Γράφει: Τόλης Αναγνωστόπουλος

Η Τέση Παπαθανασίου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα με καταγωγή από Μαγνησία, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη. Σπούδασε Γεωλογία στη Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε για αρκετά χρόνια στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών.

Ζει στην Αθήνα με τον σύζυγό της και τις δύο κόρες τους. Μεγάλες της αγάπες, εκτός από την οικογένειά της, είναι τα Μαθηματικά, η Μουσική και τα Μυστήρια.

Η "Λουκουμόσκονη" είναι το πρώτο της μυθιστόρημα.

Roοkie συγγραφέας στο δύσκολο χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Και όμως δεν εισέρχεστε «ψαρωμένη». Αναγνωρίζω μια συγγραφέα που γνωρίζει πολύ καλά τι θέλει να διηγηθεί, πως να το διηγηθεί καθώς και τον τόπο που δρουν οι πρωταγωνιστές της. Ήρωες χτισμένοι «μπετόν αρμέ», πλοκή ρέουσα, ανατροπές, ατμόσφαιρα. Όλα άψογα. Ο πήχης λοιπόν πολύ ψηλά για τα επόμενα βήματα. Σας γεμίζει αυτό με περισσότερες ευθύνες απέναντι στους αναγνώστες σας;

Αγαπητέ κύριε Αναγνωστόπουλε, επειδή γνωρίζω πως έχετε χιούμορ, θα ξεκινήσω λίγο ανορθόδοξα. Άνοιξα το αρχείο των ερωτήσεων και βλέπω πρώτη λέξη "Rookie". Με έκανα εικόνα νεοσύλλεκτη με στολή και κράνος παραλλαγής και γελάω ακόμα, ομολογώ δε με είχα φανταστεί έτσι.

Αρχικά να πω ένα μεγάλο ευχαριστώ για τα τόσο καλά λόγια. Είναι αλήθεια πως έχω εισπράξει πολλή αγάπη για τη Λουκουμόσκονη από τον κόσμο που τη διάβασε. Πάντα στόχος μου είναι να τιμώ τον αναγνώστη όπως εκείνος με τιμά με την επιλογή του. Έτσι τώρα νιώθω διπλή ευθύνη που, πρέπει να παραδεχτώ, με γεμίζει με αρκετό άγχος για το επόμενο.

Για να συνεχίσω τη σκέψη μου, θετική εντύπωση μου έκανε το γεγονός πως δε συντηρήσατε τα κλισέ. Ο αστυνόμος σας δεν είναι  πολλά βαρύς και όχι, με πάθη, εξαρτήσεις και αδιαφανή στοιχεία και οι  θύτες  δεν είναι άψογα οργανωμένοι και αλάνθαστοι για να μην αποκαλυφθούν ποτέ. Επίσης, οι σκηνές βίας δεν είναι πολλές και σκληρές. Ήταν προμελετημένο όλο αυτό για να κάνετε κάτι μη συνηθισμένο ή μέτρησε και η δική σας «πιο ευγενική» ψυχοσύνθεση;

Στη χρήση βίας μετρά πολύ η δική μου ιδιοσυγκρασία, δε θα προτιμούσα δηλαδή σαν άνθρωπος να εστιάσω εκεί, είναι άλλα αυτά που θέλω να τονίσω. Ο αστυνόμος, όμως, επέλεξα συνειδητά να μην είναι ούτε σούπερ ήρωας ούτε πολυπαθής και κατατρεγμένος. Είναι ένας άνθρωπος απλός, που προσπαθεί να κάνει τη δουλειά του με τα λιγοστά μέσα που διαθέτει αλλά με ζήλο, που ξυπνά και κοιμάται όπως όλοι μας, που ερωτεύεται, που κάνει λάθη. Όπως και οι υπόλοιποι ήρωες της ιστορίας. Θέλω αυτά που γράφω να είναι όσο γίνεται προσομοίωση της πραγματικότητας. Δε μου αρέσουν οι από μηχανής Θεοί και για αυτό πατάω σε αληθινά περιστατικά και χαρακτήρες, που τα παραλλάσσω βέβαια.

Οι περιγραφές από τη Σύρο και τα σοκάκια της είναι τόσο γλαφυρές, καλύτερα δοσμένες και από ταξιδιωτικό πράκτορα ή κάτοικο του νησιού. Προέρχονται από τον έρωτά σας για το νησί ή αποτέλεσαν προϊόν ενδελεχούς έρευνας για να είστε όσο το δυνατόν πιο επαρκής με τον τόπο της πλοκής και την ατμόσφαιρα του έργου;

Εδώ θα απαντήσω με το γνωστό κλισέ "Ο έρωτας δεν κρύβεται". Όχι ότι δεν έκανα και την έρευνά μου για το νησί, και μάλιστα έμαθα αρκετά πράγματα που δεν ήξερα. Η Σύρος, όμως, σου ασκεί μια υποβλητική μαγεία που αν την έχεις συναντήσει δύσκολα θα της ξεφύγεις. Στο βιβλίο νομίζω πως τελικά δραπετεύει από το σκηνικό και αναδεικνύεται σε πρωταγωνίστρια.

Θα κάνω μια ερώτηση που έχω κάνει και σε άλλους συγγραφείς του αστυνομικού στην Ελλάδα. Αφού «κρύο δεν κάνει στην Ελλάδα, κρύο δεν έκανε ποτέ» πως ερμηνεύετε τη μανία των αναγνωστών για τη Σκανδιναβική λογοτεχνία και την επίδρασή της σε πολλούς Έλληνες συγγραφείς;

Στη Σκανδιναβική αστυνομική λογοτεχνία, όπως σε όλα τα είδη, υπάρχουν εξαιρετικοί συγγραφείς. Σίγουρα έχουν ένα πλεονέκτημα, τη σκοτεινή και ομιχλώδη ατμόσφαιρα που τόσο ταιριάζει στο μυστήριο και στο έγκλημα. Νομίζω η επιτυχία τους, όμως, έγκειται στο γεγονός ότι βρήκαν μια ισορροπία ανάμεσα στον σφυγμό του αναγνώστη, την αστυνομική υπόθεση, τις κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις και την κριτική στο σύστημα. Ενσωμάτωσαν, δηλαδή, γρήγορα τις αλλαγές της κοινωνίας, τη στιγμή που άλλοι προσπαθούν ακόμα να αναπαράγουν παλιές νόρμες. Όσο για την επίδραση, πιστεύω πως καλό είναι να γράφει ο καθένας με τις δικές του προσλαμβάνουσες γιατί ειδικά το αστυνομικό έχει ανάγκη να πείσει, αν φανεί ξένο δε γίνεται αποδεκτό. Δύσκολα λοιπόν εμείς θα μπορούσαμε να γράψουμε σαν Σκανδιναβοί. Εγκλήματα γίνονται και κάτω από τον ήλιο και προσωπικά προτιμώ να ασχολούμαι με αυτά που γνωρίζω καλύτερα.

Η γραφή σας είναι πιο εκλεπτυσμένη και λιγότερο αιχμηρή από αυτή των αστυνομικών ιστοριών. Το βιβλίο σας θα το χαρακτήριζα περισσότερο κοινωνικό με αστυνομική χροιά. Τα διαβάσματά σας επίσης δείχνουν να προβληματίζεστε περισσότερο κοινωνικά. Μήπως το επόμενό σας πόνημα δε θα είναι αστυνομικό; Έχετε κάτι στα σκαριά που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Πιστεύω ακράδαντα πως αστυνομικό και κοινωνικό μυθιστόρημα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα. Δε θα μπορούσε αλλιώς, αφού το έγκλημα πάντα έχει κοινωνικό υπόβαθρο και προεκτάσεις. Ένα ξερό κυνήγι δολοφόνου π.χ. δε λέει τίποτα αν δεν αποτυπώσεις τις γύρω συνθήκες. Η αστυνομική λογοτεχνία κατά τη γνώμη μου αποτελεί έναν κοινωνικό δείκτη. Συγχρόνως είναι ο καλύτερος τρόπος να καταδείξεις αυτά που σε προβληματίζουν. Το βιβλίο που γράφω τώρα είναι αστυνομικό. Έχω αγαπήσει τον αστυνόμο μου και δε θέλω ακόμα να τον αποχωριστώ. Χωρίς φυσικά να αποκλείω τίποτα για το μέλλον.

Έχετε ταλέντο, διαβάζετε πολύ, δουλεύετε υπερβολικά το κείμενό σας. Πείτε μας αν αυτά τα χαρακτηριστικά επαρκούν για τη συγγραφή ενός καλού βιβλίου.

Δουλεύω υπερβολικά το κείμενο, σε βαθμό απελπιστικό. Επίσης διαβάζω αρκετά. Δεν μπορώ να πω για τον εαυτό μου, όμως, αν έχω ταλέντο. Μιλώντας γενικά, θεωρώ ότι χρειάζονται και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά για να βγει ένα καλό βιβλίο. Έχω δει ανθρώπους να βγάζουν ένα βιβλίο βιαστικά, χωρίς να το έχουν δουλέψει. Ακόμα κι αν έχουν ταλέντο, το αποτέλεσμα δύσκολα θα είναι καλό. Ο Αϊνστάιν και ο Έντισον διεκδικούν τη φράση "η ιδιοφυΐα είναι ένα τοις εκατό ταλέντο και ενενήντα εννιά τοις εκατό δουλειά". Όποιος κι αν την είπε θα συμφωνήσω μαζί του και θα πω το ίδιο για την επιτυχία.

Εργαστήκατε για χρόνια στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Επιταχυντικών Συστημάτων και Εφαρμογών. Πυρηνική φυσική για εσάς αποτελεί περισσότερο η εκεί ενασχόλησή σας ή η μετέπειτα στο χώρο της συγγραφής;

Είμαι παιδί των θετικών επιστημών, η πυρηνική φυσική λοιπόν δεν ήταν ‘κινέζικα’ για μένα, αντίθετα με τη σχολική έκθεση που πάντα με δυσκόλευε. Αν θεωρήσουμε όμως πως πυρηνική φυσική είναι η μελέτη του μικρόκοσμου, ενώ συγγραφή η μελέτη του μακρόκοσμου, υπάρχει μια συνάφεια ως προς την προσέγγισή τους. Αρκεί να σου αρέσει να παρατηρείς και να αναλύεις. Η συγγραφή πιστεύω μου βγήκε ως ανάγκη, λόγω εσωστρέφειας.

Πείτε μας ειλικρινά την άποψη που έχετε μέχρι τώρα για τον πολύπαθο χώρο του βιβλίου στην Ελλάδα. Για εκδότες, συγγραφείς και όσους φορείς έχουν παραμείνει ενεργοί. Πιστεύετε πως οι λίγοι ρομαντικοί και ονειροπόλοι που έμειναν στο χώρο μπορούν να «σώσουν την παρτίδα;».

Τον χώρο του βιβλίου προσπαθώ ακόμα να τον καταλάβω. Δε θα κρύψω πως υπάρχουν αρκετές δυσκολίες. Εκεί που έχω καταλήξει μέχρι τώρα είναι πως όλες οι πλευρές αντιμετωπίζουμε τα πράγματα ερασιτεχνικά. Ξέρω ελάχιστους ανθρώπους που βιοπορίζονται από τη συγγραφή. Ίσως ένας συνδετικός κρίκος ανάμεσα σε συγγραφείς και εκδότες, ο ρόλος του ατζέντη που υπάρχει στις άλλες χώρες, να απαιτούσε κι από τους δύο να γίνουν βήματα. Μέχρι τότε θα είμαι με τους λίγους ρομαντικούς και με αυτούς θα προσπαθώ.

Ποιον μεγάλο λογοτεχνικό ήρωα θα θέλατε να έχετε φτιάξει και δομήσει εσείς και ποιον θα θέλατε να πνίξετε και να εξαφανίσετε;

Ο ήρωας που θαυμάζω, ως ο πιο ολοκληρωμένος και συμπαγής στην αστυνομική λογοτεχνία, είναι ο Πουαρό. Μακάρι να ήταν δημιούργημά μου κι ας ξέρω πως η Άγκαθα Κρίστι κατέληξε να τον αντιπαθεί σφόδρα. Να πνίξω κάποιον δε θα ήθελα, αυτούς που δε μου αρέσουν απλά τους απορρίπτω. Εξάλλου εμείς που γράφουμε αστυνομικά έχουμε τον τρόπο να βγάζουμε τα απωθημένα μας στο χαρτί και κοιμόμαστε ήσυχοι.

Τι εκτιμάτε περισσότερο στους ανθρώπους και τι σας απωθεί σε αυτούς;

Εκτιμώ πάντα την ειλικρίνεια, αλλά τελευταία και μετά από πολλά παθήματα εκτιμώ περισσότερο τους ανθρώπους που δεν έχουν συμπλέγματα και ζήλειες. Αυτά που με απωθούν είναι το ψέμα και η αχαριστία.

Με μια φράση περιγράψτε τον εαυτό σας ή πείτε μου τρία αρνητικά σας γνωρίσματα.

Είμαι φοβιτσιάρα, άτολμη και αναβλητική. Τρία χαρακτηριστικά που μετατρέπονται σε άγχος και είναι βασανιστικά. Επίσης έχω υπεραναλυτική σκέψη, πράγμα πολύ κουραστικό. Και πολλές ιδιοτροπίες, αλλά σταματώ εδώ.

Πείτε μου πέντε αγαπημένα βιβλία ή πέντε αγαπημένους σας συγγραφείς, με την ελπίδα στους συγγραφείς να έχετε τον Ουελμπέκ και στα βιβλία μην έχετε τις Καραβίδες.

Τις καραβίδες δεν τις έχω διαβάσει και ούτε πρόκειται νομίζω, δε με τράβηξαν ποτέ. Για τον Ουελμπέκ, λυπάμαι αλλά θα τα χαλάσουμε, όχι μόνο δε θα τον έβαζα στους αγαπημένους μου, δε μου άρεσαν καθόλου κάποια χαρακτηριστικά του κι έτσι πολύ δύσκολα θα επέλεγα ξανά βιβλίο του.

Από συγγραφείς οι δύο πιο αγαπημένοι μου σταθερά είναι οι Άρνε Νταλ και Ντονάτο Καρρίζι, επίσης αγαπώ από παλιά τον Στιγκ Λάρσον και τον Ρεβέρτε. Πρόσφατα μου άρεσαν πολύ Μπαρνς, Ισιγκούρο, Μίτσελ και Ερβέ Λε Τελιέ που εξαιτίας του γνώρισα τους Ουλιπό.

Δύο εκπληκτικά βιβλία, ένα παλιό και ένα καινούριο, που προτείνω είναι Οι απόψεις ενός κλόουν του Χάινριχ Μπελ και Η Ελένα ξέρει της Κλαούντια Πινιέιρο. Και να πω για τον δικό μας Γιάννη Σκαρίμπα και το Θείο Τραγί του, ότι ήταν ένα έργο που μου έκανε τρομερή εντύπωση, δεν μπορούσα να πιστέψω ότι γράφτηκε το 1931 από έναν άνθρωπο που δεν είχε βγει εκτός συνόρων.

Ποιο είναι το μότο σας στη ζωή;

"Κάθε εμπόδιο για καλό" και "Όσο ζω μαθαίνω".

Κυρία Παπαθανασίου  σας ευχαριστώ θερμά για τη συνέντευξη. Εύχομαι η «Λουκουμόσκονη» να ακολουθήσει τα χνάρια των «Χρονικών της Νάρνια» όπου όταν προβλήθηκε η ταινία στη Βρετανία αυξήθηκαν κατακόρυφα οι πωλήσεις λουκουμιών (συνδεδεμένα με τον χαρακτήρα Edmund Penennsie).

Αυτό για τη Νάρνια δεν το γνώριζα και χαίρομαι ιδιαίτερα, πάντως εδώ στην Αθήνα τις πωλήσεις λουκουμιών τις έχω αυξήσει προσωπικά αφού όπου πάω κουβαλάω και τα λουκούμια μου πλέον.  Αγαπητέ φίλε Τόλη σ’ ευχαριστώ διπλά για αυτή τη συνέντευξη και τις απολαυστικές ερωτήσεις. Θα μου επιτρέψεις να ευχηθώ κάθε επιτυχία στον Δρόμο σου, κι απ’ τις Ταράτσες πιο ψηλά να είναι τα Όνειρά σου και πάντα να πραγματοποιούνται.