Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Αρετή Καμπίτση ζει και εργάζεται στα Χανιά. Σπούδασε Επιστήμες του Ανθρώπου και Λογοτεχνία στο τμήμα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού του ΕΑΠ και αρθρογραφεί σε λογοτεχνικά περιοδικά. Τρία διηγήματά της έχουν γίνει ταινίες μικρού μήκους. Το 2018 εκδίδει το πρώτο βιβλίο της με τίτλο «Μικροί Θεοί», εκδόσεις Πνοή. Ακολουθούν το 2022 οι «Οργισμένες μέρες» από τις εκδόσεις Βακχικόν και το 2024 το «Όχι δάκρυα για τη Φραν» από τις εκδόσεις Γράφημα. Οι «Λευκές μνήμες» είναι το τέταρτο βιβλίο της.

Την Αρετή Καμπίτση τη γνωρίζω από το πρώτο βιβλίο της. Έχει γράψει τρία βιβλία με διηγήματα και αυτό που κρατώ στα χέρια μου είναι μια νουβέλα που εκδόθηκε στις εκδόσεις Φιλιππότη. Κατάγεται από τον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας και ίσως είναι και η αιτία που γνωριστήκαμε αφού έχουμε κοινές ρίζες. Τα τελευταία είκοσι χρόνια ζει στα Χανιά, πόλη που εμπνέεται και υπάρχει ως τόπος στο τελευταίο της βιβλίο. Μου άρεσε η αμεσότητα της, η γραφή της στο πρώτο πρόσωπο μα και το σκληρό της θέμα. Της αρέσει να διεισδύει στις ψυχές των ηρωίδων και των ηρώων της. Να τους δοκιμάζει και να τους βασανίζει. Από αυτό το βιβλίο γεννήθηκαν ερωτήματα που προτίμησα να μου απαντήσει η ίδια η δημιουργός.

Αρετή Καμπίτση, ευχαριστώ για τον χρόνο σου. Γιατί γράφτηκαν οι «Λευκές μνήμες» και ποια είναι τα μηνύματα που θέλεις να δώσεις στους αναγνώστες σου;

Οι «Λευκές μνήμες» γράφτηκαν γιατί είχα ανάγκη ένα ταξίδι στο παρελθόν. Ένα ταξίδι που είχε ξεκινήσει πολύ καιρό πριν και είχε έρθει η ώρα να γραφτεί και στο χαρτί. Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου να αθωώσω τις μνήμες μου για αυτό και ονομάστηκαν “Λευκές”. Αν μπορούσα να περάσω ένα μήνυμα αυτό θα ήταν να αγκαλιάσουμε τις μνήμες μας και να τις λευκάνουμε. Να τις αθωώσουμε, δίνοντας έτσι την ευκαιρία στον εαυτό μας να προχωρήσει παρακάτω.

Η ιδέα του εξώφυλλου είναι των εκδόσεων Φιλιππότη και τι συμβολίζει για να το καταλάβει ο αναγνώστης που θα το πάρει στα χέρια του;

Η ιδέα του εξωφύλλου είναι δική μου. Την πρότεινα στις εκδόσεις Φιλιππότη και υπήρξε η συμφωνία για το εξώφυλλο που κοσμεί το βιβλίο. Είναι ουσιαστικά όλο το περιεχόμενο του βιβλίου σε μια εικόνα. Μαύρες και γκρι σκιές περιμετρικά, με ένα ολόλευκο κεντρικό φόντο. Ένα φως που διαχέεται παντού, με μια άδεια καρέκλα στη μέση του δωματίου και πάνω της ριγμένο ένα λευκό φόρεμα. Ίσως, να είναι και η αθώωση που λέγαμε σε ένα γυμνό κατά τα άλλα δωμάτιο.

Πόσο αναγκαία μπορεί να είναι μια σχέση για να ολοκληρωθεί μια γυναίκα ως προσωπικότητα; Μήπως τα μπολιάσματα που τη φόρτωσαν από την κούνια της ακόμη, δηλαδή ότι η γυναίκα είναι φτιαγμένη για τη μητρότητα, την οδηγούν σε λαθεμένες επιλογές;

Πιστεύω πως για να ολοκληρωθεί μια γυναίκα, με την έννοια της ολοκλήρωσης της προσωπικότητάς της, δε χρειάζεται εν τέλει ούτε η μητρότητα ούτε η σχέση, πόσο μάλλον μια αναγκαστική σχέση εξαιτίας των απαιτήσεων της κοινωνίας. Η μητρότητα και η συντροφικότητα θα έπρεπε να είναι επιλογές της γυναίκας κι όχι αναγκαιότητα για να αποφύγει τα κακώς κείμενα. Μια τέτοια αναγκαιότητα φυσικά και οδηγεί σε λάθος επιλογές και πολλές φορές μη αναστρέψιμες.

Αν είμαστε μαζί θα έχουμε δύναμη, γράφεις στη σελίδα 27. Μήπως ανατρέπει τη θεωρία ότι ο άντρας από μόνος του δεν είναι δύναμη;

Αν δούμε τα πράγματα αντικειμενικά ο άνδρας δεν είναι δύναμη. Το αντίθετο μάλιστα. Η γυναίκα είναι εκείνη που δίνει τη δύναμη στον άνδρα. Μπορεί η ανδρική φύση να έχει δεχθεί το δώρο της σωματικής δύναμης, μα ψυχικά είναι πολύ ευάλωτος ο άνδρας… όπως ο ήρωάς μου, που αν είναι μαζί με τη Νόρα έχει δύναμη. Εκείνη τον οδηγεί, εκείνη του δίνει ζωή, όπως συμβαίνει άλλωστε και στη γέννηση. Η γυναίκα γεννάει και δημιουργεί.

Γιατί πολλές γυναίκες έχουν την ανάγκη να ανήκουν κάπου; Να τις καθορίζει την ύπαρξη τους κάποιος που μπορεί να μην είναι ερωτευμένες μαζί του, αλλά συμβιβάζονται επειδή είναι επιταγή της κοινωνίας;

Έτσι έχουμε μάθει. Η γυναίκα πρέπει να ανήκει κάπου αλλιώς είναι μισή. Το βλέπουμε γύρω μας. Καλώς ή κακώς ακόμη χρειάζεται πολύς χρόνος για να αλλάξουν τα πράγματα.

Στη σελίδα 48 γράφεις πως το ταξίδι είναι των άλλων, των ξένων. Κι εμείς που χωρούμε; Πού είμαστε; Γιατί αφήνουμε τους άλλους να μας ορίζουν;

Είναι ένα μεγάλο ερώτημα το γιατί αφήνουμε τους άλλους να μας ορίζουν. Ίσως, επειδή έχουμε την ανάγκη να ανήκουμε κάπου, είτε είμαστε γυναίκες είτε άνδρες. Ειδικά αν προϋπάρχουν ψυχικά τραύματα, έλλειψη αυτοπεποίθησης και άλλα τέτοια στενάχωρα που εμποδίζουν την ολοκλήρωση της προσωπικότητάς μας, οι άλλοι θα παίρνουν το δικαίωμα να ορίζουν τις ζωές μας κι εμείς θα το επιτρέπουμε.

Η Άννα και η Νταίζη σε ταλαιπώρησαν στο συγγραφικό σου ταξίδι;

Όχι, δε με ταλαιπώρησαν καθόλου. Αισθανόμουν πως τις γνωρίζω πολλά χρόνια, πως ήταν μέρος της ζωής μου, σχεδόν φίλες, συνοδοιπόροι σε μια ζωή που έψαχνε λίγη ησυχία. Είναι αγαπημένες μου ηρωίδες, η καθεμία με τον δικό της μοναδικό τρόπο.

Εκτός από την ενδοοικογενειακή βία, τη σωματική, υπάρχει και η λεκτική. Μήπως οι τρεις ηρωίδες της νουβέλας σου, είναι θύματα χειριστικών αντρών;

Οι τρεις ηρωίδες έχουν χάσει την αυθεντικότητά τους. Άλλη λιγότερο και άλλη περισσότερο. Η μία είναι πιο δυνατή, η άλλη λιγότερο δυνατή και η τρίτη δοσμένη ολοκληρωτικά στη θλίψη. Η κακοποίηση κάθε μορφής, είναι ικανή να στερήσει ένα μεγάλο μέρος της αυθεντικής προσωπικότητας. Κι' αυτό είναι πολύ δύσκολο να το αντιστρέψεις. Χρειάζεται να σκληρύνεις πολύ, τόσο, ώστε να δοθείς στον εαυτό σου και να τον θεραπεύσεις, μέχρι ενός σημείου βέβαια γιατί είναι εύκολο να χαθούμε αλλά είναι ανέφικτο να επανέλθουμε ολοκληρωτικά στον πυρήνα μας.

Παρελθόν, παρόν και μέλλον. Πιστεύεις ότι αυτές τις χαρακιές θα τις κουβαλούμε πάντα μέσα μας, εκούσια ή ακούσια; Δεν είναι εσωτερικές πληγές που κάποτε πρέπει να γιατρευτούν και στη συνέχεια να ξεχαστούν;

Οι χαρακιές μένουν ανεξίτηλες μέσα μας. Είναι πάντα εκεί και όπως ένα σωματικό τραύμα που πονάει ανάλογα με τον καιρό, έτσι και οι εσωτερικές πληγές πονούν ανάλογα με το ερέθισμα. Γιατρεύονται αλλά δε φεύγουν. Μπορούμε μόνο να τις αποδεχτούμε να τις λυάνουμε, αν θες να τις αθωώσουμε στο λευκό της αθωότητας.

Η Νόρα, η ηρωίδα σου, μια πετυχημένη ψυχολόγος που τα έχει όλα στη ζωή της, περιμένει να πάρει μια ανάσα από την ασθενή της. Τι μπορεί να της προσφέρει μια ασθενής που έχει τάσεις αυτοκτονίας;

Η Νόρα θαυμάζει την ασθενή της. Πιστεύει πως ένας άνθρωπος που δε φοβάται τον θάνατο δε φοβάται τίποτα. Στην ουσία αυτό που ψάχνει είναι ένας τρόπος να ξεπεράσει τους δικούς της φόβους, θεωρώντας πως η ασθενής της θα της δείξει τον δρόμο.

Ποιος είναι ο συμβολισμός των ηλιοτρόπιων;

Τα ηλιοτρόπια κυριαρχούν και στις τρεις τελευταίες νουβέλες μου. Για μένα συμβολίζουν τον ήλιο, το φως, την κάθαρση αλλά και μια παιδικότητα, που έχει μείνει μόνη σε ένα άδικο παρελθόν και δεν έχει μείνει πια παρά να τη ζωγραφίζω στα βιβλία μου και να της δίνω ζωή. Είναι ένας τρόπος, θα έλεγα, επαφής με τη ζωή και την παιδική αθωότητα.

Ανατρέχεις συχνά στο χαρτί για να δώσεις ζωή στη μνήμη με τις λέξεις και πόσο αναζωογονητική είναι για σένα αυτή η δοκιμασία;

Στο συγκεκριμένο βιβλίο ήταν ανακουφιστική. Πραγματικά, με ανακούφισε κάθε λέξη που έγραψα, ένα στενάχωρο βιβλίο αλλά τόσο αναζωογονητικό καθώς το έγραφα.

Γιατί η Νόρα, η κάθε επιτυχημένη γυναίκα του σήμερα να έχει ενοχές και να φτάσει στο σημείο να παραδεχτεί την ήττα της;

Η Νόρα έπρεπε να παραδεχτεί την ήττα της γιατί τελικά αυτό ήταν και το εισιτήριό της για τη ζωή. Ήττα στο ψεύτικο που υποδυόταν στα χρόνια που πέρασαν. Μια ήττα που της πρόσφερε την πολυπόθητη νίκη. Τη νίκη να είναι ο εαυτός της ανεξάρτητα από τις συνέπειες.

Το τελευταίο διάστημα έχουν γραφτεί πολλά άρθρα για την τεχνητή νοημοσύνη και τη λογοτεχνία. Μάλιστα οι συγγραφείς του PEN GREECE έγραψαν τις ανησυχίες τους για την επέλαση της στην ελληνική λογοτεχνία. Πιστεύεις πως θα βρει ανταπόκριση στους Έλληνες συγγραφείς και εκδότες;

Ακούγονται και γράφονται πολλά. Δεν έχω ασχοληθεί ιδιαίτερα με αυτό το θέμα προς το παρόν, όμως βλέπω διαρκώς μπροστά μου να συζητιέται και τον χώρο του βιβλίου να είναι κάπως ανάστατος σχετικά με αυτό. Πιστεύω πως όπου ανοίξουν οι πόρτες θα βρεθεί και η ανταπόκριση, ωστόσο η πορεία θα αποδείξει τι αξίζει και τι όχι. Στην εποχή της ευκολίας και της βιασύνης βέβαια όλα αυτά βρίσκουν ανταπόκριση και ανοιχτές πόρτες.

Υπάρχουν αστερόσκονες στη ζωή μας που θα μας δείχνουν τον δρόμο της ομορφιάς και της ελπίδας για ένα ομορφότερο κόσμο χωρίς βία;

Ευτυχώς, που υπάρχουν. Μπορεί να είμαστε εμείς οι αστερόσκονη… ποιος ξέρει…! Ελπίζω πάντα στην ομορφιά!

Ευχαριστώ Αρετή Καμπίτση για την κουβέντα μας και εύχομαι τα ομορφότερα για τη συγγραφική σου πορεία.

Κι εγώ ευχαριστώ θερμά για την τόσο ουσιαστική και δυνατή κουβέντα μας. Να είστε καλά και να γεμίζετε τον κόσμο με τη δική σας αστερόσκονη!