Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Έλενα Χουσνή μιλάει στο Bookia με αφορμή την παρουσίαση στην Ξάνθη, στις 30-9-2017, του νέου της βιβλίου με τίτλο, «Το παιδί με την ριγέ μπλούζα», από τις εκδόσεις Κύφαντα.

Η Έλενα Χουσνή γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Πέλλα. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στις εφημερίδες "Έθνος" και "Έθνος της Κυριακής", ως υπεύθυνη του Γραφείου Τύπου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου και ως επικεφαλής του Γραφείου Ευρωπαϊκής Πληροφόρησης Europe Direct Βορείου Αιγαίου.

Επίσης εργάστηκε στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Σάμου και σήμερα είναι Συμπαραστάτης του Δημότη και της Επιχείρησης Δήμου Σάμου.

Το βιβλίο της "Άλικο σαν το …Αίμα" έλαβε το Α΄ Βραβείο στον Πανελλήνιο Λογοτεχνικό Διαγωνισμό της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών (2012). Από την ΠΕΛ εξ άλλου έχει βραβευθεί με το Α΄ Βραβείο Θεατρικού έργου (2009) και με το Γ΄ Βραβείο Μυθιστορήματος (2009).

Έχει λάβει διακρίσεις και βραβεία σε πολλούς πανελλήνιους διαγωνισμούς.
Το 2014 εξέδωσε το πρώτο της βιβλίο "Στα άδυτα των …δυτών" από τις εκδόσεις Δίαυλος. Ακολούθησε το 2016 η Χρυσή Εκδίκιση –Η πτώση της δυναστείας από τις εκδόσεις Κύφαντα .Από τον Ιανουάριο του 2015 έγινε μέλος της ΕΛΣΑΛ (Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας).

Oι αιτίες υποθέτω πολλές, ποια ήταν όμως η αφορμή να γράψεις «Το παιδί με τη ριγέ μπλούζα»;

Παρακολουθώ εδώ και χρόνια το έργο της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, μιας υπηρεσίας που, θα πρέπει να το αναφέρω αυτό, κάνει θαυμαστή δουλειά τόσο στον τομέα της πρόληψης όσο και της καταστολής του ηλεκτρονικού εγκλήματος, σε όλες τις εκφάνσεις του. Αφορμή λοιπόν, αν θα μπορούσαμε να το πούμε έτσι, ήταν η όλο και εντεινόμενη θλιβερή έκπληξή μου, από την συχνότητα και τον αριθμό των συλλήψεων στον χώρο της παιδικής πορνογραφίας. Αυτό προκάλεσε τη διάθεση για έρευνα και η έρευνα – μακροχρόνια πρέπει να πω – σιγά, σιγά δημιούργησε το «Παιδί με τη Ριγέ Μπλούζα».

To βιβλίο κατά τη γνώμη μου είναι ένα χαστούκι στην κοινωνία, θεωρείς ότι μπορεί να την ταρακουνήσει και να βγει από το λήθαργο της καθημερινότητας, να ακούσει, να ενδιαφερθεί, να βοηθήσει; Είναι ενημερωμένη, είναι ενεργή ;Μήπως είναι εντελώς αποστασιοποιημένη ζώντας στην δική της πραγματικότητα εφόσον δεν την αγγίζει άμεσα και αρκείται μόνο να καταδικάσει το γεγονότος όταν συμβεί;

Η κοινωνία δεν είναι αδιάφορη. Αλλά υπό το βάρος, υπό το άλγος της γενικότερης κατάστασης και των συνθηκών που βιώνουμε, έχει λυγίσει. Δεν αντέχει, αισθάνομαι , ούτε καν την υποψία ενός ακόμη προβλήματος ακόμη και υποθετικού. Κατά γενικό κανόνα, διαχρονικά, τέτοιου είδους προβλήματα, όπως η παιδική πορνογραφία, εγείρουν αντιδράσεις και οδηγούν στην ευαισθητοποίηση κυρίως όταν χτυπήσουν την πόρτα μας. Όταν μια κοινωνία, κυρίως τοπική μικρή κοινωνία, θρηνήσει ένα θύμα. Θυμηθείτε τι συνέβη με την περίπτωση του Άλεξ ή με την περίπτωση του Βαγγέλη Γιακουμάκη. Και στις δύο αυτές υποθέσεις, ξεκίνησε ένας διάλογος ευρύς. Δεν λέω ότι η κοινωνία ή η οικογένεια είναι αδιάφορες. Αντίθετα. Οι γονείς αγωνιούν και κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να ενημερώσουν και να προφυλάξουν τα παιδιά τους. Είναι όμως άνισος αυτός ο αγώνας. Και η μόνη περίπτωση να κερδηθεί είναι από την ίδια την οικογένεια. Αυτό θέλησα να πω με το βιβλίο και ειλικρινά ελπίζω να το κατάφερα.

Πολλές φορές αντιλαμβανόμαστε καταστάσεις αλλά δεν τις αναφέρουμε στις αρχές. Γιατί πιστεύεις ότι συμβαίνει αυτό, γιατί φοβόμαστε την εμπλοκή;

Γιατί η εμπλοκή σημαίνει ευθύνη, σημαίνει μια διαδικασία που πολλές φορές είναι ψυχολογικά εξοντωτική ή που μπορεί να μας στοχοποιήσει στα πλαίσια της αδυσώπητης κοινωνικής κριτικής που πολλές φορές στιγματίζει τον καταγγέλλοντα περισσότερο ακόμη και από τον καταγγελλόμενο. Αλλά θα βάλω και εδώ τον παράγοντα του αδυσώπητου ψυχολογικού βάρους που έχουμε στις πλάτες μας τα τελευταία χρόνια και που μας αφαιρεί τη διάθεση να κάνουμε ένα βήμα περισσότερο από αυτό που απαιτεί η διαδρομή για την επιβίωσή μας.

Τι είδους έρευνα χρειάστηκε, πόσο σε βοήθησε η δημοσιογραφική σου ιδιότητα;

Η πάλαι ποτέ δημοσιογραφική ιδιότητα βοήθησε πολύ. Όταν έχεις θητεύσει στο χώρο είσαι λίγο – πολύ εξοικειωμένος με τα εργαλεία μιας ερευνητικής διαδικασίας, τις πιθανές πηγές, τους ανθρώπους με τους οποίους πρέπει να μιλήσεις. Αλλά αυτό που υπήρξε τεράστια βοήθεια για μένα ήταν η αμέριστη και συνεχής υποστήριξη από τον επικεφαλής της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος κ. Γιώργο Παπαπροδρόμου τον οποίο ευχαριστώ από καρδιάς που με μύησε στον σκληρό κόσμο του ηλεκτρονικού εγκλήματος και της παιδικής πορνογραφίας. Από εκεί και πέρα υπήρξε μπόλικο διάβασμα: ψυχολογία, εγκληματολογία αλλά και επαφές με ανθρώπους που έχουν δουλέψει με σεξουαλικώς κακοποιημένα παιδιά.

Τι προκλήσεις είχες να αντιμετωπίσεις και πόσο διαφορετικές ήταν σε σχέση με τα προηγούμενα βιβλία σου;

«Το παιδί με τη Ριγέ Μπλούζα» είναι το τρίτο μέρος μιας τριλογίας που αφορά την οικονομική κρίση. Η κρίση βέβαια αποτελεί το φόντο των τριών ιστοριών αλλά είναι και δυναμικός παράγοντας αφού εν πολλοίς επηρεάζει και καθορίζει την δράση και τις αποφάσεις των ηρώων. Και στα τρία βιβλία είχε προηγηθεί κοπιώδης έρευνα. Η διαφορά σε αυτό το βιβλίο, ήταν το δυσβάσταχτο αίσθημα που με ανάγκασε πολλές φορές να νιώσω έτοιμη να παραιτηθώ. Όταν διαβάζεις όλα αυτά που έπρεπε να διαβάσω, όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με έναν κόσμο ερεβώδη, αδυσώπητο εκεί που η ανθρωπιά μοιάζει με απολίθωμα, τότε οι ψυχολογικές αντιστάσεις σου μειώνονται. Λυγίζεις. Αυτό ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημά μου. Αλλά και το στοίχημα που έβαλα με τον εαυτό μου να μην τα παρατήσω.

Πόσο δύσκολο ήταν να γράψεις για ένα τόσο σοβαρό θέμα δεδομένου ότι γράφοντας και φυσικά ερευνώντας οι εικόνες περνούν μπρος από τα μάτια σου;

Είναι σαν να ζεις έναν παρατεταμένο εφιάλτη. Σαν να είσαι εγκλωβισμένος σε ένα σακούλι γεμάτο με κακό όπου το φως μοιάζει να έχει εξοριστεί και να μην έχει καμία ελπίδα να επανέλθει. Είναι ψυχοφθόρο, βασανιστικό, είναι καταθλιπτικό.

Διαβάζοντας την τελευταία πρόταση του βιβλίου : «Αλλά κάθε παιδί που σώζουμε, είναι ένα παιδί με ριγέ μπλούζα», μου ήρθε στο μυαλό άλλη μια εικόνα από τις χιλιάδες που ήρθαν διαβάζοντας, για τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Γραφεία γεμάτα υπολογιστές, ένταση, ενθουσιασμός, πάθος, αγωνία, «χακεράδες», άνθρωποι χωρίς ρολόι στο χέρι, άνθρωποι γεννημένοι και παθιασμένοι με την δουλειά τους, προσηλωμένοι στον στόχο να σώσουν «το παιδί με τη ριγέ μπλούζα». Προφανώς κατά την διάρκεια της έρευνας ήρθες σε επαφή μαζί τους, είναι κάπως έτσι; Πιστεύεις ότι τελικά υπάρχει «φως στο τούνελ»;

Είναι ακριβώς έτσι. Πρόκειται για μια υπηρεσία για την οποία πρέπει να είμαστε όλοι υπερήφανοι και το λέω μετά λόγου γνώσεως. Είναι «ασπίδα» απέναντι στην σκοτεινιά αυτών των εγκληματικών κυκλωμάτων. Και ναι, θα πω ότι υπάρχει «φως στο τούνελ». Η παρανομία και το έγκλημα πάντα θα είναι ένα βήμα μπροστά από τους διωκτικούς μηχανισμούς. Υπάρχουν όμως σθεναρά αντίδοτα και αυτά είναι μέσα στην ίδια την κοινωνία, και ειδικότερα στην οικογένεια. Εκεί, οι κώδικες αγάπης, είναι το καλύτερο τείχος προστασίας, το πιο αποτελεσματικό και ελπιδοφόρο «anti-virus».

Γιατί αστυνομικό και όχι κάποιο άλλο είδος;

Το αστυνομικό πάντα μου ασκούσε μια τρομερή γοητεία ως είδος. Ως αναγνώστρια πρωτίστως που θεωρώ ότι είναι και η βασική μου ιδιότητα. Βουλιμική αναγνώστρια. Η δομή του, η τεχνική του, η κάθαρση που επιφυλάσσει, σε αντίθεση με τη ζωή όπου το δίκαιο δεν αποδίδεται σχεδόν ποτέ, αποτελούν στοιχεία που με έλκουν. Ξεκινώντας να γράφω, και χωρίς να το έχω προαποφασίσει, οι λέξεις, η δομή, η ιστορία με πήγαιναν προς τα εκεί. Κι εγώ αφέθηκα…

Το αστυνομικό θεωρήθηκε από πολλούς ως «κατώτερο λογοτεχνικό είδος» ποια είναι η γνώμη σου;

Είναι το λογοτεχνικό είδος που έχει πολεμηθεί περισσότερο. Έχει θεωρηθεί παρα-λογοτεχνία, κατώτερη λογοτεχνία, κακή λογοτεχνία και πολλά άλλα. Όμως το αστυνομικό μετρά περισσότερο από ενάμιση αιώνα ζωής. Και σε αυτό το διάστημα έχει προχωρήσει, έχει αλλάξει και κατά την άποψή μου, αποτελεί σήμερα αυτό που θα ονομάζαμε κοινωνικό μυθιστόρημα. Έναν καθρέφτη της κοινωνίας, έναν αφηγηματικό αντικατοπτρισμό των σκοτεινών διαδρομών της ζωής. Και εν τω μεταξύ έχει αποκατασταθεί στην συνείδηση αναγνωστών και κριτικών και ανήκει πλέον στα δημοφιλέστερα είδη. Αυτό, όμως, που για μένα έχει σημασία είναι να αντιμετωπίζεται όπως κάθε λογοτεχνικό έργο. Είτε είναι αστυνομικό είτε όχι, ένα βιβλίο μπορεί να είναι καλή λογοτεχνία ή κακή λογοτεχνία. Αυτό μόνο.

Ποιο θεωρείς δυσκολότερο, το «χτίσιμο» ενός χαρακτήρα ,την πλοκή η το τέλος;

Το κάθε μέρος έχει τις δυσκολίες του. Το χτίσιμο στέρεων, αληθινών και ρεαλιστικών χαρακτήρων είναι βασικό δομικό στοιχείο στην αφήγηση. Η πλοκή, ειδικά στην αστυνομική λογοτεχνία, είναι επίσης σημαντική και θα πρέπει να είναι και αυτή δομημένη κατά τρόπο αληθοφανή, να εμπεριέχει στοιχεία όπως οι ανατροπές, η παροχή ενδείξεων ή ακόμη και παρ-ενδείξεων που λειτουργούν αποπροσανατολιστικά, να είναι αληθοφανής και να μην προσφεύγει σε τεχνάσματα για χάριν ευκολίας. Αλλά αν έπρεπε να κάνω μια διαβάθμιση θα έλεγα ότι το τέλος είναι, τελικά, είναι το πιο δύσκολο αφού εκεί πρέπει η ιστορία να βρει μια λογική διέξοδο που θα δικαιολογεί απόλυτα ό,τι έχει προηγηθεί.

Είναι εύκολο να αποφύγεις τα βιωματικά στοιχεία στη γραφή;

Η χρήση βιωματικών στοιχείων είναι συχνά ασύνειδη. Και όταν λέω βιωματικά στοιχεία δεν εννοώ περιστατικά ή πρόσωπα από την ζωή αυτού που γράφει. Ακόμη και αυτό μπορεί να συμβεί αλλά συνήθως χρησιμοποιείς ψηφίδες. Ψηφίδες ιστοριών, περιστατικών, ανθρώπων. Αποδίδεις σε έναν ήρωά σου, για παράδειγμα, ένα χαρακτηριστικό ενός ανθρώπου που ξέρεις ή γνώρισες κάποτε. Αλλά νομίζω ότι κανείς δεν μεταφέρει αυτούσιο έναν πραγματικό χαρακτήρα στην ιστορία του.

Ποιο από τα βιβλία σου θα ξεχώριζες αν μπορούσες να το κάνεις ;

Θα ακουστεί τετριμμένο αλλά πραγματικά δεν μπορώ να ξεχωρίσω. Το καθένα ήταν και μια διαδρομή για μένα. Μια σπουδαία διαδρομή που δεν θα την άλλαζα, παρά μόνο για να το έχω κάνει ακόμη καλύτερο ή να διορθώσω λάθη που εκ των υστέρων – δυστυχώς – ανακάλυψα.

Θεωρείς ότι η δημιουργική γραφή είναι μόδα;

Είναι σημείο των καιρών και μιας άποψης που υποστηρίζει ότι υπάρχουν και στη γραφή τεχνικές και αυτές διδάσκονται. Ως εδώ δεν θα διαφωνήσω. Ενδεχομένως και να μπορούν να βοηθήσουν τέτοιου είδους μαθήματα αυτούς που αγαπούν το γράψιμο. Από εκεί και πέρα, αυτό που προϋποθέτει η γραφή, κατά την άποψή μου, είναι μια αιματηρή αναμέτρηση με τον εαυτό σου. Ο συγγραφέας πρέπει να «ματώνει» στο διάβασμα, και να «ματώνει» στο γράψιμο.

Αρνητικές και θετικές κριτικές ,πόσο σε επηρεάζουν;

Μέχρι του σημείου που δεν θα μετατραπούν σε ανασταλτικό παράγοντα. Οι θετικές για συγγραφική «αγρανάπαυση» και οι αρνητικές για «μπλοκάρισμα». Οφείλεις να ακούς τη γνώμη των άλλων κι εγώ την ακούω με προσοχή. Επίσης, να πω ότι οι αναγνώστες είναι οι καλύτεροι κριτές. Και βέβαια έχουν πάντα να σου πουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα για τα θετικά και τα αρνητικά του έργου σου. Επίσης, είμαι ευτυχής γιατί υπάρχουν στη ζωή μου φίλοι που λειτουργούν ως «βαρόμετρα». Τους εμπιστεύομαι και ξέρω ότι αυτά που θα μου πουν θα είναι ακριβή και χωρίς τον συναισθηματικό παράγοντα να επηρεάζει την κρίση τους. Και αυτό με βοηθά πολύ.

Τι θεωρείς πιο «μαγικό», τη διαδικασία της γραφής η όταν κρατήσεις στα χέρια σου το πρώτο αντίτυπο;

Η διαδικασία της συγγραφής μοιάζει με ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο το οποίο το ζεις με όλη την έντασή του αλλά έχοντας παράλληλα επίγνωση ότι δεν κινδυνεύεις από αυτό. Η στιγμή που κρατάς το βιβλίο στα χέρια σου όμως, είναι μια ατελείωτη λιακάδα.

Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης;

Αυτός που είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις ενός ταξιδιού με ανοιχτό μυαλό. Γιατί κάθε βιβλίο είναι και ένα ταξίδι. Και κάθε αναγνώστης θα το κάνει με διαφορετικό τρόπο. Αρκεί να έχει τις κεραίες του ανοιχτές.

Τρία βιβλία από την βιβλιοθήκη σου που θα έπαιρνες αν έφευγες εκτάκτως;

Το έχω σκεφτεί και κάθε φορά σκέφτομαι πώς θα μπορούσα να κάνω ζαβολιά και να πάρω περισσότερα. Σίγουρα θα έπαιρνα το «10» του Καραγάτση που είναι ο αγαπημένος μου συγγραφέας, «Ο ανθρωπάκος από το Αρχαγκέλσκ» του Σιμενόν και «Το μεγάλο πουθενά» του Ελρόι…

Ποιο είναι το μέλλον του έντυπου βιβλίου ενάντια στο ηλεκτρονικό;

Αυτή είναι μια συζήτηση που έχει ανοίξει και στην χώρα μας παρ`ότι ακόμη το ηλεκτρονικό βιβλίο είναι ελάχιστο κομμάτι της αγοράς. Δεν λείπουν όμως και οι φανατικοί οπαδοί του. Νομίζω ότι το έντυπο βιβλίο αντέχει ακόμη.

Αν σε γνώριζα για πρώτη φορά και σε ρωτούσα τι επαγγέλλεσαι, ποια θα ήταν η απάντηση σου;

Θα απαντούσα αυτό που κάνω αυτή την περίοδο της ζωής μου, που είναι η θέση του Συμπαραστάτη του Δημότη στο Δήμο Σάμου.

Πότε και πώς έγινε η διαμόρφωση σου σε συγγραφέα και ποιες ήταν οι ανάγκες που σε ώθησαν στη γραφή;

Πρόκειται για μια εξελικτική διαδικασία Αλλά κυρίως πρόκειται για μια ανάγκη. Την ανάγκη να αφηγηθείς ιστορίες. Να τις φτιάξεις και μετά να τις μεταφέρεις στο χαρτί και να τις μοιραστείς με τους δυνητικούς αναγνώστες σου. Η «μάχη» με το χαρτί ξεκίνησε από τα πολύ μικρά χρόνια, άτεχνα και ως μια προσπάθεια περισσότερο να ζυγίσω τον εσωστρεφή εαυτό μου. Προοδευτικά άρχισε να φεύγει από εμένα, να παίρνει άλλη μορφή, να αλλάζει μονοπάτια. Και κάποτε κατέληξε στο να γίνει μια μεγαλύτερη ιστορία.

Τι ξέρεις πολύ καλά για τον εαυτό σου;

Τα «κουσούρια» μου. Τι κάνω λάθος και το κυριότερο, πότε, κάτω από ποιες προϋποθέσεις και συνθήκες το κάνω. Άλλα τα έχω αποδεχτεί και άλλα ακόμη προσπαθώ να τα μεταλλάξω.

Γιατί επέλεξες την Σάμο σαν τόπο κατοικίας, ποσό εύκολο είναι να ζεις σε ένα ακριτικό νησί και παράλληλα να μην είσαι « αποκλεισμένος» ,αν σου δινόταν η ευκαιρία να μετοικίσεις πιο κοντά στα μεγάλα αστικά κέντρα θα το σκεπτόσουν;

Η Σάμος αρχικά ήρθε σαν αναγκαστική επιλογή γιατί ο άνδρας μου είναι από το νησί. Αλλά πολύ γρήγορα έγινε ένας τόπος που αγαπώ, ένας μαγευτικός τόπος, τον οποίο νομίζω κι εγώ θα διάλεγα. Ο αποκλεισμός είναι κάτι που συχνά βιώνεις λόγω των μεγάλων αποστάσεων. Όμως, ουσιαστικός αποκλεισμός είναι η απομάκρυνση από αυτό εγώ θεωρώ ποιότητα ζωής και αυτό που μου δίνει το νησί της Σάμου, δεν το αλλάζω. Και όχι, νομίζω ότι δεν θα διάλεγα ένα μεγάλο αστικό κέντρο. Τουλάχιστον σε αυτή τη φάση της ζωής μου.

Η λεπτομέρεια είναι σημαντικό στοιχείο στη ζωή ενός ανθρώπου;

Ναι ιδιαίτερα σημαντικό. Είναι ο αρμός στην πλακόστρωση της ζωής μας. Αν είναι λάθος τότε το οικοδόμημα πάει στράφι. Είναι αυτή η ανεπαίσθητη αύρα που κάνει τις στιγμές πιο όμορφες, τις σχέσεις πιο ουσιαστικές, τις στιγμές πιο γεμάτες. Αλλά με μία προϋπόθεση. Ότι όλο το υπόλοιπο είναι άξιο λόγου. Διαφορετικά η λεπτομέρεια απλώς θα το θρυμματίσει.

Το επόμενο συγγραφικό σου βήμα;

Μια ιδέα που με γυροφέρνει επικίνδυνα και κρίνοντας από το πόσο πιεστική είναι, είμαι βέβαιη ότι θα υποκύψω.. Και πολύ σύντομα!

Το παιδί με τη ριγέ μπλούζα... Η εικόνα του επανήλθε στο μυαλό της.