την παραβατικότητα των ανηλίκων. Είναι έγγαμος με την Ευαγγελία και πατέρας δύο παιδιών, της Ράνιας και της Μαρίας.

Κύριε Δημηνά, στο βιβλίο σας «Η τελευταία εξομολόγηση» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός, αφηγείστε μια συγκλονιστική ιστορία. Μια ιστορία η οποία έχει ως κεντρική ηρωίδα μια έφηβη. Διαβάζοντας το βιογραφικό σας είναι ορατή η ευαισθητοποίηση σας σε τέτοιου είδους θέματα που άπτονται της εφηβείας.

Για ποιους λόγους πήρατε την απόφαση να ακολουθήσετε το συγκριμένο επάγγελμα, έγινε κάτι που καθόρισε την απόφαση σας; Ήταν καθαρά βιοποριστικοί λόγοι, ή απλά θέμα τύχης;

Όταν σπούδαζα στην Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ [1956-1960] είχα ενταχθεί σε μια ομάδα Κοινωνικής Εργασίας που προσέφερε εθελοντικά υπηρεσίες ηθικής και εθνικής διαπαιδαγώγησης σε μαθητές Παιδοπόλεων, Ορφανοτροφείων, Σωφρονιστικών Καταστημάτων και Εκκλησιαστικών Ιδρυμάτων. Η επαφή με τους τροφίμους αυτών των μικρών κοινοτήτων και η ενασχόληση με τα προβλήματά τους μου προκάλεσε την έφεση να ασχοληθώ κάποια στιγμή επαγγελματικά μαζί τους.

Το έτος 1964 βρισκόμουν στην Γερμανία με υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στα Παιδαγωγικά και επισκεπτόμουν για πρακτική άσκηση τα σχολεία στα οποία φοιτούσαν και παιδιά Ελλήνων μεταναστών. Είχα αναλάβει και τότε εθελοντικά να παρακολουθώ την πρόοδό τους και να συζητώ με τα ίδια και τους γονείς τους τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν ως παιδιά μεταναστών[Gastarbeiter]. Το 1965 είχε προκηρυχθεί από το Υπουργείο Δικαιοσύνης διαγωνισμός προσλήψεως και εξειδικεύσεως Επιμελητών Ανηλίκων από πτυχιούχους Πανεπιστημίων θεωρητικών Σχολών [Νομικής, Θεολογικής, Φιλοσοφικής κλπ], προς στελέχωση των Δικαστηρίων Ανηλίκων της Ελλάδας. Επέστρεψα και έλαβα με επιτυχία μέρος στο διαγωνισμό, καθώς μου δινόταν η ευκαιρία να ασχοληθώ με ένα αντικείμενο που με ενδιέφερε ιδιαίτερα. Θα ήταν πολύ ευκολότερο για μένα να ακολουθήσω το επάγγελμα του Εκπαιδευτικού, αφού είχα διορισθεί ως Καθηγητής Θεολόγος σε Γυμνάσιο με αποδοχές καλύτερες και μονιμότητα, ενώ ως Επιμελητής ο διορισμός μας ήταν τότε με σύμβαση ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου. Επέλεξα αυτό το λειτούργημα από αγάπη προσφοράς σε αυτά τα «ειδικά» παιδιά.

Σαφώς, πρόκειται για λειτούργημα, το οποίο, δεν ταιριάζει σε όλους. Το απόθεμα σε αγάπη, κατανόηση και δύναμη ψυχική θα πρέπει να είναι πολύ μεγάλο. Ήταν ένα επάγγελμα το οποίο θέλοντας και μη «κουβαλούσατε» στο σπίτι; Σας απασχολούσε και πέραν του ωραρίου με πιθανές επιπτώσεις στην προσωπική και οικογενειακή ζωή;

Πράγματι η ευσυνείδητη ενασχόληση του Επιμελητού Ανηλίκων με το έργο της αναμόρφωσης και κοινωνικής αποκατάστασης ενός παραβατικού ανηλίκου δεν είχε ωράριο. Ανά πάσα στιγμή, ημέρα και νύχτα, μπορεί να χρειαζόταν η παρουσία μου για αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης. Ακόμη και κατά την ώρα της νυκτερινής ανάπαυσης ξαγρυπνούσα πολλές φορές συλλογιζόμενος τον τρόπο που έπρεπε να χειρισθώ επιτυχώς μια υπόθεση. Εννοείται, λοιπόν, ότι πράγματι μεταφερόταν ακούσια στο σπίτι κάποιες δύσκολες περιπτώσεις και γινόταν συζήτηση με τα λοιπά μέλη της οικογένειας μου. Όμως η χαρά που εισέπραττα από την βοήθεια κάποιου παραστρατημένου παιδιού εξουδετέρωνε τον κόπο και τον χρόνο που αφιέρωνα.

Από την πείρα σας, τουλάχιστον στο δικό σας επάγγελμα, για όσους επιλέγουν να το ακολουθήσουν, υπάρχουν κάποιου είδους κριτήρια -από την πλευρά της πολιτείας- τα οποία να διαφυλάττουν πως ο ενδιαφερόμενος, ο υποψήφιος έχει τα ψυχικά αποθέματα, είναι ευαισθητοποιημένος και έχει ως σκοπό του την σωτηρία αυτών των ψυχών, ότι δεν το επέλεξε καθαρά για βιοποριστικούς λόγους; Παρεμπιπτόντως, ευτυχώς όσοι ενεπλάκησαν με τη ιστορία της Άννας- με χαρά διαπίστωσα πως πληρούσαν με το παραπάνω τα κριτήρια αυτά.

Την πρώτη χρονική περίοδο από της επίσημης καθιερώσεως του θεσμού των Επιμελητών Ανηλίκων από το Υπουργείο Δικαιοσύνης τα κριτήρια πρόσληψης ήταν αυστηρά. Πέραν της συμμετοχής σε διαγωνισμό σε μαθήματα Νομικής και ακολούθως της παρακολούθησης τρίμηνου σεμιναρίου θεωρητικής και πρακτικής εκπαίδευσης, οι υποψήφιοι υποβαλλόταν σε τεστ και συνεντεύξεις για την κρίση της καταλληλότητας τους, εξεταζόμενοι ατομικά από μια ειδική επιστημονική Επιτροπή ψυχολόγων, ψυχιάτρων, παιδαγωγών και κοινωνικών λειτουργών. Υπήρχαν έτσι κάποια ασφαλή, ως ένα βαθμό, αξιολογικά κριτήρια επιλογής για ένα λειτούργημα που απαιτούσε πέραν των ειδικών γνώσεων αυξημένη ευαισθητοποίηση και ψυχικά αποθέματα, όπως υπογραμμίζετε.

Ατυχώς όμως τα τελευταία χρόνια ο θεμελιώδης αυτός θεσμός για την πρόληψη και καταστολή της παραβατικότητας των ανηλίκων άρχισε να φθίνει και να μη λειτουργεί με τις προδιαγραφές που είχε θεσπισθεί. Έτσι, πέραν του ότι έπαυσαν να γίνονται ειδικοί διαγωνισμοί από το Υπουργείο και εκπαιδευτικά σεμινάρια, σήμερα πολλά Δικαστήρια Ανηλίκων στερούνται εξειδικευμένων Επιμελητών Ανηλίκων. Περαιτέρω κάποιες κενές θέσεις Επιμελητών καλύπτονται από μετατάξεις δημοσίων υπαλλήλων άλλων κλάδων, άσχετων τελείως με το λειτούργημα του Επιμελητού Ανηλίκων.

Η συγγραφή πως προέκυψε στη ζωή σας; Τι είδους αποτέλεσμα ήταν;

Από μαθητής Γυμνασίου είχα την τάση να γράφω και να δημοσιεύω στον τοπικό τύπο και σε περιοδικά κείμενα κοινωνικού ενδιαφέροντος. Έκτοτε πάνω από 60 χρόνια συνεχίζω να αρθρογραφώ τακτικά επί θεμάτων τρέχουσας επικαιρότητας και όχι μόνο, καθόσον μελέτες και παρεμβάσεις μου επί νομικών θεμάτων και ιδιαίτερα σχετικών με την Νομοθεσία περί ανηλίκων έχουν δημοσιευθεί σε επίσημα νομικά περιοδικά. Γενικότερα αισθάνομαι μια εσωτερική ανάγκη να εκθέτω τις απόψεις μου δημόσια.

Το 1978 εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο μου με τον τίτλο «Που βαδίζουν οι νέοι μας σήμερα;» [Δοκίμια από τις πρώτες εμπειρίες μου ως Επιμελητού Ανηλίκων] και το 2916 το βιβλίο «Αμαρτίες γονέων…και τέκνων» [Εκδ. ΜΑΤΙ]. Πρόκειται για την καταγραφή 23 πραγματικών ιστοριών παραβατικών ανηλίκων, επιλεγμένες από τις εκατοντάδες περιπτώσεις που με απασχόλησαν κατά την 35η θητεία μου στα Δικαστήρια Ανηλίκων. Στόχος της συγγραφής μου ήταν να ευαισθητοποιήσω γονείς, εκπαιδευτικούς και όσους ασχολούνται με την νεολαία για την σωστή αντιμετώπιση των πολυποίκιλων προβλημάτων της παιδικής και ιδιαίτερα της εφηβικής ηλικίας.

Η χρήση αυτούσιων αποσπασμάτων από το ημερολόγιο της Άννας και η χρήση του ά προσώπου -όπως προφανώς ήταν γραμμένο το ημερολόγιο- συντελούν στο να γίνει ευκολότερη η εξωτερίκευση των συναισθημάτων του, η ταύτιση του με το κείμενο και η συμμετοχή του σε αυτό. Ήταν ένας από τους στόχους σας αυτός; Να μπούμε δηλαδή στα παπούτσια της Άννας ώστε να την κατανοήσουμε καλύτερα;

Το ημερολόγιο της Άννας ήταν για μένα μια ανέλπιστη συγκλονιστική εμπειρία. Πριν από τον απροσδόκητο θάνατό της ελάχιστα γνώριζα για την ιδιωτική της ζωή, καθώς ήξερε να καλύπτεται αριστοτεχνικά και να μην αποκαλύπτει σε κανένα το καζάνι που κόχλαζε μέσα της. Η πρώτη επικοινωνία μαζί της και την οικογένεια της ήταν όταν κατηγορήθηκε για χρήση ναρκωτικών και όταν μετά δεύτερη διάπραξη του ίδιου αδικήματος οδηγήθηκε στο Αναμορφωτήριο. Έκτοτε η επικοινωνία μας ήταν τηλεφωνική και μόνο μετά την επιτυχία της στην Ιατρική Σχολή εμφανίστηκε στην Υπηρεσία μας, αποκρύπτοντας πάντα όσα βίωνε.

Όταν πρωτοδιάβασα το πολυσέλιδο ημερολόγιό της έμεινα άναυδος. Δεν μπορούσα ποτέ να φανταστώ ότι μια χαρισματική έφηβη θα μπορούσε μέσα σε 2-3 χρόνια να ζήσει μιαν ολόκληρη ζωή.[έρωτες, εγκυμοσύνη, τοκετός, καλλιστεία, αρίστευση στο σχολείο και το Πανεπιστήμιο]. Όλες τις τρικυμιώδεις φάσεις της ζωής της πάλευε να τις ξεπεράσει μόνη της. Και εκεί ήταν το μεγάλο λάθος της. Αρχικά δεν σκέφτηκα ότι έπρεπε να δημοσιοποιήσω έστω και αποσπάσματα του ημερολογίου της, καίτοι η ίδια όταν μου το παρέδωσε μου έκανε νύξη να γράψω κάτι από την περιπέτεια της για προστασία άλλων κοριτσιών της ηλικίας της. Είχα ωστόσο αντιγράψει και κρατούσα στο αρχείο μου κάποια ενδιαφέροντα κομμάτια και κάποιες ηχογραφημένες κασέτες από συνομιλίες μαζί της. Μετά πάροδο μισού αιώνα αποφάσισα να καταγράψω όσα έζησα και να παραθέσω αυτούσια αποσπάσματα του ημερολογίου για να αναδειχθεί ο αδυσώπητος εσωτερικός πόλεμος που βίωνε στον σύντομο βίο της. Θεώρησα ότι με τον τρόπο αυτό θα μπορούσε να αναδειχθεί πληρέστερα η πολύπαθη προσωπικότητα της Άννας.

Ο συντηρητισμός που βλέπουμε στην οικογένεια της Άννας ήταν ένας καθοριστικός παράγοντας, που σε συνάρτηση με το νεαρό και επιπόλαιο της ηλικίας, την έλλειψη πείρας, εικόνων από τη ζωή και τις κοινωνικές σχέσεις καθόρισαν την εξέλιξη, την πορεία και το αποτέλεσμα. Διαβάζοντας, αυτομάτως έκανα τη σύγκριση με τη σημερινή εποχή. Να σας πω την αλήθεια, έχω πολλά παραδείγματα οικογενειών οι οποίες δεν έχουν και πολλές διαφορές στις αντιλήψεις, ειδικότερα στις πιο μικρές κοινωνίες. Σαφώς έχουν αλλάξει πολλά από τότε -αντιλήψεις, πεποιθήσεις, νοοτροπίες. Θεωρείτε πως συνεχίζουμε να είμαστε σε ένα μεγάλο μέρος μια συντηρητική κοινωνία;

Για την εποχή της Άννας ο συντηρητισμός ήταν κανόνας ιδίως στις μικρές κοινωνίες. Ο πατέρας ιδίως στη περίπτωση της ήταν ακραίος. Ένα χαστούκι που έφαγε η Άννα από τον αυταρχικό πατέρα της ήταν καθοριστικό να κόψει κάθε επαφή με την οικογένειά της. Σήμερα υπάρχει πολύ υποκρισία στις σχέσεις γονιών και παιδιών. Μπορεί κάποιες οικογένειες να φαίνονται τυπικά συντηρητικές και θρησκευόμενες, όμως ουσιαστικά πίσω από τα φαινόμενα του καθωσπρεπισμού και της στιλπνής επιφάνειας κρύβονται αληθινά δράματα, καθώς δεν υπάρχει αυθεντικότητα και γνησιότητα. Από όσα βλέπομε και βιώνουμε στην καθημερινότητά μας δεν θα μπορούσα να χαρακτηρίσω στην παρούσα συγκυρία τη χώρα μας ως συντηρητική κοινωνία.

Θεωρείτε πως εάν η Άννα βρισκόταν σε μια διαφορετικής φιλοσοφίας οικογένεια, όχι τόσο συντηρητική -πάντα για τα μέτρα της εποχής- μιας οικογένειας που θα μπορούσε να μιλήσει, να ακουστεί και να λάβει συμβουλές τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί διαφορετικά;

Οπωσδήποτε η Άννα με τα εξαιρετικά προσόντα που ήταν προικισμένη θα μπορούσε να εξελιχθεί σε μια πετυχημένη επιστήμονα και ένα παραγωγικό μέλος της κοινωνίας εάν είχε στενή επαφή, διάλογο σε κλίμα ελευθερίας, κατανόηση με αγάπη των οποιωνδήποτε «παρεκτροπών» και προβλημάτων της με τους γονείς και τα αδέλφια της, τα οποία διέθεταν πανεπιστημιακή μόρφωση και ήθος. Όλοι τους όμως, όπως τους γνώρισα, ήταν διαποτισμένοι από υπερσυντηρητικές ακραίες πεποιθήσεις, που ήταν άκαμπτες, μη θέλοντας να αντικρίσουν την πραγματικότητα σαν να φορούσαν «παρωπίδες»

Ο κατάλογος των παθών ή παρορμήσεων είναι πολύ μεγάλος, ο κατάλογος των οπλών για να τα αντιμετωπίσουμε είναι κατά τη γνώμη σας εξίσου μεγάλος; Ποια είναι τα πρώτα που έχουμε στα χεριά μας για να τα πολεμήσουμε;

Τα πάθη και οι παρορμήσεις, που τα υποδαυλίζουν στη εποχή μας τα ΜΜΕ και τα λοιπά σύγχρονα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, διαποτίζουν τους νέους εξ απαλών ονύχων με απαξίες και διαβρώνουν το ηθικό τους υπόβαθρο, εξανεμίζοντας τις όποιες αντιστάσεις φροντίζει ενδεχομένως να τους εξοπλίσει η οικογένεια και το σχολείο. Η υποβάθμιση και περιφρόνηση των ηθικών και πνευματικών αξιών, ο καταιγισμός των αρνητικών προτύπων, της διαφθοράς, της βίας, του ψεύδους, των σεξουαλικών παρεκτροπών και εν γένει της εγκληματικής συμπεριφοράς, που δέχεται καθημερινά και αδιαμαρτύρητα η ελληνική οικογένεια, είναι αδύνατο να αντιμετωπισθούν με τα ηθικώς εξασθενημένα όπλα που έχουμε στα χέρια μας.

Ενδεχομένως μια αγαπητική συσπείρωση των μελών της οικογένειας και των μικρών κοινοτήτων προς βίωση των παραδοσιακών αρχών και αξιών, ένα αυθεντικό σχολείο με εμπνευσμένους παιδαγωγούς, μια Εκκλησία που θα αγκαλιάσει με στοργή και πραγματικό ενδιαφέρον τους νέους μας και μια ηγεσία αδιάβλητων και ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων θα μπορούσε πιθανώς να ανατρέψει μελλοντικά την φθοροποιό πορεία στην οποία εκ του ασφαλούς οδηγείται ο τόπος μας.

Στο βιβλίο βλέπουμε τη παρουσία, τη χρησιμότητα διάφορων προσώπων τα οποία δεν ανήκουν στο στενό οικογενειακό κύκλο της, ο κοινωνικός λειτουργός, οι υπάλληλοι του αναμορφωτήριου, η οικογένεια που τη φιλοξένησε, το ζευγάρι που υιοθέτησε το μωρό κτλ.

Οι άνθρωποι αυτοί, πλησίασαν, άκουσαν, ένιωσαν, βοήθησαν και έδωσαν αγάπη, ζεστασιά, δείξαν κατανόηση, ανοχή, υπομονή. Ενδεχομένως η απουσία τους να είχε επιβαρύνει περισσότερο τη ζωή Άννας;

Πιστεύω πως αν έλλειπαν τα πρόσωπα που αναφέρετε προφανώς η ζωή της θα είχε συντομεύσει, λόγω της κατάθλιψης της από τις εσωτερικές συγκρούσεις της και των αυτοκτονικών τάσεων της που εξέφρασε στη φίλη της Αντιγόνη μετά την απόδραση από το Αναμορφωτήριο, ιδίως μετά τη διαπίστωση της εγκυμοσύνης της. Πάντως υπήρξαν και κάποιοι «φίλοι» που απέβλεπαν στην απόλαυση των σωματικών της χαρισμάτων, αδιαφορώντας να την συμπαρασταθούν και να συνδράμουν στην αντιμετώπιση των σοβαρών προβλήματα που την απασχολούσαν και ιδίως αυτό του αλκοολισμού που ήταν η βασική αιτία που την οδήγησε στο πρόωρο τέλος της.

Επιλέξατε -κατόπιν και παράκλησης της Άννας, όπως γράφει σε ένα σημείο το βιβλίο- να διηγηθείτε -στο τρίτο κατά σειρά βιβλίο σας - της συνταρακτική αυτή ιστορία. Αν η Άννα δεν σας είχε ζητήσει να τη δημοσιεύσετε και αυτό ήταν στη διακριτική σας ευχέρεια θα επιλέγατε και πάλι να το κάνετε; Αν ναι, για ποιους λόγους;

Νομίζω πως απάντησα πιο πάνω σε αυτό το ερώτημα σας. Πάντως, καίτοι πράγματι μου το είχε ζητήσει λίγο πριν το τέλος της, απέφυγα για 50 χρόνια να δημοσιοποιήσω όσα μου είχε εμπιστευτεί. Ήταν μια συμπτωματική επιλογή μου να γράψω το βιβλίο εξ αφορμής απασχόλησής μου με την ιδιότητα του Δικηγόρου πριν λίγα χρόνια μιας υπόθεσης 17χρονής κοπέλας που έπεσε θύμα ναρκομανών, οι οποίοι την χρησιμοποιούσαν ως «βαποράκι» για την διακίνηση ηρωίνης. Σύντομα είχε εθισθεί και ίδια στην χρήση της ηρωίνης από την οποία τελικά κατέληξε πρόωρα.

Βλέπουμε σε πολλά σημεία του βιβλίου πως οι προσδοκίες των γονιών ήταν μεγάλες. Η ζωή της Άννας ήταν ένας διαρκής αγώνας μια διαρκής εσωτερική πάλη. Του «καλού» και του «κακού». Πολλές φορές οι γονείς, από την αγνοία μας -δεν έχει αποφοιτήσει κανείς μας από σχολείο γονέων- πέφτουμε ενδεχομένως στα ιδία ή παρόμοια λάθη, καθρεπτίζουμε στα πρόσωπα των παιδιών μας τα δικά μας θέλω, τη δική μας εικόνα του πως θέλουμε να είναι. Κατόπιν, απογοητευόμαστε, παράλληλα όμως, μεταφέρουμε τις ενοχές σε εκείνα, τα οποία δεν μπορούν να τις διαχειριστούν. Τι θα συμβουλεύατε τους γονείς επάνω σε αυτό;

Είναι γεγονός ότι οι γονείς επιδιώκουμε να περάσουμε μέσα από τα παιδιά μας ανεκπλήρωτες επιθυμίες μας και στόχους που δεν καταφέραμε να φθάσουμε για διάφορους λόγους, κάποτε μάλιστα ανεξάρτητους της θελήσεώς μας. Έχουμε, λοιπόν, την φιλοδοξία τα παιδιά μας να διακριθούν στον επαγγελματικό και κοινωνικό στίβο και να δημιουργήσουν μια πετυχημένη οικογένεια, ικανοποιώντας τις προσδοκίες μας και παράλληλα τα ενδόμυχα συναισθήματα μας εγωισμού και επάρσεως. Μέχρι ένα σημείο δεν είναι κατακριτέες οι καλοπροαίρετες αυτές φιλοδοξίες των γονέων. Όμως δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα όρια της ελευθερίας των επιλογών των παιδιών τους, σεβόμενοι την προσωπικότητά τους. Η ανάπτυξη υγειών φιλικών σχέσεων, η διακριτική παράθεση των απόψεων μας χωρίς να διαφαίνεται ότι επιδιώκουμε να τις επιβάλουμε, η υπομονή και η κατανόηση μας στις οποιεσδήποτε αντιδράσεις και παρεκτροπές τους, πάντοτε με πνεύμα αγάπης και ειλικρίνειας, μπορεί να πετύχουν περισσότερα από τα επιδιωκόμενα με αυταρχισμό και εγωκεντρισμό αποτελέσματα.

Ένα άλλο που συναντούμε συχνά, είναι το γεγονός πως αν όχι όλοι, οι περισσότεροι γονείς προσπαθούν να χτίσουν ένα «καλό παιδί».

Ένα καλό παιδί βασισμένο όμως στα δικά τους πιστεύω «καλοσύνης». Ένα παιδί με υπομονή, ευγένεια, εξυπνάδα, αλλά και ένα παιδί που δεν αντιδρά στα “θέλω” και στις προσταγές των γονιών, αποτέλεσμα; Ένα παιδί που όχι μόνο δεν αντιδρά στα θέλω και στις προσταγές των γονιών, αλλά και όσων βρεθούν στο διάβα του. Αυτό είδαμε και στην περίπτωση της Άννας, δε μπορούσε να αντισταθεί σε κανένα, ούτε καν, στον εαυτό της. Αν μπορούσαμε να απευθυνθούμε σε αυτούς τους γονείς πως θα ερμηνεύατε το χαρακτηρισμό «καλό παιδί».

«Καλό» παιδί δεν μπορεί να θεωρηθεί κατά την άποψή μου το άβουλο, το υποτακτικό και το υποκριτικά συμπεριφερόμενο απέναντι στους γονείς για να είναι αρεστό και να πετυχαίνει ικανοποίηση κάποιων επιθυμιών του. Το σωστό παιδί εκφράζεται ελεύθερα, αναπτύσσει χωρίς ενδοιασμούς τους στοχασμούς και τις επιδιώξεις του και επιθυμεί τον ειλικρινή διάλογο. Η εν γένει συμπεριφορά του αντικατοπτρίζει συνήθως την συμπεριφορά και την καθημερινή βιωτή των γονιών του, καθώς οι συμβουλές και οι επιταγές τους δεν έχουν ερείσματα και απορρίπτονται σιωπηρώς από τα παιδιά.

Τι σημαίνει «γονέας», με λίγες λέξεις; Ποιος είναι κατά τη γνώμη σας ο καλός γονέας;

Καλός γονέας είναι αυτός που έχει συνειδητοποιήσει τον προορισμό του και αγωνίζεται πρώτα να σμιλέψει τον εαυτό του, να χαλιναγωγήσει τα πάθη και τα ένστικτα του και δώσει το γνήσιο υπόδειγμα ενός ακατάπαυστα μαχομένου ανθρώπου για την ηθική και πνευματική ολοκλήρωσή του. Η ειλικρίνεια στις μεταξύ τους σχέσεις, η στοργή, η αυταπάρνηση, η υπομονή, η πίστη, η αγάπη, η ελπίδα και η αισιοδοξία είναι από τις αρετές που πρέπει να κοσμούν τους γονείς για να πετύχουν το δυσχερές έργο της διαπαιδαγώγησης των παιδιών ιδιαίτερα στις σημερινές αντίξοες συνθήκες.

Η εφηβεία σε όλους τους πολιτισμούς, ακόμη και στις απομακρυσμένες φυλές, θεωρείται ένα μεταβατικό στάδιο δύσκολο, επικίνδυνο τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για τη δομή της κοινωνίας και την καθεστηκυία τάξη. Μια εποχή στη ζωή του ανθρώπου που χαρακτηρίζεται από ραγδαίες αλλαγές -σωματικές, ψυχολογικές-, μια εποχή αντίδρασης, αμφισβήτησης, φόβου και αβεβαιότητας για το άτομο. Από την πολύχρονη πείρα σας, ποιο θεωρείτε πως είναι το καλύτερο «φάρμακο» τόσο για τους γονείς, όσο και για τους ιδίους τους εφήβους;

Το θέμα της εφηβείας που θίγετε είναι, όπως σημειώνετε, πάντοτε επίκαιρο και σηκώνει πολύ συζήτηση. Υπάρχουν ειδικότεροι επιστήμονες που ασχολούνται, καθώς η εφηβεία έχει πολλές παραμέτρους και κάθε περίπτωση πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα. Για να απαντήσω όμως στο ερώτημά σας θα προτιμούσα να παραπέμψω στα συγγράμματα δύο αξιωμένων σοφών προγόνων μας, των οποίων οι απόψεις για την αντιμετώπιση του κρίσιμου αυτού σταδίου της ηλικίας της διαμόρφωσης της προσωπικότητας του ατόμου είναι διαχρονικές και χρήσιμες ακόμη και υπό τις παρούσες συνθήκες. Πρόκειται για το σύγγραμμα του φιλοσόφου Πλουτάρχου «Περί παίδων αγωγής» και του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου «Περί κενοδοξίας και ανατροφής των παίδων» ή το «Όπως δει τους γονέας ανατρέφει τα τέκνα». Τα κείμενα είναι μεταφρασμένα στη δημοτική και αποτελούν άριστο βοήθημα για τους γονείς και εκπαιδευτικούς. Συναφής είναι στην προκειμένη υπόθεση του αυταρχικού χαρακτήρα του πατέρα της Άννας η υπόδειξη του Αποστόλου των Εθνών Παύλου « Οι πατέρες μη παροργίζετε τα τέκνα υμών, αλλά εκτρέφετε αυτά εν παιδεία και νουθεσία Κυρίου»[Εφες.6,4]

Διατελέσατε -εκτός των άλλων- Πρόεδρος της "Σχολής Γονέων - Ανοιχτού Πανεπιστημίου" Κατερίνης της οποίας είστε και Ιδρυτής. Πείτε μου δυο λόγια.

Ως Επιμελητής Ανηλίκων είχα διαπιστώσει κατά την άσκηση των καθηκόντων μου σοβαρά προβλήματα που υπήρχαν στις σχέσεις γονιών και παιδιών, αλλά και στις σχέσεις των γονιών μεταξύ τους, που επηρέαζαν σημαντικά την παρεκκλίνουσα συμπεριφορά των παιδιών που απασχολούσαν την Υπηρεσία μας.

Έχοντας επαφή με την ιδρύτρια της πρώτης Σχολής Γονέων Αθηνών Καθηγήτρια Μαρία Χουρδάκη έπαιρνα μέρος, κατόπιν προσκλήσεώς της, σε Πανελλήνια και Διεθνή συνέδρια που διοργανώνονταν στη χώρα μας ως μέλος και κάποιες φορές ως εισηγητής σε θέματα σχετικά με τους στόχους και τις δραστηριότητες των Σχολών αυτών. Έτσι μου αποφάσισα να καταβάλλω προσπάθεια να ιδρυθεί στην πόλη μας μια τέτοια Σχολή που θα βοηθούσε τους γονείς στην επίλυση προβληματισμών σχετικά με τις συζυγικές σχέσεις τους και την διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους.

Κατόπιν επίμονων ενεργειών μου αποφασίστηκε με την συνδρομή του Διοικητικού Συμβουλίου της Σ.Γ. Αθηνών η ίδρυση της Σχολής Γονέων Κατερίνης το έτος 1989, η οποία έκτοτε λειτουργεί ανελλιπώς μέχρι σήμερα υπό μορφή Ανοικτού Πανεπιστημίου και στην οποία έχουν διδάξει εκατοντάδες διακεκριμένων επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ήταν η πρώτη επιτυχημένη Σχολή Γονέων που ιδρύθηκε σε επαρχία και έχει τόσο μεγάλη διάρκεια λειτουργίας.

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Υπάρχει στο αρχείο μου συσσωρευμένο πολύ υλικό σε σημειώσεις για την συγγραφή αρκετών βιβλίων-δοκιμίων κοινωνικού ενδιαφέροντος. Όμως η ηλικία μου, ηλικία για αναστοχασμό και περισυλλογή, δεν αφήνει περιθώρια για ανάπτυξη εκ μέρους περαιτέρω συγγραφικής δραστηριότητας, την στιγμή μάλιστα που κάθε λεπτό εκδίδεται από ταλαντούχους συγγραφείς ένα καινούργιο βιβλίο. Ο,τι έχω γράψει μέχρι σήμερα αποτελεί απόρροια της βούλησης μου να προσφέρω πρακτικές συμβουλές σε γονείς και παιδαγωγούς, προερχόμενες από την μακροχρόνια εμπειρία μου ως Επιμελητού Ανηλίκων και παράλληλα ως μαχομένου Δικηγόρου. Στο πλαίσιο αυτό έχω από καιρό στημένο ένα σχετικό βιβλίο, το οποίο όμως δεν έχω ακόμη αποφασίσει αν το δώσω προς έκδοση.