Γράφει: Μαστοροδήμου Χρύσα

Η Ιωάννα Γκανέτσα είναι αστυνοµικός. Από το 2012 δημοσιεύονται στο διαδίκτυο άρθρα της, ποιήματα και λογοτεχνικά κείµενα. Έχει παρακολουθήσει παιδαγωγικά µαθήµατα στο Βρετανικό Συµβούλιο και είναι κάτοχος πτυχίου του Πανεπιστηµίου Cambridge ως καθηγήτρια αγγλικής γλώσσας. Γνωρίζει επίσης γαλλικά και ισπανικά. Είναι ιδρυτικό µέλος της ∆ράσης Αστυνοµικών για τα Ανθρώπινα δικαιώματα. Το πρώτο της βιβλίο, "Ο έρωτας δε θέλει τίτλο" κυκλοφόρησε το 2014. Από τις Εκδόσεις Νίκας κυκλοφόρησαν επίσης, "Το άνθος της ζωής" και "Το μουσείο των ραγισμένων σχέσεων". Μόλις πρόσφατα τον Απρίλιο του 2023 κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της "Θείο δώρο" από τις εκδόσεις Bell.

Κα Γκανέτσα ένα νέο βιβλίο με θέμα τον έρωτα και την τέχνη. Κατά το ρητό του Ρεμί ντε Γκουρμόν που χρησιμοποιείτε στο βιβλίο σας, είναι λοιπόν για σας η τέχνη ο συνένοχος του έρωτα;

Η τέχνη και ο έρωτας είναι αιώνιοι εραστές. Δεν νομίζω ότι το ένα μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Είτε ο καλλιτέχνης αποτυπώνει το συναίσθημα του έρωτα είτε η τέχνη είναι για εκείνον ο δικός του έρωτας είναι βέβαιο πως ό,τι παράγει αυτή η χημεία είναι κυρίως μνημειώδες. Μελετώντας βεβαίως και την τέχνη πιο διεξοδικά με αφορμή το «Θείο δώρο» διαπίστωσα αυτό που μέσα μου ήδη ήξερα: ο έρωτας, όσο κι αν στην εποχή μας τον ξορκίζουμε, ήταν είναι και θα είναι πάντα πρωταγωνιστής στις μεγάλες στιγμές των ανθρώπων και ακόμη περισσότερο των καλλιτεχνών.

Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό διαβάζοντας κανείς τα μυθιστορήματα σας υπάρχει μια διεξοδική έρευνα πριν από κάθε σας πόνημα. Υπάρχουν αναφορές σε γνωστά έργα τέχνης αλλά και ιστορικά στοιχεία. Τι είναι αυτό που σας οδηγεί σε μια έρευνα πριν καταλήξετε στη γραφή;

Κεντρικό θέμα τον βιβλίων μου είναι το συναίσθημα, ο έρωτας και όλα όσα γεννά ανάλογα με τη μορφή που παίρνει και τα όσα βιώνουν οι ήρωες. Με ενδιαφέρουν οι ανθρώπινες συμπεριφορές, ο τρόπος που αυτό το συναίσθημα επηρεάζει τη ζωή, τις επιλογές, ακόμη και το έργο κάποιου. Δεν θέλω να δίνω απλώς μια ιστορία στο κοινό. Θέλω να του δίνω ερεθίσματα, αφορμές να στοχάζεται, να ψάχνει απαντήσεις μέσα του, να βιώνει μέρος των συναισθημάτων των ηρώων. Είναι ένας τρόπος κάθαρσης κι αυτός.

Είναι ζητούμενο για σας η γνώση όταν διαβάζει κανείς ένα βιβλίο;

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν θα διάβαζαν εύκολα ένα βιβλίο για την τέχνη ή ένα δοκίμιο για τα φυτά και τα δέντρα, έρευνα που ενσωμάτωσα στο βιβλίο «Το άνθος της ζωής» για παράδειγμα ή δεν θα ανέτρεχαν στο «Μουσείο των ραγισμένων σχέσεων» στο Ζάγκρεμπ της Κροατίας που έγινε αφορμή να γράψω το ομότιτλο βιβλίο, αν δεν είχαν ένα ερέθισμα γι’ αυτό. Το να μπλέκεις, λοιπόν, ένα θέμα έρευνας με τη μυθιστορία και να οδηγήσεις τον αναγνώστη σε περαιτέρω αναζήτηση των θεμάτων που πραγματεύεσαι  –όπως έχει συμβεί σε όλα τα βιβλία μου καθώς μου έχουν εξομολογηθεί πολλοί αναγνώστες- είναι για μένα μια μικρή νίκη. Συνεπώς, η γνώση δεν είναι το ζητούμενο. Είναι ένα ωραίο αποτέλεσμα που βγαίνει αβίαστα μέσα από μια ιστορία και τις προεκτάσεις της.

Στο πρόσφατο έργο σας το «Θείο δώρο» η ζωγραφική παίζει πολύ σημαντικό ρόλο αφού ένα από τα κεντρικά πρόσωπα ο Μελλιδόνης είναι καταξιωμένος ζωγράφος και όλο το βιβλίο έχει να κάνει με ζωγραφικούς πίνακες και την ιστορία τους. Στην καθημερινότητα σας τι ρόλο παίζει η ζωγραφική; Έχετε κάποιον καλλιτέχνη που θαυμάζετε και αποτέλεσε την πηγή της έμπνευσης σας;

Με ενδιέφερε ανέκαθεν η ζωγραφική, όπως και κάθε μορφή τέχνης, γι’ αυτό και στα ταξίδια μου δεν παραλείπω να επισκέπτομαι μουσεία και πινακοθήκες. Κατά τη διάρκεια της έρευνας αγάπησα ακόμη περισσότερο την ερωτική γεωμετρία του  Μόραλη και την οξυδέρκεια του Καραβάτζιο. Μέσα από την αναζήτηση και τη μελέτη βεβαιώθηκα ότι η μεγάλη τέχνη απαιτεί μεγάλη ευφυΐα. Και τόλμη να δημιουργήσεις κάτι που δεν είναι απαραίτητα ρεύμα της εποχής σου.  

Και σε αυτό το βιβλίο σας οι πρωταγωνιστές είναι άντρες. Υπάρχει κάποιος λόγος που επιλέγεται αντρικά πρότυπα;

Για όλα υπάρχει λόγος, ακόμη κι όταν δεν τον αντιλαμβανόμαστε. Στην περίπτωσή μου είναι, υποθέτω, πάνω από ένας. Εργάζομαι πολλά χρόνια σε ανδροκρατούμενο χώρο οπότε μου είναι οικεία η αντρική συμπεριφορά, η αντρική φιγούρα, ο τρόπος σκέψης. Έχω την ευκαιρία να παρατηρώ πολλούς διαφορετικούς χαρακτήρες. Είναι συγγραφική πρόκληση να το αποτυπώνω αυτό στο χαρτί. Από την άλλη, πολλοί άντρες, κλασικοί και σύγχρονοι συγγραφείς, έχουν γράψει και γράφουν  για γυναίκες. Γιατί να μην συμβαίνει και το αντίθετο; Ο χώρος –και ο κόσμος- των συναισθημάτων δεν ανήκει μόνο στις γυναίκες, άλλωστε.

Ο Σιμωνίδης ο Κείος είχε πει πως η ζωγραφική είναι ποίηση που σωπαίνει και η ποίηση είναι ζωγραφική που μιλάει. Παραφράζοντας θα λέγαμε το ίδιο και για τη γραφή. Τι ρόλο παίζει η γραφή στη ζωή σας και πότε καταλάβατε ότι η γραφή ήταν ανάγκη για σας;

Η γραφή είναι δεύτερη φύση μου. Είμαστε φίλες, συνοδοιπόροι. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς στην περίπτωσή μας. Από την πρώτη στιγμή που ένιωσα τη δύναμη των λέξεων, ήξερα ότι πάντα θα προσπαθώ να τις τιθασεύσω, να τις κάνω δικές μου με τον τρόπο που τις βάζω στη σειρά. Είναι σημαντικό κάθε καλλιτέχνης να έχει μια ταυτότητα και να την εξελίσσει με το χρόνο.

Ποιο ήταν το πρώτο βιβλίο που σας έκανε να θέλετε να εκφραστείτε γραπτά;

Νομίζω δεν χρειάστηκε να φτάσω στη μορφή βιβλίου. Η ανάγκη για έκφραση ήταν πάντα παρούσα. Ένιωσα την έλξη με τις λέξεις και τη μαγεία τους από την πρώτη στιγμή που έμαθα να διαβάζω. Άλλωστε, όλα ξεκινούν από το μυαλό. Εκεί γίνεται η σύλληψη, εκεί παίρνουν σχήμα οι ιδέες. Το χαρτί –και αργότερα ο υπολογιστής- είναι το μέσο για να φτάσουν όλα αυτά να πάρουν μια τελική μορφή, να μπει μια σειρά στην αναρχία του νου.

Ποιο ήταν το πρώτο σας κείμενο που σας έκανε να σκεφτείτε τη συγγραφή;

Μέσα μου ήξερα πάντα ότι ήθελα να γράφω βιβλία. Όπως όλοι, ξεκίνησα με στιχάκια, σκόρπιες σκέψεις στο χαρτί, μικρής έκτασης κείμενα. Τελικός σκοπός, όμως, ήταν πάντα τα βιβλία, τα μυθιστορήματα. Η καρδιά μου το είχε αποφασίσει για μένα πριν από εμένα.

Πως βλέπετε το μέλλον του βιβλίου σε μια κοινωνία που το διαδίκτυο έχει κατακλύσει τα πάντα;

Όλες οι μορφές τέχνης περνάνε κρίση. Θα ήθελα να είχα προλάβει λίγη από την αίγλη εποχών όπου οι εκθέσεις ζωγραφικής ήταν σημείο αναφοράς και τα καλά βιβλία ήταν αφορμή για συζητήσεις σε απογευματινές συγκεντρώσεις. Δεν είμαι απαισιόδοξη, ωστόσο. Η τέχνη επέζησε μέσα στους αιώνες και σίγουρα θα είναι εδώ ακόμη κι όταν εμείς δεν θα είμαστε πια.

Ποια ήταν τα βιβλία που ξεχωρίσατε τι χρονιά που πέρασε;

Ο Μπλε ήλιος του Διονύση Μαρίνου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο ήταν ένα ταξίδι στην αγάπη που ξοδεύεται στον χρόνο που απόλαυσα πολύ. Για τους λάτρεις του ψυχολογικού θρίλερ οι εκδόσεις Bell πρόσφεραν, θεωρώ, στο κοινό ελληνικές προτάσεις εφάμιλλες του εξωτερικού, Ο φάρος του Κένεμπεκ της Σόνιας Σαουλίδου και Η τελευταία θυσία της Κικής Τσιλλιγγερίδου μέσα σε αυτές. Με ενδιαφέρον διάβασα την πρώτη ποιητική συλλογή του Αργύρη Γιουρούκη ο Ρέκτης από της Εκδόσεις Γράφημα ενώ από την ξένη λογοτεχνία που αφορά το δικό μου είδος γραφής, καθώς φροντίζω να διαβάζω ότι κάνει αίσθηση και να παρακολουθώ τις τάσεις του εξωτερικού, οι Εκμυστηρεύσεις, του Ιταλού Ντομένικο Σταρνόνε, από τις εκδόσεις Πατάκης, και Τα φιλιά του Ισπανού Μανουέλ Βίλας από τις Εκδόσεις Ίκαρος είναι διαφορετικές προσεγγίσεις στον κόσμο των συναισθημάτων.

Τι υπάρχει πάντα στο ράφι σας;

Φροντίζω να διαβάζω όποιο δοκίμιο κυκλοφορεί και αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις, τα συναισθήματα, τον έρωτα. Ο μέσος αναγνώστης ίσως εκπλαγεί από το πόσο έχουν ασχοληθεί όλες οι επιστήμες με αυτά. Ο έρωτας έχει τη δύναμη να δίνει ρυθμό στους ανθρώπους που τον βιώνουν. Κάποια ράφια μου, λοιπόν, έχουν συγκεντρωμένο πολύ έρωτα σε μορφή δοκιμίων, ποίησης και μυθιστορημάτων!

Στα βιβλία σας αποτυπώνονται και ταξιδιωτικές εντυπώσεις, γεύσεις, μυρωδιές. Τι ρόλο παίζουν τα ταξίδια στη ζωή σας;

Θεωρώ τα ταξίδια επένδυση. Είναι σημαντικό να ανοίγουν οι ορίζοντες, η ματιά, να αφουγκραζόμαστε τι συμβαίνει έξω από τον δικό μας μικρόκοσμο. Ένας από τους στόχους στα βιβλία μου είναι να δημιουργήσω στον αναγνώστη επιθυμίες: να ψάξει, να δοκιμάσει, να γνωρίσει, να τολμήσει.

Πως βρίσκει το χρόνο μια εργαζόμενη γυναίκα και μητέρα όπως εσείς για τη γραφή; Έχει αλλάξει η αντιμετώπιση του οικογενειακού περίγυρου γενικότερα απέναντι στη γυναίκα;

Είναι πεποίθησή μου ότι καθένας βρίσκει χρόνο για ό,τι επιθυμεί. Κάποιοι αρκούνται στο βόλεμα, στον καναπέ τους, στη ρουτίνα της καθημερινότητάς τους. Εμένα με εξιτάρει το κυνήγι, η διεκδίκηση, να δαμάζω στιγμές στον χρόνο που μου έχει δοθεί. Οι μεγάλες στιγμές μας δεν θα είναι ποτέ ιδανικές. Ούτε η ζωή μας είναι, ούτε ο περίγυρος. Δεν έχει νόημα να προσπαθούμε να πείθουμε τους γύρω μας για όσα κάνουμε. Δεν απευθυνόμαστε σε αυτούς. Απευθυνόμαστε στους ανθρώπους που θέλουν πράγματι να μας ακούσουν –να μας διαβάσουν- απαλλαγμένοι από τα δικά τους απωθημένα ή κατάλοιπα προηγούμενων γενεών. Είμαστε εδώ για εμάς, όχι για τους άλλους. Ζούμε τη ζωή μας και κανείς, όσο κι αν θέλει να παρεμβάλει, δεν μπορεί να το κάνει αυτό για εμάς.                                                             

Ποια είναι τα όνειρα σας για το μέλλον;

Προτιμώ τις φιλοδοξίες. Είναι πιο απτές, πιο κοντά στην πραγματικότητα. Δεν πιστεύω στο ανέφικτο. Πιστεύω στο δύσκολο που με πολλή δουλειά και λίγη τύχη μπορεί να υλοποιηθεί. Ένα σκαλί τη φορά, σε μια ανηφόρα που στη ζωή είναι μονόδρομος. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος για τα όνειρα από τα ύψη. Τα βήματα πρέπει σαφώς να διέπονται από μια κάποια ασφάλεια αλλά στην περιοχή της ζώνης ασφαλείας τα όνειρα είναι περιορισμένα, στριμωγμένα. Δεν υπάρχει εξέλιξη, υπάρχει τέλμα. Αυτά σε ό,τι αφορά το επαγγελματικό επίπεδο ή στην περίπτωσή μου το συγγραφικό. Σε προσωπικό επίπεδο θέλω απλά πράγματα. Να δω τα παιδιά μου να μεγαλώνουν, να ανοίγουν τα φτερά τους. Μερικά καλά βιβλία, μερικά ενδιαφέροντα ταξίδι και στιγμές που αξίζουν το χρόνο τους είναι όλα όσα χρειάζομαι.

Ποιο ρητό θα θέλατε να μοιραστείτε με τους αναγνώστες του bookia;

Παρόλο που κυκλοφορούν δικά μου αποφθέγματα στο διαδίκτυο και πολλά εξ αυτών έχουν αγαπηθεί πολύ θα επιλέξω ένα απόσπασμα από συνέντευξη του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη το οποίο με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη γι’ αυτό και χρησιμοποίησα στην προμετωπίδα του βιβλίου μου Θείο Δώρο : «Να εξομολογείστε την τέχνη σας. Να μιλάτε για τη ζωή, για αυτό που σας ενδιαφέρει. Όταν κανείς εξομολογείται, εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκουν ικανοποίηση και ξαλαφρώνουν».

Σας ευχαριστούμε.