Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ο Άγγελος Κουτσούκης γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και ξεκίνησε να δουλεύει στα 18 του, στο περίφημο βιβλιοπωλείο Kauffman. Από τη δεκαετία του ’80 μέχρι το 2008 έκανε εκπομπές στα περισσότερα από τα Αθηναϊκά ραδιόφωνα. Αυτή ήταν η “ερωτική” του σχέση. Γιατί η “συζυγική” ήταν οι Δημόσιες Σχέσεις στην ιστορική δισκογραφική εταιρεία LYRA από το 1994 μέχρι το 2013. Ανάμεσα σε αυτές τις δύο σχέσεις, πρόλαβε να κάνει κάποιες συνεντεύξεις σημαντικών προσώπων, που δημοσιεύτηκαν σε περιοδικά του μουσικού τύπου, σαν αυτές της Φλέρυς Νταντωνάκη ή του Άκη Πάνου.

Απόφοιτος πολιτικών επιστημών, υπεύθυνος βιβλιοπωλείου, ραδιοφωνικός παραγωγός, δημοσιογράφος, υπεύθυνος δημόσιων σχέσεων δισκογραφικής εταιρίας, μεταφραστής, συγγραφέας… Ποιος από όλους αυτούς τους «ρόλους» μπορεί να επισκιάζει τους άλλους ή συνυπάρχουν αρμονικά;

Πιστεύω ότι όλα μαζί συνθέτουν ένα πάζλ που αποτελεί αυτό που λέμε προσωπικότητα. Αν δεν είχα σπουδάσει πολιτικές επιστήμες, το πιο πιθανό θα ήταν να έβλεπα αλλιώς τον κόσμο. Αν δεν είχα δουλέψει στο βιβλιοπωλείο «Κάουφμαν», το πιο πιθανό είναι ότι θα γνώριζα λιγότερα για τη λογοτεχνία και την Τέχνη γενικότερα… Αν δεν έκανα ραδιόφωνο για 25 χρόνια, ίσως να μην είχα αυτή την άνεση στην επικοινωνία που απέκτησα στη διαδρομή. Ισως και να μην είχα ακούσει και τόσες μουσικές, όσες άκουσα τελικά. Αν δεν είχα δει δημοσιευμένες κάποιες συνεντεύξεις σημαντικών ανθρώπων που έκανα, το πιο πιθανό είναι ότι θα είχα λιγότερη αυτοπεποίθηση. Γιατί, για να σού δώσουν συνέντευξη αυτοί οι άνθρωποι, σημαίνει ότι κάτι βλέπουν σε σένα. Αν δεν είχα δουλέψει για 20 περίπου χρόνια στη δισκογραφία, επίσης θα έβλεπα αλλιώς τον κόσμο. Συνεργάστηκα με πολύ σημαντικούς ανθρώπους. Κάποιοι από αυτούς έχουν γράψει την πολιτιστική μας ιστορία, κι έμαθα πολλά. Κράτησα κάτι που μου είχε πει ο Γιώργος Παπαστεφάνου στην αρχή της γνωριμίας μας: «Ο έξυπνος άνθρωπος δεν μιλάει πολύ. Ακούει τους άλλους και μαθαίνει». Κι εγώ με αυτόν τον τρόπο έμαθα πράγματα που δεν θα μάθαινα αλλιώς. Η δισκογραφία μου χάρισε κάποιες φιλίες που κρατήσανε και κρατάνε μια ζωή. Την Ελένη Βιτάλη, τον Νίκο Παπάζογλου, την Αρλέτα, τον Νίκο Ζιώγαλα, την Μελίνα Τανάγρη, τη Ζωή Κουρούκλη. Σχέσεις ζωής. Το «συγγραφέας» ήταν ένα απωθημένο μου. Ήθελα από τότε που ήμουν 20 χρονών να γράψω ένα μυθιστόρημα. Το κατάφερα στα 45 .Τότε το επέτρεψαν οι συνθήκες. Μέχρι τότε ότι έγραφα το πετούσα, ίσως γιατί είχα απαιτήσεις από τον εαυτό μου. Το γράψιμο απαιτεί μα ωριμότητα, που πιθανόν δεν είχα νωρίτερα. Τώρα που μιλάμε, ετοιμάζω δύο βιβλία. Ενα μυθιστόρημα και ένα με κάποιες σημαντικές συνεντεύξεις που έχω κάνει. Βλέπετε, λοιπόν ότι ο ένας "ρόλος" μπαίνει μέσα στον άλλο και όλα αυτά αποτελούν ένα σύνολο ενιαίο που δεν μπορείς να ξεχωρίσεις κομμάτια του.

Κουβαλάμε τις αφηγήσεις και τις αναγνώσεις μας… Ποιος είναι το δικό σας «φορτίο»;

Από τις αναγνώσεις μου ξεχωρίζω ονόματα συγγραφέων. Ο καθένας έχει έναν δικό του κόσμο. Αυτό, νομίζω, σημαίνει «μεγάλος συγγραφέας» ή «μεγάλος ποιητής». Έχουμε και λέμε, λοιπόν: Οδυσσέας Ελύτης, Γιώργος Σεφέρης, Νίκος Καββαδίας, Νίκος Καζαντζάκης. Αποτελούν την Ελλάδα που αγάπησα. Λέων Τολστόι, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Αντον Τσέχωφ. Τρείς παγκόσμιοι Ρώσοι. Νομίζω ότι είναι αξεπέραστοι. Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ, Ερνεστ Χέμινγουεϊ, Φίλιπ Ρόθ. Τρείς Αμερικανοί που ταυτίζομαι απόλυτα μαζί τους σε όλα. Στον τρόπο που σκέφτονται, στον τρόπο που έγραψαν, στον τρόπο που έζησαν .Ο Αλμπέρ Καμύ. Είναι κάτι παραπάνω από λογοτέχνης. Είναι διανοούμενος, όπως θα ήθελα να είναι οι διανοούμενοι. Και δύο νεότεροι Ισπανοί που έχω διαβάσει κάθε βιβλίο τους και θα εξακολουθήσω να διαβάζω ότι γράψουν: Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε και Κάρλος Ρουιθ Θαφόν, που πέθανε πρόσφατα πολύ νέος. Ελπίζω ότι έχει μείνει ακόμα κάτι δικό του ανέκδοτο που θα κυκλοφορήσει.

Πώς αυτό μεταπλάθεται, αξιοποιείται, εντοπίζεται στην τέχνη σας;

Ο,τι κι αν κάνεις, ό,τι κι αν ακούσεις, ό,τι κι αν διαβάσεις, αφήνει ένα ίχνος μέσα σου. Αλλοτε μεγάλο, άλλοτε μικρότερο. Θέλεις δεν θέλεις το κουβαλάς. Είναι σαφές ότι γράφεις γιατί θέλεις να εκφράσεις πράγματα που βρίσκονται μέσα σου, αλλά η οπτική γωνία που θα τα εκφράσεις, εξαρτάται από το τι έχεις διαβάσει, από το τι έχεις ακούσει, από το τι έχεις δει. Διαφορετικά θα δει ένα έργο τέχνης που υπάρχει σε ένα μουσείο κάποιος που μπαίνει πρώτη φορά εκεί και διαφορετικά κάποιος που έχει αφιερώσει χρόνο από τη ζωή του περατηρώντας έργα είτε εικαστικά είτε μουσικά είτε λογοτεχνικά. Διάβασα τους ΄΄Αθλιους΄΄ του Βίκτωρα Ουγκώ στην τελευταία τάξη του Δημοτικού και ακόμα κουβαλάω την αίσθηση που μου προκάλεσε. Στα είκοσι διάβασα το «Τρυφερή είναι η νύχτα» του Φιτζέραλντ και δεν μπορώ ακόμα να ξεφορτωθώ την αίσθηση που μου προκάλεσε. Όταν διάβασα για τελευταία φορά την «Αννα Καρένινα» του Τολστόι, πριν περίπου 10 χρόνια, ήμουν αρκετά ώριμος πια, έτσι ώστε να μη με απασχολεί η ιστορία που έγραψε ο Τολστόι. Την ιστορία την ήξερα. Διάβαζα και παρακολουθούσα τον τρόπο που αναπτύσσει τα διαφορετικά επίπεδα αφήγησης, τον τρόπο που περιγράφει την εποχή του, τον ψυχισμό των ηρώων ,την εξέλιξή τους. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι γράφοντας ο ίδιος ακολουθείς αυτούς τους κανόνες. Αλλά κάτι από όλα αυτά το κουβαλάς. Ξέρεις πότε μια σκηνή είναι καλή και πότε όχι. Στον «Άνθρωπο που έμενε στο Φάρο» υπάρχει μια σκηνή που είναι μελό και το ήξερα. Όταν την έγραψα, ήθελα να είναι μελό, αλλά όχι φτηνή. Το πάλεψα αρκετά για να έχω το αποτέλεσμα που ήθελα. Μελοδραματικό αλλά όχι φτηνό.

Και το γύρω περιβάλλον σας στενότερο ή ευρύτερο; Ποιο ρόλο έπαιξε ή διαδραματίζει;

Θα σας πω ένα πράγμα: Από τη στιγμή που έμαθα να διαβάζω, το δώρο που μου έκανε ο πατέρας μου σε γιορτές, γενέθλια, Χριστούγεννα, είναι να κατεβαίνουμε στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Κοραή, που υπήρχε το βιβλιοπωλείο των εκδόσεων «Ατλαντίς». Εκεί με άφηνε μόνο μου να διαλέξω τα βιβλία που ήθελα. Χωρίς καμμιά παρέμβαση δική του. Διάλεγα, λοιπόν, καμμιά δεκαριά βιβλία τη φορά, που θα μου έφταναν για διάβασμα μέχρι την επόμενη γιορτή που θα ξαναπηγαίναμε. Παράλληλα, όλο το οικογενειακό περιβάλλον μαθαίνοντας ότι μου αρέσει το διάβασμα, βιβλία μου έφερναν σαν δώρο. Και η συμβουλή του πατέρα μου ήταν «Ποτέ μην τσιγκουνευτείς να κάνεις δώρο στον εαυτό σου ένα βιβλίο. Αν δεν έχεις τα χρήματα, κόψε από κάτι άλλο. Το βιβλίο είναι ανάγκη στη ζωή μας». Αυτό εγώ αργότερα το επέκτεινα και στην μουσική, αγοράζοντας δίσκους, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία....

Αγαπημένο άκουσμα (ιστορία-τραγούδι-φράση);

«Κανένας άνθρωπος δεν είναι νησί, ακέριος μοναχός του. Κάθε άνθρωπος είναι ένα κομμάτι ηπείρου, ένα μέρος στεριάς. Αν η θάλασσα ξεπλύνει ένα σβόλο χώμα, η Ευρώπη γίνεται μικρότερη. Όπως κι αν ξεπλύνει ένα ακρωτήρι ή ένα σπίτι φίλων σου ή δικό σου. Κάθε ανθρώπου ο θάνατος λιγοστεύει εμένα τον ίδιο, γιατί είμαι ένα με την Ανθρωπότητα. Κι έτσι ποτέ σου μη στέλνεις να ρωτήσεις για ποιον χτυπά η καμπάνα. Η καμπάνα χτυπάει για σένα», έγραψε τον 15ο αιώνα ο John Donne. Παραμένει αξεπέραστο…

Αγαπημένη εικόνα;

Εικόνες από το Πήλιο όπου έζησα τα παιδικά μου καλοκαίρια, εικόνες από τον Άγιο Παύλο, τον οικισμό στα νότια της Κρήτης που περιγράφω στον «Ανθρωπο που έμενε στο Φάρο» και κάποιες εικόνες από την αυγουστιάτικη Σικελία και την νότια Ιταλία .Ολες οι εικόνες που έρχονται στο μυαλό μου είναι καλοκαιρινές, αν αυτό σημαίνει κάτι.

Αν δεν αναπνέατε με οξυγόνο, τι θα σας έδινε ζωή;

Ο γιός μου, που έχω την τύχη να τον βλέπω να μεγαλώνει. Τώρα είναι 14 χρονών και βλέπω πάνω του πράγματα δικά μου, που εκείνος ακόμα δεν τα έχει ανακαλύψει. Προσπαθούμε να μεγαλώσουμε έναν ελεύθερο άνθρωπο, με όλες τις δυσκολίες της εποχής μας. Με εντυπωσίασε πολύ όταν κατάλαβα ότι θα ήθελε έναν πιο «αυστηρό» και συντηρητικό μπαμπά, αλλά είμαι σίγουρος ότι όταν μεγαλώσει κι άλλο θα καταλάβει πόσο πολύτιμο πράγμα είναι η ελευθερία.

Αν έπρεπε να στερηθείτε κάτι που αγαπάτε πολύ τι θα ήταν αυτό;

Δεν μου αρέσει να στερούμαι πράγματα που θέλω. Αν έπρεπε να διαλέξω κάτι σχετικά ανώδυνο, θα διάλεγα να στερηθώ το κάπνισμα ή τη γεύση κάποιου καλού κρασιού. Αλλά κι αυτά με κόπο.

Αγαπημένο: Όνομα; Λουλούδι; Γεύση; Μυρωδιά;

Η μυρωδιά του γιασεμιού ή του νυχτολούλουδου κάποια καλοκαιρινή νύχτα, η γεύση ενός καλού κρασιού, οι ντάλιες και οι ορτανσίες που φυτρώνουν σχεδόν μόνες τους στο Πήλιο δίπλα στα νερά. Μαρίνα ήταν ο πρώτος μου παιδικός έρωτας και Ελένη, ένα γυναικείο όνομα που ,από πολλές απόψεις, σημάδεψε τη ζωή μου. Δεν είναι τυχαίο ότι για αυτά τα δύο ονόματα έχουν γραφτεί αριστουργήματα. «Μαρίνα πράσινο μου αστέρι, Μαρίνα φως του αυγερινού», από τον Ελύτη και «Είκοσι χρόνια με ρωτάς ποιόν αγαπά η Ελένη είναι στη Σπάρτη, στα νησιά στην Τροία παντρεμένη « από τον Μιχάλη Μπουρμπούλη.

Ένας κακός εφιάλτης;

Η αρρώστια που οδηγεί στον θάνατο, με όλα τα άσχημα στάδια που μεσολαβούν. Δεν μπορώ να φανταστώ χειρότερο εφιάλτη.

Ένας επόμενος στόχος στη ζωή σας, στην πορεία σας;

Δεν έβαλα ποτέ στόχους στη ζωή μου. Ο,τι είναι να βγεί, βγαίνει. Ελπίζω να προλάβω και να κυκλοφορήσει μέχρι τα Χριστούγεννα ένα βιβλίο με κάποιες από τις συνεντεύξεις μου και ελπίζω να ολοκληρώσω σύντομα ένα δεύτερο μυθιστόρημα που γράφω. Επίσης μέχρι τα Χριστούγεννα θα κυκλοφορήσει ένα τριπλό δισκογραφικό αφιέρωμα στον σπουδαίο Μανώλη Ρασούλη. Περίπου 45 σημαντικοί Έλληνες τραγουδιστές, τραγουδοποιοί και συγκροτήματα διασκεύασαν κάποια από τα πολύτιμα τραγούδια του. Ανάμεσά τους η Ελένη Βιτάλη, η Λένα Πλάτωνος, η Μαρίζα Κώχ, ο Βασιλης Παπακωνσταντίνου, ο Χρήστος Θηβαίος με τον Παναγιώτη Μάργαρη, ο Νίκος Ζιώγαλας, η Μελίνα Τανάγρη, ο Μπάμπης Στόκας, η Αφροδίτη Μάνου, η Λιζέτα Καλημέρη, ο Βαγγέλης Γερμανός και πολλοί άλλοι.

Σας δίνω πέντε λέξεις, σας παρακαλώ κάντε μου ένα μικροδιήγημα σε 43 ακριβώς λέξεις, αυτοβιογραφικό ή μη: έρημος, δίσκος, ήχος, ταξίδι και άγγελος.

Θα μπορούσε να είναι ήχος μουσικής. Αλλά όχι. Ήταν ο ήχος του ανέμου που έφτανε μέσα από την έρημο στη μικρή όαση που βρισκόμουν. Στο τέρμα ενός ταξιδιού που έμοιαζε με την περιπλάνηση που έκανε ταινία ο Μπερτολούτσι στο «Τσάι στη Σαχάρα». Αν μπορούσα να ακούσω ένα τραγούδι από δίσκο θα διάλεγα το «Summertime». Μου έφτανε η διαδρομή για να φτάσω εδώ: Ένας τυχερός Αγγελος…

Σας ευχαριστώ.