Γράφει: Αγγελική-Ειρήνη Μήτση

ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ

Αν το ερώτημα ήταν “Υπάρχει κάτι στη γη που θα μπορούσε να είναι σημαντικό και θα μπορούσε ακόμα και ν' αλλάξει την πορεία των πραγμάτων όχι μόνο στη γη, αλλά και σ' άλλους κόσμους;”, εσείς τι θα απαντούσατε;

Ένας σουρεαλιστικός συγγραφέας που θα σας καταπλήξει με τη γραφή του, αναδεύει τέτοια ερωτήματα στα γραπτά του. Σκέψεις ξεφυτρώνουν από το μυαλό του δονώντας το παράλογο του Κόσμου! Εν έτη 2016 ο άνθρωπος συνεχίζει να βιώνει και να δημιουργεί ασύλληπτα φρικιαστικές καταστάσεις, γεμάτες εφιάλτη, ειρωνεία και τρέλα! Με μια λαϊκότητα στον Λόγο του η οποία φέρει και την Απλότητα του Ανθρώπου, ο Δανιήλ Χαρμς ακροβατεί πάνω στη λεπτή γραμμή που ενώνει τη Ζωή με τον Θάνατο. Γι' αυτό και ο Λόγος του έχει πολύ Γέλιο και πολύ Δάκρυ που κρύβονται πίσω από τον Πόνο!

Ήρωες (;) που βρίσκονται αντιμέτωποι με τα ΠΡΕΠΕΙ μιας κοινωνίας που στην ουσία είναι Αδιάφορη μπροστά στο Μεγαλείο της Ζωής. Μιας κοινωνίας που καλλωπίζεται για να είναι αρεστή, αλλά από μέσα βρωμάει σαπίλα!

Η Ροδούλα Παππά έκανε μια εξαιρετική μετάφραση των κειμένων του Χαρμς στο βιβλίο “Γαλάζιο Τετράδιο”, από εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ, 2010. Σε αυτό περιέχονται ποιήματα, θεατρικά, αφηγήματα, επιστολές, ημερολογιακά σημειώματα και σκίτσα του εκκεντρικού και ταλαντούχου συγγραφέα.

«Αν αφήσουμε στην άκρη τους αρχαίους, για τους οποίους δεν μπορώ να έχω άποψη, τότε μένουν μόνο πέντε ποιητές που ήταν πραγματικά ιδιοφυΐες, και δύο απ’ αυτούς είναι Ρώσοι. Οι πέντε ποιητές είναι οι εξής: Δάντης, Σαίξπηρ, Γκαίτε, Πούσκιν και Γκόγκολ»

Ανακαλύψτε έναν ποιητή των ημερών μας! Γιατί η πορεία των πραγμάτων αλλάζει, υπάρχει κάτι που μπορεί να την αλλάξει στη Γη και σ' άλλους κόσμους! Είναι οι Κόσμοι όπου διαφεύγουν οι προσωπικότητές μας για να αποφύγουν την ή για να διαφύγουν από την “Πραγματικότητα”! Ο δικός σας ποιος είναι;

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

Ο Δανιήλ Χαρμς (ψευδώνυμο του Δανιήλ Ιβάνοβιτς Γιουβατσόφ-Daniil Ivánovich Yuvatchov (Даниил Иванович Ювачёв) -), γεννήθηκε στην Πετρούπολη, στις 30 Δεκεμβρίου του 1905. Γιος αυλικού συμβούλου, με μητέρα ευγενούς καταγωγής. Έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της ρωσικής πρωτοπορίας του πρώτου μισού του εικοστού αιώνα, ενώ σταδιακά καταλαμβάνει μια θέση μεταξύ των σημαντικών δημιουργών της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Σαγηνευμένος από τις ιστορίες του Άρθουρ Κόναν Ντόϊλ “ΣΕΡΛΟΚ ΧΟΛΜ”, υιοθέτησε το επώνυμο Χαρμς επειδή ακούγονταν ίδια στα ρώσικα με το όνομα Χολμς!

Πρωτοεμφανίστηκε στους καλλιτεχνικούς κύκλους της πόλης στα μέσα της δεκαετίας του 1920, κυρίως ως ποιητής και θεατρικός συγγραφέας.

Το 1927 συμμετείχε στην ίδρυση της Ένωσης Πραγματικής Τέχνης (ΟΜΠΕΡΙΟΥ-OBERIU), μη θέλοντας να ακολουθήσει τη λογοτεχνία του Σοσιαλιστικού Ρεαλισμού, αλλά των Ρώσων Φουτουριστών. Μια ομάδα που διοργάνωνε αναγνώσεις ποιημάτων, θεατρικές παραστάσεις και ταχυδακτυλουργικές επιδείξεις. Σε « Οργάνωση και συμμετοχή σε παράνομη, αντισοβιετική ένωση λογοτεχνών που επιδίδονταν σε ταχυδακτυλουργίες που αποσπούν τον λαό από την οικοδόμηση του σοσιαλισμού» αναφερόταν και το κατηγορητήριο, με βάση το οποίο ο Χαρμς εξορίστηκε στο Κιουρσκ της Σιβηρίας, το 1931.

Τον Αύγουστο του 1941 συνελήφθη για δεύτερη φορά, κατηγορούμενος για εθνικιστική προπαγάνδα, και τον Φεβρουάριο του 1942 πέθανε -πιθανότατα ξεχασμένος- από ασιτία, στην ψυχιατρική πτέρυγα των φυλακών Κρεστί του Λένινγκραντ, κατά τον αποκλεισμό της πόλης από τα γερμανικά στρατεύματα.

Ο Δανιήλ Χαρμς βιοποριζόταν από τη συνεργασία με παιδικά περιοδικά και τη συγγραφή παιδικών βιβλίων, ενώ τα μόνα έργα του που δεν ανήκουν στην παιδική λογοτεχνία και εκδόθηκαν κατά τη διάρκεια της ζωής του ήταν δύο ποιήματα.

Η διάσωση του έργου του οφείλεται κατά κύριο λόγο στον στενό του φίλο Γιάκοφ Ντρούσκιν, που, μετά το θάνατο του Χαρμς, με κίνδυνο της ζωής του φύλαξε επί δεκαετίες τα χειρόγραφά του μέσα σε μια βαλίτσα στο διάδρομο του κοινοβιακού διαμερίσματος όπου ζούσε.

Τη δεκαετία του '60 έγινε γνωστός στη Δύση και στη γενέτειρά του εκδόθηκε κρυφά!

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

“Στο Μυαλό του Δανιήλ Χαρμς”. Παίζεται στο Θέατρο του Νέου Κόσμου που ανεβάζει εξαιρετικές παραγωγές! Μια παράσταση εμπνευσμένη βασικά από το αφήγημα “Η γριά” το οποίο μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο “Γαλάζιο Τετράδιο”, εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ. Ένα βαθυστόχαστο ποίημα, μια πικρή κωμωδία σκέψης.

Γιατί είμαι γονατισμένος μπροστά σε μια γριά; Και γιατί η γριά αυτή είναι στο δωμάτιό μου και κάθεται στην αγαπημένη μου πολυθρόνα; Γιατί δεν την πέταξα έξω; […] Με κυριεύει ένα φοβερό αίσθημα αγανάκτησης. Γιατί πέθανε στο δωμάτιό μου; Δεν τους αντέχω καθόλου τους νεκρούς. Άντε τώρα κουβάλα το ψοφίμι και τρέχα στο θυρωρό και στον επιστάτη να εξηγήσεις πώς βρέθηκε η γριά στο σπίτι σου.

Η σκηνοθεσία της Δανάης Σπηλιώτη και του Θοδωρή Σκυφτούλη δημιούργησε ένα Σύμπαν επί Σκηνής γεμάτο “ταχυδακτυλουργικές”, σουρεαλιστικές εναλλαγές. Το ποιητικό ύφος της γραφής του Χαρμς θριάμβευσε!

Η σύνθεση των τραγουδιών που επιμελήθηκε η Νάνσυ Σιδέρη, ακούστηκαν a capella κατά τη διάρκεια του έργου. Μια εξαιρετική ηχητική παρέμβαση που κοινωνούσε το κλίμα του Λόγου του Δανιήλ Χαρμς.

Μια ξεχωριστή παράσταση γιατί αν στο ντουλάπι σας έχει μείνει ένας -μόνο ένας- κύβος ζάχαρης, αυτό μπορεί να είναι το έναυσμα για να κινηθεί η Γη ή η Ζωή σε άλλους Κόσμους και να γίνει τελικά μια ... Επανάσταση ... Εσωτερική!

Η Θεατρική Ομάδα Roswitha, ο Γιώργος Αλεβιζάκης, η Μαντώ Κεραμυδά, η Μαρία Μοσχούρη, η Νάνσυ Σιδέρη, ο Θοδωρής Σκυφτούλης, απόδωσαν την σατιρική, ερωτική, παραληρηματική, εφιαλτική, σουρεαλιστική ατμόσφαιρα του Ρώσου Ποιητή! Μπήκαν κυριολεκτικά στο Μυαλό του Δανιήλ Χαρμς!

Οι “εκπαιδευμένοι” Θεατές θα την απολαύσουν και οι “νεοσύλλεκτοι” θα μπουν σε μια δίνη έκστασης που θα τους παιδεύσει!

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

"Στο μυαλό του Δανιήλ Χαρμς" του Δανιήλ Χαρμς

Η θεατρική ομάδα Roswitha εισβάλλει στον κόσμο του Ρώσου συγγραφέα Δανιήλ Χαρμς, στον κόσμο της μετεπαναστατικής Ρωσίας. Το κανονικό, το νόμιμο, το ως είθισται, μέσα από το πρίσμα ενός ιδιοφυούς και ευαίσθητου ανθρώπου της εποχής.

Ένας σκονισμένος χορός βγαίνει από το ντουλάπι του μυαλού του ρώσου συγγραφέα Δανιήλ Χάρμς. Ξεδιπλώνει όνειρα, φόβους, μελωδίες, γελοία περιστατικά, γελοία περιστατικά που τρομάζουν, ξεκαρδίζεται, δολοφονεί, ελπίζει σε ένα θαύμα που δε λέει να συμβεί. Η πείνα προκαλεί εφιάλτες, αλλοιώνει την πραγματικότητα και τη συγχέει με την παραίσθηση, το όνειρο. Αποκαλύπτεται έτσι η τερατώδης διάσταση μιας ταραγμένης πραγματικότητας. Μιας ελεγχόμενης, ακραίας εποχής, γεμάτης φόβο για την παρέκκλιση. 
Και η ζωή τρέχει προς το τέλος, ο χρόνος συνεχίζει να μετρά προς το θάνατο. Υπάρχει ακόμα χρόνος; Για να ξεφύγουμε από τη μέτρια ζωή μας που φθίνει; Υπάρχει χρόνος για το θαύμα; Το εξαιρετικό; Και ποιο είναι αυτό το «σημαντικό» που θα μπορούσε να αλλάξει την πορεία των γεγονότων, να ανατρέψει τις φυσικές δομές αυτού του κόσμου;

Με υλικό σύντομα, ημερολογιακά και εκτενέστερα κείμενα από το Γαλάζιο Τετράδιο του Δανιήλ Χάρμς (μτφ. Ροδούλα Παπά, εκδόσεις Νεφέλη) η ομάδα Roswitha ανάβει τον φακό της εποχής της Ρωσίας του ‘30- ‘40 για να φωτίσει τους δικούς μας καιρούς. Φανερώνεται ένας κόσμος γελοίος, σκοτεινός, παράλογος, βίαιος.
Ας γελάσουμε να φανερώσουμε το κακό! Ας φτιάξουμε ένα θαύμα!

Συντελεστές της παράστασης

• Δραματουργική επεξεργασία: Θεατρική ομάδα Roswitha
• Σκηνοθεσία: Δανάη Σπηλιώτη, Θοδωρής Σκυφτούλης
• Σχεδιασμός φωτισμών - Σκηνικός χώρος: Σάκης Μπιρμπίλης
• Κοστούμια: Γεωργία Μπούρδα
• Μουσική σύνθεση: Νάνσυ Σιδέρη

Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους 7 – Συγγρού FIX)
Κάθε Δευτέρα και Τρίτη 21:15

Παίζουν οι ηθοποιοί:

• Γιώργος Αλεβιζάκης
• Μαντώ Κεραμυδά
• Μαρία Μοσχούρη
• Νάνσυ Σιδέρη
• Θοδωρής Σκυφτούλης

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΜΑΔΑΣ

Η θεατρική ομάδα Roswitha ιδρύθηκε το 2009 από την Δανάη Σπηλιώτη και τον Θοδωρή Σκυφτούλη.

Το 2010 παρουσίασε την παράσταση «Μία Εκδοχή», μια devised πολιτική παράσταση στη φόρμα του καμπαρέ,  αρχικά στο Συνεργείο και έπειτα στο Θέατρο Φούρνος και στον Ελεύθερο Κοινωνικό Χώρο Νosotros.

2012, Φεβρουάριος-  Η θεατρική ομάδα Roswitha παρουσίασε την παράσταση «Μια Εκδοχή» στο Βερολίνο, Maschienenhaus- Kulturbrauerei, στο πλαίσιο της διοργάνωσης “Krisenfest“, με τον γερμανικό τίτλο “Die Schuldigen”. Το Φεστιβάλ διοργανώθηκε  από την «Ευρωπαϊκή Κοινότητα για Πολιτιστικά Θέματα». Η θεατρική ομάδα Roswitha συμμετείχε στην ανοιχτή συζήτηση της διοργάνωσης. Συμμετέχοντες στην συζήτηση ήταν οι: Γεώργιος Παππάς, Ελένη Βαροπούλου, Kai-Morten Vollmer (συντονιστής), Δανάη Σπηλιώτη και Μαργαρίτα Τσώμου.

Την ίδια χρονιά (2012) η ομάδα προσκλήθηκε από το Διεθνές Ερευνητικό Κέντρο Interweaving Performance Cultures στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου (Freie Universität Berlin)  με θέμα τις συνθήκες δουλειάς των νέων καλλιτεχνών του θεάτρου στην Ελλάδα τον καιρό της κρίσης. Συμμετέχοντες στην συζήτηση: Ομάδα Blitz, ομάδα Roswitha.

2015 (Ιανουάριος- Μάρτιος) παρουσίασε στο Θέατρο του Νέου Κόσμου την παράσταση «Αναφορά- ένας πίθηκος που έγινε άνθρωπος», βασισμένη στο διήγημα του F. Kafka «Αναφορά σε μια Ακαδημία», σε μετάφραση και σκηνοθεσία Δανάης Σπηλιώτη και ερμηνεία Θοδωρή Σκυφτούλη.

2016 (Νοέμβριος- Ιανουάριο) «Στο Μυαλό του Δανιήλ Χαρμς», παράσταση βασισμένη σε κείμενα του Ρώσου πρωτοποριακού συγγραφέα Δανιήλ Χαρμς (σκηνοθεσία Δανάη Σπηλιώτη, Θοδωρής Σκυφτούλης, παίζουν: Θοδωρής Σκυφτούλης, Μαντώ Κεραμυδά, Μαρία Μοσχούρη, Νάνσυ Σιδέρη, Γιώργος Αλεβιζάκης).

Είχαμε τη χαρά να συνομιλήσουμε με τα μέλη της ομάδας Roswitha, και να μας απαντήσουν με χιούμορ αλλά και βάθος σκέψης για τα βιβλία, τον Χαρμς, το Θέατρο! Παρακολουθήστε τη συνέντευξη που μας παραχώρησαν!