Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Σχετικά με το βιβλίο «Στιγμές της μεταπολίτευσης» και «Και βέβαια αλλάζει!».
Σχετικά με τους συγγραφείς Δημήτρη Ψυχογιό και Αγγέλα Καστρινάκη.

Οι εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ και οι εκδόσεις ΚΙΧΛΗ παρουσίασαν δύο βιβλία για τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης:

• Στιγμές της μεταπολίτευσης (1974-1984), Δημήτρης Ψυχογιός, εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ.
• Και βέβαια αλλάζει!, Αγγέλα Καστρινάκη, εκδόσεις ΚΙΧΛΗ.

Για τα βιβλία μίλησαν οι:

• Αγγέλα Καστρινάκη, καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κρήτης,
• Κατερίνα Παναγοπούλου, δημοσιογράφος,
• Πέτρος Παπασαραντόπουλος, εκδότης,
• Δημήτρης Φύσσας, συγγραφέας,
• Δημήτρης Ψυχογιός, συγγραφέας.

Όπως είπε αργότερα η κα Καστρινάκη, η ιδέα τής συμπαρουσίασης ήταν του κου Ψυχογιού. Μία ενδιαφέρουσα ιδέα ομολογουμένως διότι το θέμα και των δύο βιβλίων είναι κοινό αλλά τα βιβλία είναι γραμμένα σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, το μεν τού κου Ψυχογιού αποτελείται από κείμενα που έγραψε την πρώτη δεκαετία τής μεταπολίτευσης, ενώ τής κας Καστρινάκη είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα μίας ιστορίας που διαδραματίζεται εκείνη την ίδια εποχή.

Ο κος Παπασαραντόπουλος συντόνισε τη συζήτηση. Ξεκίνησε παρουσιάζοντας τους ομιλητές και τους συγγραφείς, διευκρινίζοντας ότι οι συγγραφείς θα μιλήσουν ο καθένας για το βιβλίο τού άλλου, μία ενδιαφέρουσα προέκταση τής ήδη ενδιαφέρουσας ιδέας τής συμπαρουσίασης. Το λόγο έδωσε πρώτα στην κα Παναγοπούλου, «δικαιωματικά» όπως είπε «διότι τότε, στα κόμματα, αναδεικνύαμε τα νέα στελέχη».

Η κα Παναγοπούλου αναφέρθηκε στην τιμή που ένιωθε να παρευρίσκεται για να μιλήσει για το βιβλίο του καθηγητή της στο Πάντειο Πανεπιστήμιο ο οποίος την έκοψε στο πρώτο μάθημα κάνοντάς της καλό όμως ως πρώτο σοκ στη σχολή. «Εγώ δεν έχω ζήσει στα χρόνια τής μεταπολίτευσης», είπε και συνέχισε, «40 χρόνια μετά την ελληνική κοινωνία την ταλανίζουν τα ίδια προβλήματα, οι ίδιες συζητήσεις για το δημόσιο, τα ίδια ζητήματα για την παιδεία ενώ ζούμε και τον εκφυλισμό των αγώνων, ενώ τότε το αίτημα ήταν η αποκατάσταση τής δημοκρατίας, σήμερα είναι το αίτημα για επίδομα έγκαιρης προσέλευσης στην εργασία».

«Αυτό το κλίμα τής μεταπολίτευσης είναι υπεύθυνο για πολλά από αυτά που ζούμε σήμερα ενώ και το ίδιο το βασικό αίτημα τής δημοκρατίας παραμένει ζητούμενο, με τη Χρυσή Αυγή να είναι τρίτο κόμμα στη Βουλή, να καίνε την εφημερίδα μου Athens Voice διότι δεν τους άρεσαν τα άρθρα μας. Το βιβλίο κάνει κάτι καταπληκτικό, σε κάνει να μπαίνεις στο πνεύμα τής εποχής, αντιλαμβανόμαστε εύκολα το πότε γράφτηκε το κάθε κείμενο ενώ ο ίδιος ο συγγραφέας παραμένει αταλάντευτα στις ίδιες αρχές. Όπως και σήμερα δεν επιτρέπει να διαχέεται ο φασιστικός λόγος. Αυτοσαρκασμός και καυστικότητα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά των κειμένων». Συνέχισε περιγράφοντας την ψυχολογία των δημοσιογράφων και πολιτικών εκείνης τής εποχής σε σύγκριση με το σήμερα.

«Η δική μου γενιά γίνεται συντηρητική. Η γενιά τού Πολυτεχνείου έφερε ελευθερίες σε υπερβολικό βαθμό ενώ εμείς ζητούμε σταθερές συνήθως σε λάθος βάση. Το πανεπιστημιακό άσυλο ήταν ζητούμενο ενώ τώρα λέμε, επιτέλους, να μπούμε να κάνουμε μάθημα. Οι αγωνιστές που ήταν ήρωες και πρότυπα, σήμερα είναι με 20 ακίνητα στην κατοχή τους και αυτό μπερδεύει. Χαθήκαμε, θέλουμε να κάνουμε έναν αγώνα αλλά ζητάμε σύνταξη στα 40. Είμαστε θυμωμένοι που δεν συμμετείχαμε στο πάρτυ. Λέμε όμως και τη μέγιστη ύβρι, ότι ζούμε χούντα».

Ο κος Παπασαραντόπουλος έδωσε το λόγο στον κο Φύσσα ενημερώνοντας το κοινό για την ιστορία τής γνωριμίας τους, «Γνωριζόμαστε πολλά χρόνια και στο Κεντρικό Συμβούλιο τής ΕΦΕΕ δώσαμε μάχες διότι ο Μήτσος ήταν στην ΚΝΕ και εγώ στο Ρήγα οπότε το μέλλον τού κινήματος εξαρτάτο από το ποια δύναμη θα είχε την εξουσία. Μετά λίγα χρόνια αυτά δεν είχαν καμία σημασία διότι η ΕΦΕΕ έπαψε να υπάρχει τα τελευταία 35 χρόνια».

Ο κος Φύσσας δήλωσε την πάγια θέση του στις εκδηλώσεις να γίνεται συζήτηση, «Εδώ βρίσκονται εκλεκτοί ακροατές και πρέπει να προλάβουν να μιλήσουν. Είναι δύο βιβλία εξαιρετικά», είπε και αναφέρθηκε στην αξία όλης τής ομάδας για να βγει ένα βιβλίο, διορθωτές, επιμελητές, σχεδιαστές.

«Έχω θαμπωθεί από την παρουσία τής νεολαίας», είπε, σαφώς αστειευόμενος για το μέσο όριο τής ηλικίας στο κοινό, λόγω θέματος βεβαίως, οι νέοι εκείνης τής εποχής είναι σήμερα πάνω από 50. «Δέκα σημεία κατέγραψα και σε αυτά θα αναφερθώ. Το όνομα Αγγέλα Καστρινάκη το βρήκα γράφοντας ένα διδακτορικό για τη γενιά τού Πολυτεχνείου, δεν βγήκε ποτέ, ευτυχώς. Εκεί βρήκα το περιοδικό Πάροδος το οποίο το έβγαζε η Αγγέλα Καστρινάκη, από τότε την παρακολουθώ. Σήμερα την είδα πρώτη φορά κατά πρόσωπο. Η ρίζα τού βιβλίου αποκαλύπτεται λίγο πριν το τέλος. Εκεί μας λέει τη μνημειώδη φράση 'τα κορίτσια κράταγαν ημερολόγιο, τα αγόρια κράταγαν αρχείο'. Η ίδια κράταγε ημερολόγιο πάνω στο οποίο βάσισε το βιβλίο το οποίο είναι κάτι μεταξύ ημερολογίου και μυθοπλασίας».

«Γράφει σε τρίτο πρόσωπο και έτσι απλώνεται σε όλο το βιβλίο μία γλυκιά συγκατάβαση με σφήνες τα σχόλια παλιών, σημερινών 60ρηδων. Το βιβλίο είναι 2 κομμάτια, η αφήγηση τής Καστρινάκη και οι σφήνες των φίλων της για το πως βλέπουν το τότε. Η ηρωίδα ξεκινάει διαβάζοντας Λουντέμη, αναπόφευκτο! Από το Λουντέμη στο Σαμαράκη και στον Αναγνωστάκη, κομματικό καθήκον!».

«Η κομματική φρασεολογία και οι -ισμοί, είναι το κεφάλαιο που έπεσα κάτω από το γέλιο. Δεν είχε και μεγάλη διαφορά από τη δική μας φρασεολογία, πρέπει όμως να βάλει υποσημειώσεις. Ο έρωτας τής κοπελίτσας που περνάει το βράδυ τής συντριβής τής Συμμαχίας τού 77 στην αγκαλιά ενός Κνίτη είναι ένας πρώιμος Συνασπισμός. Μιλάει για τη μεταπολίτευση με έναν διαφορετικό τρόπο. Για αυτό το θέμα μιλάμε με δύο ακραία σενάρια, α) εδραίωσε τη δημοκρατία κ.λπ. ή β) αυτά που ζούμε σήμερα έχουν τη ρίζα τους εκεί. Ως κλασικός κεντριστής, νομίζω ότι η αλήθεια είναι κάπου στη μέση».

«Γιατί να διαβαστεί αυτό το βιβλίο; Για την επιστημονική πλευρά διαβάζουμε Βούλγαρη, για τη συναισθηματική πλευρά υπάρχουν πολλά. Εμένα με βοήθησε αναδρομικά, σαν φόρο τιμής για κάτι που αξίζει να μιλάω σήμερα, για το ΚΚΕ Εσωτερικού».

Ο κος Παπασαραντόπουλος πήρε το λόγο για τη δική του τοποθέτηση. «Μετά την αβανγκαρντισκή, λιγκβιταριστική, σεχταριστική, ομιλία τού Φύσσα θα προσπαθήσω να μιλήσω με όρους κομματικής ορθοδοξίας διότι μόνον έτσι μπορεί κάποιος να διαβάσει το βιβλίο. Αυτοτυπονομευτικό, αυτοσαρκαστικό χιούμορ διαχέεται σε όλο το βιβλίο τού Δημήτρη Ψυχογιού σε κείμενο 40 ετών. Πάντα είχε αυτό το ταλέντο».

«Η μεταπολίτευση είναι κοινός διαιρέτης και στα δύο βιβλία. Έχουν και έναν κοινό παρανομαστή, την Ανανεωτική Αριστερά και την ήττα αυτού τού χώρου. Μέσα από αυτό το παιγνιώδες ύφος περνάει τις απόψεις του. Για την ανθρωπολογία τής μεταπολίτευσης δεν υπάρχει καλύτερο απόσπασμα από αυτό στο βιβλίο όπου εμφανίζεται ως υποψήφιος τής Συμμαχίας. Μας λέει ότι όταν ξεκίνησε η προεκλογική εκστρατεία ήθελε να φύγει διότι ήξερε ότι έλεγε ψέματα. Όλοι ήξεραν ότι μετά τις εκλογές θα διαλυόταν. Ξεπέρασε τις τύψεις όταν κατάλαβε ότι όλοι οι ψηφοφόροι πίστευαν ότι τους έλεγαν ψέματα διότι χωρίς ψέμα πολιτική δεν γίνεται. 'Μπορείς να ρίξεις γκόμενα χωρίς ένα ψέμα;', του είπε ένας ψηφοφόρος».

«Η έννοια τού γενικού συμφέροντος είναι ανύπαρκτη στον πολίτη τής μεταπολίτευσης, κυριαρχεί μόνο το ίδιο συμφέρον», είπε και διάβασε σχετικό απόσπασμα που αναδεικνύει αυτή την παρατήρηση. «Έζησε το τοπίο τής μεταπολίτευσης και το περιγράφει. Όμως η μεταπολίτευση είναι και τα θεσμικά της επιτεύγματα, ότι πιο σοβαρό από θεσμούς και διαδικασίες έχει να επιδείξει το ελληνικό κράτος».

«Η Ανανεωτική Αριστερά (ΑΑ), το μαύρο πρόβατο τής κρίσης. Για όλα φταίνε είτε το ΠΑΣΟΚ είτε η ΑΑ. Με όλα της τα ελαττώματα κόμισε πρωτόγνωρα πράγματα. Πρότεινε συνεναίσεις, προσπάθησε ουτοπικά να αλλάξει ένα ολοκληρωτικό σύστημα (κομμουνισμός) και να τον κάνει ανθρώπινο, ζήτησε σεβασμό στους θεσμούς. Είχε όμως τόσες παθολογίες που δεν κατάφερε να προχωρήσει. Ο Ψυχογιός περιγράφει μεταφορικά αυτά τα παθολογικά στοιχεία», είπε και διάβασε πάλι ένα κομμάτι πάνω στα παραπάνω σχόλια.

«Η ήττα αυτού χώρου! Στο χώρο τής ευρύτερης κεντροαριστεράς υπήρχαν δύο προτάσεις, οι στόχοι τού Έθνους τού ΚΚΕ Εσωτερικού και η Διακήρυξη τής 3ης Σεπτέμβρη τού ΠΑΣΟΚ. Η πρώτη αγνοήθηκε η δεύτερη επιδοκιμάστηκε. Το βιβλίο περιγράφει τη συμπεριφορά των νικητών». Διάβασε στη συνέχεια «ένα απόσπασμα που περιγράφει την επικράτηση τού λαϊκισμού», όπως είπε.

Ο κος Ψυχογιός μίλησε για το βιβλίο τής κας Καστρινιάκη, «Και βέβαια αλλάζει!». «Το διάβασα μονορούφι», είπε, «επειδή η κα Καστρινάκη ξέρει να σε κρατάει αλλά και επειδή αναφερόταν σε πράγματα που τα έζησα και εγώ».

Συνέχισε περιγράφοντας την ιστορία τού βιβλίου, πως η ηρωίδα εντάχθηκε στην αριστερά και δραστηριοποιήθηκε. «Το βιβλίο είναι χρονολογικά δοσμένο, ένα κεφάλαιο για κάθε τάξη τής μαθήτριας. Ανέβηκε κομματικά, η μαθήτρια που είχε στόχο να διαβάζει 1000 σελίδες το καλοκαίρι, έγινε η ίδια συγγραφέας, ποιήτρια. Πιστεύει στο σοσιαλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο, μυείται στους -ισμούς. Κάνει ότι έκαναν και δεκάδες άλλα κορίτσια και αγόρια εκείνη την εποχή».

«Κινείται στα όρια πραγματικότητας και μυθοπλασίας, μιλάει για την αριστερά με όχι συνηθισμένο τρόπο, δεν είναι λογοτεχνία τής ήττας. Η σχέση με την αριστερά πάει παράλληλα με τη χαρά τής ζωής. Η ηρωίδα δεν νοσταλγεί τους αγώνες τής εποχής. Δεν είναι αριστερή ηρωίδα με τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει, δεν νιώθει ότι έχει μία υψηλή αποστολή. Η πολιτική ένταξη είναι παιχνιώδες, είναι η χαρά τής ζωής».

«Αυτοσαρκαστικό το βιβλίο και ειρωνικό, όπως το δικό μου. Όλα περιγράφονται μέσα από αποτυχίες που συμβαίνουν. Σφίζει από υγεία και χιούμορ το βιβλίο, αυτά είναι αριστερά πράγματα. Τη χάρηκα και τη ζήλεψα τη γραφή τής Καστρινάκη, μαθαίνουμε για την εποχή εκείνη», είπε κλείνοντας την ομιλία του.

Η κα Καστρινάκη αναφέρθηκε αρχικά στην πολυετή γνωριμία της με τον εκδότη και ξεκίνησε «με ένα τσιτάτο όπως λέγαμε τότε», «Ο Δημήτρης Ψυχογιός έμαθε να σέβεται λιγότερο τα γραπτά του, αυτό το λιγότερο έχει σημασία. Τούτο είναι το απόσταγμα τού βιβλίου».

«Ήταν στο στρατό ο συγγραφέας τότε και μας δείχνει πως ο στρατός εμπεδώνει στους τρόφιμούς τη λούφα και το γλύψιμο ως ύψιστο μέλημα. Το μάθημα για τον ίδιο δεν είναι μεν η λούφα και το γλύψιμο αλλά δεν ήταν και τα ύψιστα ιδανικά. 'κε καθηγητά' αποκαλεί το διοικητή του τυχαία ο οποίος κολακευμένος του χορηγεί μία άδεια και έκτοτε ο φαντάρος συνεχίζει να αξιοποιεί αυτή τη συμπεριφορά».

«Κινείται στο μεταίχμιο τής λεπτής ειρωνείας και του χιούμορ», είπε και διάβασε σχετικό απόσπασμα από το βιβλίο, διασκεδαστικό ομολογουμένως αλλά και πικρό ταυτόχρονα θα έλεγα. «Η υπόθεση έχει δύο φάσεις, η πρώτη το '67, μία συνέλευση που συνεχιζόταν τη μεθεπομένη 21η Απριλίου που δεν έγινε. Του άφησε τραύμα που για να το ξεπεράσει πήγε σε συνέλευση τής σχολής του μετά από 22 χρόνια, το 79».

«Το βιβλίο αποτελείται από κείμενα τού '82 τα οποία τα δούλεψε γλωσσολογικά αλλά δεν άλλαξε την άποψή του». Συνέχισε η κα Καστρινάκη με αποσπάσματα από το βιβλίο τού κου Ψυχογιού αναδεικνύοντας τα χαρακτηριστικά τής εποχής.

Στη συνέχεια οι δύο συγγραφείς διάβασαν από ένα απόσπασμα ο ένας από το βιβλίο τού άλλου, πραγματικά χαρακτηριστικά τής εποχής στην οποία αναφέρονται. Στο βίντεο που συνοδεύει αυτό το ρεπορτάζ μπορείτε να απολαύσετε και αυτές τις αναγνώσεις αλλά και συνολικά όλες τις ενδιαφέρουσες ομιλίες στην εκδήλωση.

Στο ίδιο βίντεο μπορείτε να απολαύσετε και τη συζήτηση που έγινε στο τέλος με τη συμμετοχή τού κοινού όπου εκφράστηκαν απόψεις και τέθηκαν ερωτήσεις, «μόνον από όσους ήταν κάτω των 50», όπως εύστοχα παρατήρησε στην αρχή ο κος Παπασαραντόπουλος.

H ομιλία τής κας Κατερίνας Παναγοπούλου

Πρέπει να πω ότι νιώθω ιδιαίτερη τιμή από την πρόταση του καθηγητή μου, γιατί για εσάς ο Δημήτρης Ψυχογιός είναι ο διάσημος Διόδωρος Κυψελιώτης, ο διανοούμενος, ο δεξιοτέχνης του λόγου, ο αγωνιστής της δικτατορίας, τον γνωρίζετε μέσα από τα άρθρα του, μέσα από τα βιβλία του εμένα όμως με γοήτευσε στα έδρανα του Παντείου... Αν και πρέπει να κάνω μία παρένθεση πως τον γνώρισα. Πρώτο έτος, πρώτο μάθημα εξεταστικής, προφορικά, με έκοψε! Μου έκανε πολύ καλό γιατί μετά για 4 χρόνια από το σοκ που πέρασα δεν ξανακόπηκα σε μάθημα

Ο Ψυχογιός ως καθηγητής γοητεύει διότι δε θέλει να διδάξει, θέλει να μεταδώσει αυτά που ξέρει. Δημιούργησε με ελάχιστα μέσα το περιοδικό του Πανεπιστημίου, εκεί γράψαμε τα πρώτα μας άρθρα, εκεί ζυμωθήκαμε με συζητήσεις, αναζητήσεις. Πρέπει να πω ότι εγώ δεν έχω ζήσει τα χρόνια 74- 84 στα οποία αναφέρεται το βιβλίο, το 84 ήμουν 2! Έζησα όμως όλα όσα κληροδότησε η μεταπολίτευση, το αποτύπωμά της στην ελληνική πραγματικότητα και την πολιτική κουλτούρα. Γιαυτό διαβάζοντας το βιβλίο είχε για μένα μεγάλο ενδιαφέρον να βλέπω απόλυτους συσχετισμούς με το σήμερα. 40 χρόνια μετά, μας ταλανίζουν τα ίδια προβλήματα. Ίδιες συζητήσεις για το δημόσιο, την Παιδεία. Και από την άλλη αναλογίζεται κανείς τον εκφυλισμό των αγώνων και των διεκδικήσεων. Τότε ο αγώνας ήταν για την πλήρη αποκατάσταση της δημοκρατίας, σήμερα για να μην κοπεί το επίδομα έγκαιρης προσέλευσης στο δημόσιο.

Και βέβαια ΚΑΙ σήμερα 40 χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, η δημοκρατία παραμένει ζητούμενο:

Η ΧΑ μία φασιστική οργάνωση είναι 3ο κόμμα στη Βουλή, βλέπουμε παντού τη διάχυση της βίας. Θέμα με το οποίο είχε ασχοληθεί εκτενέστερα στο προηγούμενο βιβλίο του ο Δ.Ψ "Η πολιτική Βία". Προχθές πέρασε το νομοσχέδιο που αποφυλακίζει τρομοκράτες. Είμαι δημοσιογράφος στην Athens Voice από την πρώτη ημέρα που ξεκίνησε-- τον Νοέμβριο έβαλαν φωτιά στα γραφεία μας διότι δεν τους άρεσαν τα άρθρα μας. Επομένως η δημοκρατία, η ελευθερία του λόγου που θεωρούνταν κεκτημένα πλέον μοιάζουν επισφαλή.

Το τωρινό βιβλίο του Δ. Ψ κάνει κάτι καταπληκτικό. Ακόμα κι αν δεν έχεις ζήσει εκείνα τα χρόνια σε κάνει να βιώνεις σε πραγματικό χρόνο όλο το κλίμα της εποχής, σαν να διαβάζεις μία εφημερίδα. Σε κάνει να αντιληφθείς τα προβλήματα και τα ζητούμενα του τότε και ταυτόχρονα κλείνει το μάτι στο σήμερα. Και αυτό γιατί ο Ψυχογιός γνωρίζει την μεγάλη εικόνα. Μπλέκει προσωπικά βιώματα με ιστορικά γεγονότα δίνοντας στον αναγνώστη απαντήσεις, πληροφορίες, αλλά και τροφή για σκέψη.

Και βέβαια από τους λόγους που θαυμάζουμε τόσο τον Ψυχογιό είναι γιατί παραμένει αταλάντευτα προσηλωμένος στις αρχές που περιγράφει στο βιβλίο 40 χρόνια πριν μέχρι και σήμερα:

Γράφει στο βιβλίο για έναν ανθυπολοχαγό που είχε στα χρόνια του στρατού ολίγον Χουντικό.. ο οποίος τους έκανε κηρύγματα και γράφει στο βιβλίο μια φράση, ότι: "Ο αγωνιστής Ψυχογιός δεν μπορούσε να μην αντιδρά όταν έβλεπε να διαχέεται ο φασιστικός λόγος"... Και αυτό κάνει μέχρι σήμερα ο "αγωνιστής ψυχογιός" και μάλιστα το έργο του είναι πιο δύσκολο σήμερα γιατί ο εχθρός τότε ήταν ορατός σήμερα υποδύεται τον φίλο του λαού, τον υπερασπιστή των δικαιωμάτων και των κεκτημένων του. Όμως ο ψυχογιός μέσα από τα άρθρα του, τις δημόσιες τοποθετήσεις του κάνει ακριβώς το ίδιο. Προσπαθεί με νύχια και με δόντια να αποκαλύψει τον αντιδημοκρατικό λόγο στην οποία του μορφή και να τον στηλιτεύσει

Και βέβαια ένα βιβλίο του Δ.Ψ δε θα μπορούσε να μην έχει την καυστικότητα και τον αυτοσαρκασμό που χαρακτηρίζει το γράψιμό του. Θα αναφερθώ στην περιγραφή του για τα κοινά χαρακτηριστικά του καλού κομμουνιστή και του καλού δημοσιογράφου. Που αμφότεροι έχουν άποψη για όλα. Είναι παντογνώστες. Πρέπει και οι δύο να μιλούν τη γλώσσα της μάζας, Έχουν και οι δύο πάντα στο νου τους την πολιτική εξουσία. Με τη διαφορά όμως-- γράφει--- ότι ο δημοσιογράφος έχει πραγματοποιήσει το όνειρο του κομμουνιστή: Μετέχει στην εξουσία! Η πολιτικοποίηση σε στέλνει κατευθείαν στη δημοσιογραφία γράφει το βιβλίο. Σήμερα βέβαια παρακολουθούμε ως επί το πλείστον το ανάποδο.... Δημοσιογράφοι μιλούν ως στελέχη κομμάτων, βλέποντας τον δημοσιογράφο ξέρεις ποια πλευρά θα υποστηρίξει και τελικά πολλοί βρίσκονται και στη Βουλή ως βουλευτές...

Η τεράστια διαφορά με το τότε είναι το διαδίκτυο που έχει σαρώσει τα πάντα. Τη δημοσιογραφία που πια δε γίνεται ρεπορτάζ αλλά αντιγραφή από το διαδίκτυο, λείπει η ανάλυση, οι πιτσιρικάδες δε διαβάζουν πια άρθρα, τα σάιτ το μόνο που επιδιώκουν είναι να μεταδώσουν μια είδηση πρώτοι για να κάνουν πιο πολλά κλικ και χάνεται κάθε έννοια ανάλυσης της πληροφορίας. Αυτό σε μεγάλο βαθμό έχει καταστρέψει το ρεπορτάζ. Είναι χαρακτηριστικό πως ο Ψυχογιός σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου περιγράφει τη δουλειά των δημοσιογράφων τότε, που έψαχναν σε αρχεία εφημερίδων, προσπαθούσαν με τη μνήμη να ανακαλέσουν γεγονότα-- μοιάζει σαν ένας άλλος κόσμος με το σήμερα

Από την άλλη βέβαια η περιγραφή που κάνει για τους δημοσιογράφους νομίζω ότι αυτούσια θα μπορούσε να είχε γραφτεί και σήμερα: "Υποδύονται ότι βρίσκονται με τη μεριά του καταφρονεμένου, καταγγέλλουν τους πλούσιους, "κρατούν ψηλά τη σημαία ενός μικροαστικού λαϊκισμού εκστρατεύοντας ως άλλοι Αη Γιώργηδες ενάντια στον δράκο της διαφθοράς". Φαίνεται ότι αυτή η παθογένεια του επαγγέλματος παραμένει αναλλοίωτη εδώ και 40 χρόνια.

Παράλληλα, μια αναφορά του βιβλίου μου θύμισε τη συζήτηση που γίνεται σήμερα για την πολυσυζητημένη ανασυγκρότηση της κεντροαριστεράς. Κάπου λέει για την Αριστερά, ότι όσο μίκραινε ο κύκλος μεγάλωνε ο αριθμός των επιθέτων. "ενότητα της Αριστεράς", "της ανανεωτικής Αριστεράς,", "της Μαρξιστικής ανανεωτικής αριστεράς". Καταλήγοντας ότι η αύξηση του αριθμού των επιθέτων βάδιζε παράλληλα με την μείωση του αριθμού των μελών. Δε θα ξεχάσω ποτέ λέει τη στιγμή της τελικής ρήξης: Οι Μαοϊκοί μας ανακοίνωσαν ότι δε θα συνυπογράψουν το κείμενό μας, διότι κάναμε κριτική ανασκόπηση της πορείας των κομμουνιστικών καθεστώτων και αυτοί δεν μπορούσαν να υπογράψουν κάτι τέτοιο πριν διαβάσουν το έργο του φιλομαοϊκού Μπετελέμ. Το πρόβλημα ήταν ότι δεν είχε ακόμα εκδοθεί. Αν είχαμε ειδοποιήσει τον Μπετελέμ να βιαστεί ίσως η πορεία της Αριστεράς στην Ελλάδα να ήταν εντελώς διαφορετική"

Αυτήν ακριβώς την τρυφερή διάθεση αυτοσαρκασμού λατρεύει ο αναγνώστης στο βιβλίο. Όπως και την απουσία διάθεσης ωραιοποίησης της εποχής εκείνης. Η οποία για όσους δεν την έχουμε ζήσει μοιάζει από την μία μαγική, από την άλλη τη λοιδορούμε διότι είναι υπεύθυνη για τη σημερινή κατάντια σε πολλά επίπεδα.

Παρατηρώντας τη νέα γενιά βλέπει κανείς ότι σε πολλά ότι είναι συντηρητική. Και θεωρώ ότι έχει να κάνει με την προηγούμενη. Για τη γενιά του Πολυτεχνείου το ζητούμενο ήταν η επανάσταση, 1,2,3 πολλά πολυτεχνεία, το τέλος του συντηρητισμού, η απελευθέρωση των ηθών, η σεξουαλική απελευθέρωση. Διάβαζα στο βιβλίο της κ. Καστρινάκη που περιέγραφε ότι στα ξένα περιοδικά που είχαν γυμνόστηθες έπρεπε ο περιπτεράς να σβήνει ένα προς ένα τα επίμαχα σημεία. Σήμερα όλα αυτά δίνονται σε τόσο υπερβολικό βαθμό, τόσο ελεύθερα, που μας έχουν κάνει τους νέους να ξαναγινόμαστε συντηρητικοί. Να αναζητούμε σταθερές-- σε λάθος βάση πολλές φορές.

Η πλήρης ελευθερία που ήταν το αίτημα της μεταπολίτευσης οδήγησε στην ασυδοσία. Από την πλήρη απαγόρευση πήγαμε στην ανομία. Τότε έπρεπε να θωρακιστεί το πανεπιστημιακό άσυλο και την περασμένη εβδομάδα πολλοί νέοι έλεγαν επιτέλους να μπει τέλος σε αυτή την κοροϊδία θέλουμε να μπούμε να σπουδάσουμε. Συζητάμε αν υπάρχει κόκκινη αριστερή και δικαιολογημένη βία, καίγεται κάθε τρεις και λίγο η Αθήνα--- αυτό οδηγεί σε συντηριτικοποίηση των νέων.

Οι αγωνιστές του Πολυτεχνείου που ήταν ήρωες και πρότυπα για όλες τις επόμενες γενιές βρέθηκαν σε βουλευτικές θέσεις με 20 ακίνητα στην κατοχή του ο καθένας κι αυτό μπέρδεψε τη νέα γενιά για τα πρότυπά της. Και γιαυτό καταβαράθρωσε είδωλα.

Λέω στον Φώτη Γεωργελέ- που μόλις μπήκε στην αίθουσα- σε ζηλεύω που έζησες το Πολυτεχνείο γιατί τότε ο εχθρός ήταν ορατός. Στην προσπάθειά τους τα παιδιά να δημιουργήσουν .... "της Γενιάς τους το Πολυτεχνείο" κάπου χάθηκαν. Είναι θλιβερό να βλέπεις σε πορείες νέους ανθρώπων να διαμαρτύρονται για να συνεχίσουμε να παίρνουμε συντάξεις στα 45 και τα 50. Μία νέα γενιά έμαθε να έχει όνειρο να βγει στη σύνταξη, να σταματήσει να παράγει. Οι πιο συντηρητικές ιδέες -πολιτικές- και πρακτικές έχουν μετονομαστεί κεκτημένα που η νέα γενιά παλεύει να διατηρήσει.

Είναι θυμωμένη που δεν έζησε το πάρτι της γενιάς της Μεταπολίτευσης και δεν έχει όνειρο να παράξει, να δημιουργήσει. Θέλει να ζήσει κι αυτή τη φούσκα. Η μεταπολίτευση κληροδότησε σε εμάς τους νεότερους πάρα πολλά καλά, αλλά επικράτησε η λογική της ήσσονος προσπάθειας, της διαφθοράς στα κόμματα, του μέσου- προσλήψεις με μέσον- του μέτριου, πρόσφατα ο Υπουργός Παιδείας μας είπε ότι η Αριστεία είναι ρετσινιά. Μάθαμε να μην προσπαθούμε για τίποτα. Θεωρούμε επαναστατική πράξη το να κλείνουμε την κυκλοφορία στο κέντρο, να καταλαμβάνουμε δημόσια κτήρια, πανεπιστήμια. Λέμε την μεγιστη ύβρη ότι ζούμε κι εμείς Χούντα! Φαντασιωνόμαστε ότι ζούμε Χούντα και φτιάχνουμε φανταστικούς εχθρούς.

Και θέλω να κλείσω με μία φράση από το προηγούμενο βιβλίο του Δ.Ψ για την πολιτική βία που είναι απόλυτα συνδεδεμένο με την κουλτούρα που διαμορφώθηκε στην μεταπολίτευση Γράφει ότι εάν για τη Γενιά του Πολυτεχνείου ο αγώνας ήταν να ανατραπεί η Χούντα σήμερα στην μεταπολίτευση είναι να απαλλαγούμε από την κουλτούρα της βίας. Και θα συμφωνούσε ---γράφει ο Δ.Ψ --- θα συμφωνούσε ο Σάκης Καράγιωργας ότι τσάκισε το χέρι του για να χορεύουν σέικ τα παιδιά, να σπουδάζουν, να κάνουν διδακτορικά και όχι νέα Πολυτεχνεία.