Γράφει: ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΗΚΟΥΛΗΣ

Η Νίκη Ευελπίδου είναι Καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι ενθουσιώδης γεωλόγος και ασχολείται ενεργά με τη γεωμορφολογία, τις μεταβολές στάθμης θάλασσας, την παλαιογεωγραφία, τα γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών και τη μελέτη και μοντελοποίηση φυσικών κινδύνων.

Το ερευνητικό της έργο περιλαμβάνει περισσότερες από 370 δημοσιεύσεις σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά περιοδικά, 32 συγγράμματα με τη μορφή βιβλίων ή πανεπιστημιακών σημειώσεων, ενώ έχει δώσει πλήθος διαλέξεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει διοργανώσει περισσότερα από 40 εκπαιδευτικά σεμινάρια, συνέδρια και ημερίδες, εθνικού αλλά και διεθνούς ενδιαφέροντος.

Είναι δύο φορές βραβευμένη από την Ακαδημία Αθηνών για την προσφορά της στη γεωλογική γνώση του ελληνικού χώρου. Έχει λάβει το 1ο βραβείο σε διαγωνισμό καινοτομίας δύο φορές. Έχει διατελέσει επόπτρια στο Γνωστικό Πεδίο «Φυσικές Επιστήμες, Τεχνολογία και Μαθηματικά», στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής.

Είναι εμπνεύστρια και δημιουργός του προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών «Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών» που υλοποιείται υπό την επίβλεψη και καθοδήγησή της στο ΕΚΠΑ καθώς και εμπνεύστρια της Παγκόσμιας Ημέρας Γυναικών στη Γεωμορφολογία.

Η Νίκη Ευελπίδου αγαπά τη γνώση, τη μάθηση, την προσφορά και τα παιδιά και η σειρά Περιβαλλοντικές Ιστορίες είναι το επιστέγασμα όλων αυτών.

«Πού πήγε η Άνοιξη;» τιτλοφορείται το 2ο βιβλίο της σειράς «Περιβαλλοντικές Ιστορίες», η οποία ξεκίνησε με το βιβλίο «Το ταξίδι της σταγόνας» και απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 5 ετών και άνω. Ούσα καθηγήτρια στο Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πώς οδηγηθήκατε στη συγγραφή παιδικών βιβλίων;

Το έναυσμα ήταν ο γιος μου. Οι ερωτήσεις του για το περιβάλλον, τη βροχή, τις πλημμύρες και γενικότερα για το «γιατί συμβαίνουν όλα αυτά», με οδήγησαν να αναζητήσω έναν απλό, κατανοητό τρόπο να του εξηγήσω όσα βλέπουμε γύρω μας. Κάπως έτσι γεννήθηκε και Το ταξίδι της σταγόνας, μέσα από μια πραγματική μας συζήτηση, όταν προσπαθούσα να του εξηγήσω τι συνέβη με τις πλημμύρες του Αυγούστου του 2020 στην Εύβοια. Ήταν μια στιγμή που η επιστήμη και η μητρότητα ενώθηκαν∙ η ανάγκη να μιλήσω σε ένα παιδί, όχι με δεδομένα και διαγράμματα, αλλά με ιστορίες, εικόνες και συναισθήματα. Από εκεί ξεκίνησαν όλα κι έτσι άρχισε η σειρά Περιβαλλοντικές Ιστορίες, που συνεχίζει αυτόν τον διάλογο, αυτήν τη φορά με όλα τα παιδιά.

Το βιβλίο θα μπορούσαμε να πούμε πως πραγματεύεται τον τρόπο λειτουργίας της φύσης προσεγγίζοντάς τον επιστημονικά και μεταφέροντάς τον με τη μορφή παραμυθιού στους μικρούς μας αναγνώστες, προκειμένου να τον ανακαλύψουν. Πρόκειται για πληροφορίες που σίγουρα προξενούν έκπληξη, απορία και θαυμασμό στα μικρά τους προσωπάκια, μια εικόνα που πιστεύω σας δημιουργεί ικανοποίηση για το αποτέλεσμα του συγγραφικού σας πονήματος! Θα θέλατε να μας περιγράψετε αυτό το συναίσθημα;

Είναι από τα πιο όμορφα συναισθήματα∙ να βλέπεις τα παιδιά να ανακαλύπτουν με θαυμασμό τη φύση μέσα από τις σελίδες ενός βιβλίου. Να στέκονται σε μια φράση, σε μια εικόνα, και να αναρωτιούνται: «Αλήθεια, γίνεται έτσι;». Εκείνη τη στιγμή νιώθω πως ο στόχος έχει επιτευχθεί, ότι η γνώση πέρασε μέσα από τη χαρά της ανακάλυψης. Για μένα, η μεγαλύτερη ικανοποίηση είναι να νιώσουν τη μαγεία της φύσης∙ να την αγαπήσουν, να τη σεβαστούν, να αρχίσουν να την “ακούνε”, να αντιλαμβάνονται τους ρυθμούς και τις διεργασίες της.

Στο βιβλίο μας εμφανίζονται οι έννοιες «κλιματική αλλαγή», «κλίμα», «περιβάλλον» κ.ά. τις οποίες ένα παιδί ακούει σε καθημερινή βάση από τους ενήλικες και συνήθως συνοδεύονται από αρνητική αύρα. Ωστόσο, με την επιστημονική προσέγγισή σας καταλαβαίνει πραγματικά την κάθε έννοια, τη λειτουργία τους και τον σημαντικό τους ρόλο στο θαυμαστό φαινόμενο που λέγεται «φύση». Πιστεύω ότι τα παιδιά πρέπει πρώτα να κατανοήσουν για να μπορέσουν να αγαπήσουν και στο τέλος να σεβαστούν αυτόν τον τέλειο μηχανισμό, γρανάζι του οποίου είμαστε κι εμείς οι άνθρωποι. Συμφωνείτε;

Ακριβώς έτσι το βλέπω κι εγώ. Για μένα, είναι σημαντικό πρώτα να κατανοήσουν τις έννοιες αυτές, να δουν πώς λειτουργούν, πώς συνδέονται μεταξύ τους και με τον κόσμο γύρω τους. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στην κλιματική αλλαγή και στην κλιματική κρίση: ποιο από όλα αυτά είναι φυσικό και αναπόφευκτο στη διάρκεια των χιλιετιών, και ποιο είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρέμβασης και απαιτεί τη δική μας δράση. Μόνο έτσι μπορούν να αγαπήσουν και να σεβαστούν τον μεγάλο, πολύπλοκο μηχανισμό που λέγεται φύση, ένα θαυμαστό σύστημα όπου κι εμείς οι άνθρωποι είμαστε γρανάζια του. Η γνώση φέρνει συνείδηση, και η συνείδηση οδηγεί σε αγάπη και σεβασμό.

Θα ήθελα να επισημάνω πως εκτός από έννοιες σχετικές με την φύση το παιδί έρχεται σε επαφή και με τις έννοιες «Γεωλογία» και «Γεωμορφολογία», ανακαλύπτοντας έτσι την ύπαρξη των επαγγελμάτων αυτών που ίσως θα μπορούσαν να «ερεθίσουν» την περιέργειά τους και να τους στρέψουν, μετέπειτα, σε ανάλογη επαγγελματική κατεύθυνση. Θα ήθελα την τοποθέτησή σας.

Πράγματι, μέσα από το βιβλίο, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με έννοιες όπως η Γεωλογία και η Γεωμορφολογία και καταλαβαίνουν ότι υπάρχουν επαγγέλματα που μελετούν τον πλανήτη μας, τις διεργασίες του και το τοπίο γύρω μας. Αυτή η πρώτη επαφή μπορεί να λειτουργήσει σαν μικρό «σποράκι» περιέργειας· να προκαλέσει ερωτήσεις και σκέψεις για το πώς λειτουργεί η Γη και, γιατί όχι, να τα οδηγήσει αργότερα σε ανάλογη επαγγελματική επιλογή. Η γνώση που ξεκινάει σαν παιχνίδι και ανακάλυψη μπορεί να γίνει αργότερα βαθύτερη επιστημονική διαδρομή. Μια φορά σπουδάζεις γεωλόγος, είσαι για πάντα γεωλόγος· όλες οι εικόνες της φύσης πλέον περιλαμβάνουν μια ερμηνεία, μια κατανόηση των φαινομένων και την ιστορία που κρύβουν. Αν αγαπάς τη φύση, η Γεωλογία είναι ένα υπέροχο επάγγελμα, γεμάτο ποικιλία και με απίστευτες δυνατότητες σταδιοδρομίας.

Θεωρείτε πως το παιδικό βιβλίο αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο με το οποίο μπορούν να μεταφερθούν επιστημονικές γνώσεις στα παιδιά αντλούμενες από το χώρο της Χημείας, της Ιατρικής, της Μηχανικής κ.ά., πάντα βέβαια προσαρμοσμένες στην ηλικία τους και στις απορίες τους, βοηθώντας τα με τον τρόπο αυτόν να κατανοήσουν φαινόμενα που συμβαίνουν γύρω τους;

Ναι, σίγουρα. Το παιδικό βιβλίο είναι ένα ισχυρό εργαλείο για να μεταφερθούν επιστημονικές γνώσεις, αντλούμενες από το χώρο της Χημείας, της Ιατρικής, της Μηχανικής και άλλων επιστημών, πάντα προσαρμοσμένες στην ηλικία των παιδιών και στις απορίες τους. Όμως, δεν αφορά μόνο στα παιδιά· οι ενήλικες που διαβάζουν μαζί τους συμμετέχουν σε αυτήν τη διαδικασία και, με τον τρόπο αυτό, το βιβλίο γίνεται ένα μέσο να μυηθεί ευρύτερα η κοινωνία σε επιστημονικά φαινόμενα και να αναπτύξει μια πιο βιωματική σχέση με τη γνώση.

Εύχομαι η σειρά «Περιβαλλοντικές Ιστορίες» να φτάσει σε όσο περισσότερα παιδικά -αλλά και ενήλικα- χέρια γίνεται και να την εμπλουτίσετε με αρκετές ενδιαφέρουσες περιβαλλοντικές ιστορίες.

Σας ευχαριστώ από καρδιάς. Αυτή είναι και η δική μου βαθιά επιθυμία: να περάσει το μήνυμα στα παιδιά, στις οικογένειες, σε όσους μπορούν να το αγκαλιάσουν. Καλά να είμαστε και ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί να φέρουμε λίγη περισσότερη φροντίδα και αγάπη για τον κόσμο γύρω μας.