Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Το φωτορεπορτάζ.
Το βιβλίο «Ορθόδοξος Αμερικανός».
Ο ποιητής Αθανάσιος Γραμμένος.
Οι Εκδόσεις Επίκεντρο.

Η εκδήλωση μεταδόθηκε και ζωντανά από τη σελίδα Facebook του Επίκεντρου.

Οι Εκδόσεις Επίκεντρο παρουσίασαν το δοκίμιο διεθνών σχέσεων του Αθανάσιου Γραμμένου, «Ορθόδοξος Αμερικανός. Ο Αρχιεπίσκοπος Βορείου και Νοτίου Αμερικής Ιάκωβος στις ελληνοαμερικανικές σχέσεις (1959 - 1996)».

Με το συγγραφέα συζήτησαν για το βιβλίο:

• Εκάβη Αθανασοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια τμ. Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης, Ε.Κ.Π.Α.
• Παναγιώτης Γεννηματάς, Επίτιμος Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων
• Γιώργος Μαλούχος, Δημοσιογράφος
• Άρτεμις Παπαθεοδώρου, Διδάκτωρ Ανατολικών Σπουδών Πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Τη συζήτηση συντόνισε ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος, εκδότης, συγγραφέας.

Με την ευγενική στήριξη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Ο εκδότης κος Πέτρος Παπασαραντόπουλος ευχαρίστησε τους παρευρισκόμενους εκ μέρους των Εκδόσεων Επίκεντρο και ξεκίνησε με μία προσωπική εξομολόγηση, «Ως εκδότης επιστημονικών βιβλίων αισθάνομαι μεγάλη χαρά όταν εκδίδουμε ανατρεπτικές μονογραφίες που καταρρίπτουν στερεότυπα και μύθους».

Συμπλήρωσε δε ότι αυτό το αίσθημα ενισχύεται ακόμα περισσότερο όταν αυτές οι εργασίες προέρχονται από νέους ερευνητές όπως ο Αθανάσιος Γραμμένος, που αποδεικνύουν ότι υπάρχουν ακόμα και σήμερα «νησίδες αριστείας» στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Αυτά εξηγούν και την απόφαση του Οίκου να εκδώσουν το εν λόγω έργο για τον αρχιεπίσκοπο Ιάκωβο, μία σπουδαία προσωπικότητα, ενός ανθρώπου που δρούσε και ενεργούσε συμβάλλοντας στις εξελίξεις, αποδεικνύοντάς το σε πολλές περιπτώσεις, όπως στην τραγωδία του '74 στην Κύπρο.

Ο Ιάκωβος δεν δίστασε να υποστηρίξει το κίνημα των αφροαμερικανών και τον Μάρτιν Λούθερ Κιγκ με προσωπικούς κινδύνους αλλά το βιβλίο «δεν είναι αγιογραφική προσέγγιση» και όπως έχει ο γράψει ο Αλέξανδρος Κιτροέφ, «δεν ήταν ούτε άγιος ούτε διαβολόπαπας αλλά αρχιεπίσκοπος  με οξύ πολιτικό κριτήριο».

Όπως λέει και ο συγγραφέας, «Ο Ιάκωβος υπήρξε ο σταθερός σύνδεσμος Ελλάδας και ΗΠΑ συνομιλώντας και γεφυρώνοντας το κενό όταν αυτό δεν ήταν εφικτό δια της ευθείας οδού». Ο συγγραφέας τον μελέτησε με υποδειγματικό και επιστημονικό τρόπο και το συμπέρασμά του συμπυκνώνεται στο εξής, «Ο Ιάκωβος αναδεικνύεται από το έργο του ως η πιο σημαίνουσα φυσιογνωμία της ορθόδοξης εξουσίας τον 20ο αι. ξεπερνώντας ακόμα και μέντορά του Αθηναγόρα. Αφήνει την κληρονομιά ενός οραματιστή και φιλελεύθερου ιεράρχη που διεύρυνε τι δυνατότητες του εκκλησιαστικού σώματος κατακτώντας μία θέση στο τραπέζι με τους ισχυρούς των άλλων δογμάτων και θρησκειών. Η υστεροφημία του και το έργο του δύσκολα μπορούν να ξεπεραστούν στο άμεσο μέλλον αλλά μπορούν να εμπνεύσουν τους νεότερους κληρικούς να εργαστούν στην ίδια κατεύθυνση, υπέρ μιας προοδευτικής κατεύθυνσης».

Η κα Εκάβη Αθανασοπούλου μίλησε για το χώρο όπου έγινε η παρουσίαση του βιβλίου, το Αρχοντικό των Μπενιζέλων, έναν ιστορικό χώρο που ταιριάζει απόλυτα με το θέμα της εκδήλωσης.

Αν και πολλοί Έλληνες διαπρέπουν στο εξωτερικό, λίγοι, τρεις συγκεκριμένα, έχουν αποκτήσει το χαρακτηρισμό της εμβληματικής φυσιογνωμίας. Ένας ήταν ο Ιάκωβος ο οποίος απόκτησε αυτό το χαρακτηρισμό συμμετέχοντας στην ιστορική πορεία του Μάρτιν Λούθερ Κιγκ για την υποστήριξη της ισονομίας των μαύρων. Η φωτογραφία στο εξώφυλλο του περιοδικού Life τον έκανε αναπόσπαστο κομμάτι του κινήματος των μαύρων στις ΗΠΑ.

Όλοι ανεξαιρέτως, συμπαθούντες και μη, συμφωνούν ότι ήταν μία ηγετική φυσιογνωμία, ένας πληθωρικός χαρακτήρας, ένα χαρισματικό άτομο, χαρακτηριστικά τα οποία αναδεικνύονται στο βιβλίο του Αθανάσιου Γραμμένου το οποίο δεν περιορίζεται στην παρουσίαση της προσωπικότητας του Ιάκωβου αλλά μας θυμίζει πόσοι διαφορετικοί παράγοντας παίζουν ρόλο στην εξωτερική πολιτική.

Ο συγγραφέας θέτει ερωτήματα όπως το «γιατί ο Ιάκωβος επιλέγει την πολιτική ενεργοποίηση», ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα. Πραγματεύεται και την πορεία της αρχιεπισκοπής στην Αμερική η οποία άρχισε να παίζει ρόλο από την εποχή του Τρούμαν και συνέπεσε με την θητεία του αρχιεπισκόπου Αθηναγόρα, μετέπειτα πατριάρχη, ο οποίος καλλιέργησε στενές επαφές με την ηγεσία των ΗΠΑ κερδίζοντας το σεβασμό της.

Ο ρόλος αυτός της αρχιεπισκοπής συνεχίστηκε και επί αρχιεπισκόπου Μιχαήλ, διαδόχου του Αθηναγόρα, ο οποίος συμμετείχε στην τελετή ορκωμοσίας του πρ. Αιζενχάζουερ. Σε αυτό το περιβάλλον, ο Ιάκωβος διαδέχεται τον Μιχαήλ.

Η κα Αθανασοπούλου σχολίασε την υπόθεση της επιστολής Johnson προς τον πρ. της Τουρκίας με την οποία τον απέτρεπε να εισβάλει στην Κύπρο το 1964. Σε συνέντευξη του Ιακώβου στον Γιώργο Μαλούχο, υποστήριξε ότι ο ίδιος ήταν ο συντάκτης της επιστολής. Η αυστηρότητα στην επιστολή αυτή έγινε ορόσημο στις σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας αναγκάζοντας τους Τούρκους να επαναθεωρήσουν τη σχέση τους με την Ουάσιγκτον.

Η κα Αθανασοπούλου αμφισβητεί τον ισχυρισμό αυτόν του Ιακώβου διότι, όπως σχολίασε, από τη μία δεν υπάρχουν άλλες μαρτυρίες ή στοιχεία που να το αποδεικνύουν αλλά και το ότι η αυστηρότητα στην επιστολή δεν εξηγεί τις σχέσεις των κρατών εκείνη την περίοδο, παραθέτοντας και άλλες λεπτομέρειες γεγονότων της εποχής και των πολιτικών συγκυριών.

Ο κος Παναγιώτης Γεννηματάς χαρακτήρισε αξιόλογο το πόνημα το οποίο έζησε από την αρχή ανταλλάσσοντας απόψεις με το συγγραφέα και μοιράστηκε την αγωνία του για ένα άρτιο αποτέλεσμα. Πρόκειται για ένα κείμενο «άριστης ελληνικής αφήγησης σε μία εποχή όπου ο οργανικός αναλφαβητισμός μεταδίδεται ταχύτατα», είπε. Ευχαρίστησε τον εκδότη και συμπατριώτη του κο Παπασαραντόπουλο για την προσεγμένη δουλειά στην έκδοση, στο φαίνεσθαι αλλά και στο περιεχόμενο.

Αναφέρθηκε στους λαούς στους οποίους έτυχε ο κλήρος της διασποράς, όπως οι Αρμένιοι, οι Παλαιστίνιοι, οι Εβραίοι και οι Έλληνες. Για τον κάθε λαό περιέγραψε σε αδρές γραμμές το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο στο οποίο αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γη τους και να αναζητήσουν, άμεσα ή έμμεσα, το μέλλον τους σε άλλους τόπους.

Για την Ελληνική περίπτωση ανέφερε τη διασπορά που ξεκίνησε με τον αποικισμό της Μεσογείου, του Εύξεινου Πόντου και άλλων περιοχών διαμορφώνοντας μία «αποικιακή αυτοκρατορία», τον «ελληνιστικό κόσμο».

Με την Αναγέννηση, ο ελληνισμός μεγαλούργησε ως διασπορά καταλήγοντας στην επανάσταση του '21 δημιουργώντας αυτό το «ανάπηρο κράτος», το «μη βιώσιμο», το οποίο οδήγησε αργότερα τους πολίτες του στη μετανάστευση προς τη Δύση, Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδά, Αυστραλία.

Μετά τον 2ο ΠΠ, η ελληνική διασπορά στις ΗΠΑ γνώρισε περίοδο ακμής σε όλους τους τομείς, επιχειρηματικά, πολιτικά, επιστημονικά, καλλιτεχνικά, με κορύφωση την υποψηφιότητα του Δουκάκη ως υποψήφιου προέδρου.

Αποτέλεσμα του δυναμισμού της ελληνικής διασποράς ήταν η ανάδειξη και της ηγετικής μορφής του Ιακώβου, συνδυάζοντας με τον καλύτερο τρόπο  την Ορθοδοξία με τον Ελληνισμό διότι έως τότε η ελληνική συνείδηση ήταν περιθωριακή.

Δεν ήταν όμως μόνον ο Ιάκωβος, ήταν και ο Αθηναγόρας ο οποίος τόλμησε τον διάλογο με άλλα δόγματα και θρησκείες ξεπερνώντας προκαταλήψεις αιώνων θέλοντας να καταστήσει την Ορθοδοξία ως επίτιμο συνομιλητή στην ιστορία. Ήταν και ο Μακάριος ο οποίος έπαιξε έναν δυναμικό ρόλο τιμώντας το ράσο του άσχετα εάν «η πολιτική του αποδείχθηκε καταστροφική για τον ελληνισμό». Αυτή η τριάδα δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη σε τόσο σχετικά περιορισμένη ιστορική περίοδο.

Ο κος Γενηματάς θεωρεί πολύ σημαντικότερη τη προσφορά και το κύρος του Ιακώβου ως αρχιεπισκόπου Αμερικής παρά ως πιθανού Πατριάρχη, αξίωμα το οποίο επιδίωξε αλλά δεν κατάφερε να κατακτήσει δύο φορές, «Ευτυχώς που δεν τάφηκε ως Πατριάρχης και έχουμε τώρα τη δυνατότητα να μιλάμε με τα καλύτερα λόγια για αυτόν», σημείωσε χαρακτηριστικά. 

Ο κος Γιώργος Μαλούχος είναι ο δημοσιογράφος ο οποίος μίλησε με τον Ιάκωβο την εποχή του «CΙάκωβου» και δημοσίευσε σειρά συνεντεύξεων μαζί του. Ομολόγησε την αμηχανία του μπροστά στα τόσα σημαντικά που θα ήθελε να πει για αυτήν την τεράστια προσωπικότητα.

Όπως είπε αστειευόμενος, προσπάθησε να αποτρέψει τον συγγραφέα να ασχοληθεί με διατριβή σχετικά με τον Ιάκωβο, για να μην περάσει αυτά που πέρασε ο ίδιος εκδίδοντας το δικό του βιβλίο, όπου μέσα σε ένα βράδυ έγινε πράκτορας της CIA, χουντικός και πολλά άλλα.

Σχετικά με την επιστολή Τζόνσον, θέλησε να ξεκαθαρίσει ότι ο Ιάκωβος δεν αναφέρθηκε σε αυτήν ως ο αποκλειστικός συντάκτης της, τέτοια κείμενα περνούν από σειρά διεργασιών μέχρι να καταλήξουν στην τελική τους μορφή. Συνέστησε στον συγγραφέα του βιβλίου να αναζητήσει περισσότερες πληροφορίες στην προεδρική βιβλιοθήκη Τζόνσον όπου θα βρει απαντήσεις στο θέμα.

Πολλά είναι τα ανεκδοτολογικά γύρω από τον Ιάκωβο και την προσωπική τους επαφή, που θα ήθελε να αναφερθεί ο κος Μαλούχος και επέλεξε τα βασικότερα αρχίζοντας από το τέλος, τη βίαιη αποχώρησή του από το θρόνο την οποία χαρακτήρισε ως το μεγαλύτερο πλήγμα για τον ελληνισμό της Αμερικής και ανυπολόγιστη τη βλάβη που επήλθε.

Χαρακτήρισε τον Ιάκωβο ως τη σημαντικότερη προσωπικότητα για τα συμφέροντα του ελληνισμού της Αμερικής,  «δεν αισθανόταν μόνον Έλληνας αλλά εξίσου και Αμερικανός», σημείωσε ο ομιλητής, γι' αυτό και μπόρεσε να γίνει αποδεκτός από την πολιτική ελίτ της Αμερικής, ως Αμερικανός. Ως παράδειγμα αυτής της αποδοχής κατέθεσε την περίπτωση της υποψηφιότητας Δουκάκη την οποία δεν στήριξε ανοιχτά.

Αναρωτήθηκε εάν κανείς σκέφτηκε μήπως ο Ιάκωβος είχε κάτι στο μυαλό του και ως απόδειξη αυτού περιέγραψε στιχομυθία μαζί του στην οποία του εκμυστηρεύτηκε τη λεπτή θέση στην οποία βρισκόταν, ως Έλληνας και ως Αμερικανός.

Έτσι, καταξιώθηκε ως προσωπικότητα που δεν εξυπηρετεί μία εθνοτική ομάδα ή ένα θρήσκευμα εις βάρος των αμερικανικών συμφερόντων αλλά μία προσωπικότητα του ταύτισε τα συμφέροντα της χώρας και του λαού από τον οποίο προερχόταν με τη χώρα και το λαό που τον υποδέχτηκε.

Ανέφερε τρία γεγονότα αυτής του της προσέγγισης με πρώτο τη συμμετοχή του στην πορεία με τον Μάρτιν Λούθερ Κιγκ στη Σέλμα, την οποία ακολούθησε πλήθος επιστολών στις οποίες του ζητούνταν να παραιτηθεί και σε πολλές τον απειλούσαν ότι θα τον δολοφονήσουν, όλες από ανθρώπους της ομογένειας. Το δεύτερο, άγνωστο στην Ελλάδα, ήταν η εισαγωγή της αγγλικής ως λειτουργικής γλώσσας στις Εκκλησίες, κάτι που τον έκανε προδότη στα μάτια των Ελλήνων της διασποράς. Το τρίτο αφορούσε τη σχέση του με τη Χούντα. 

«Ο Ιάκωβος έβλεπε 30 χρόνια μπροστά. Ήθελε να φέρει με οργανωμένο τρόπο αυτά που η ζωή θα έφερνε ανοργάνωτα. Ήταν φορέας μία εθναρχικής παράδοσης που μεγαλούργησε σε τόπο όπου ο ελληνισμός δεν διέθετε κρατικό φορέα. Βάσει αυτών των τεράστιων δυσκολιών αναδεικνύεται το μέγεθος της προσωπικότητάς του», σημείωσε ο κος Μαλούχος.

Καινοτόμο και πολύτιμο χαρακτήρισε το βιβλίο, παράδειγμα και για άλλους νεότερους της ακαδημαϊκής σκέψης, ικανό να μας βοηθήσει να ανακαλύψουμε τον υπαρξιακό προσανατολισμό της πατρίδας μας.

Έκλεισε περιγράφοντας γεγονότα από το θάνατο και την ταφή του Ιακώβου. Η είδηση της κακής του υγείας τον βρήκε στο εξωτερικό και αμέσως άλλαξε το πρόγραμμά του μεταβαίνοντας στην Αμερική. Εκεί, έγινε μάρτυρας περιστατικού όπου ενώ νωρίς το πρωί είδε να τοποθετούν κιγκλιδώματα στο δρόμο για τον κόσμο που θα παρακολουθούσε την πομπή, αργότερα και λίγο πριν την πομπή είδε τα ίδια συνεργεία να τα απομακρύνουν. Στην σχετική ερώτησή του προς τον υπεύθυνο πήρε την απάντηση ότι από την αρχιεπισκοπή τούς ενημέρωσαν ότι δεν θα έχει κόσμο και δεν χρειάζονται! Το Πατριαρχείο δε, είχε δώσει εντολή να λειτουργήσουν οι εκκλησίες εκείνη την ημέρα ώστε να συγκρατήσουν τον κόσμο από το να κατέβει στην πομπή. Στην κηδεία στην Βοστώνη απαγορεύτηκε στον αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο να τελέσει τρισάγιο, κάτι που έγινε τελικά μετά από απειλές του ιδίου του κου Μαλούχου για δημοσίευση των αντιρρήσεων.

«Όσο ζούσε ο Ιάκωβος προσπάθησα να τον πείσω να δημοσιεύσει επιστολές του Πατριαρχείου που είχε στη διάθεσή του, επιστολές στις οποίες φαινόταν η πολεμική στο πρόσωπό του. Η διαφωνία έληξε με τον Ιάκωβο να χτυπάει το χέρι του στο τραπέζι λέγοντας, "Ότι κακό και να μου έκανε το Πατριαρχείο, εγώ δεν θα το ανταποδώσω ποτέ". Αυτός ήταν ο Ιάκωβος», είπε ο ομιλητής ολοκληρώνοντας την ομιλία του.

Η κα Άρτεμις Παπαθεοδώρου ξεκίνησε ευχαριστώντας το συγγραφέα για την πρόσκληση της παρουσίας της. Αναφέρθηκε στις πολλές προσλήψεις που μπορεί να έχει ένα βιβλίο και έτσι, με την δική της πρόσληψη μίλησε, ως ιστορικός της ύστερης Οθωμανικής περιόδου και της περιοχής της Μεσογείου.

Ο Ιάκωβος έδρασε στη βάση κάποιων πρωταρχικών εμπειριών που τον διαμόρφωσαν στον τόπο καταγωγής του, την Τουρκία. Έζησε τον απόηχο των προσπαθειών των Οθωμανών Ελλήνων για ισονομία, το αναθάρρεμα της ένωσης με τη μητέρα-Ελλάδα, την απογοήτευση των Ιμβρίων να ενσωματώνονται στην Τουρκία. Αντιμετώπισε μία πολιτική ξένη και εχθρική προς τους Έλληνες της Τουρκίας. Σε αυτό το πλαίσιο διαμορφώθηκε η προσωπικότητά του και ο συγγραφέας του βιβλίου δεν το αγνοεί.

Η διαμόρφωσή του συνεχίστηκε και στη χώρα που τον υποδέχτηκε, τις ΗΠΑ, όπου οι κοινωνικές και πολιτικές συνθήκες ήταν σε ένταση και ο Ιάκωβος δεν έμεινε αμέτοχος. Εκεί αναδείχτηκε η ηγετική του φυσιογνωμία με τις επιλογές που έκανε ερχόμενος σε ρήξη με μέρος του ποιμνίου του και ειδικά με κάποια από τα εξέχοντα μέλη του.

Ο συγγραφέας δεν εξιδανικεύει ούτε στέκεται στεγνά επικριτικά στο έργο του Ιακώβου. Μελετώντας αρχεία από πολλές πηγές μάς εισάγει στο έργο του Ιακώβου, μας προσφέρει ερμηνείες και κρίσεις, βοηθώντας μας τον κατανοήσουμε μέσα στο ιστορικό του πλαίσιο.

Σε εποχή νέας διασποράς Ελλήνων αλλά και ξένων διασπορών εντός της Ελλάδας, η ανάλυση του συγγραφέα μπορεί να μας βοηθήσει στην ψύχραιμη αξιολόγηση των περιστάσεων, μακριά από θεωρίες συνωμοσίας και πάθη, τη δημιουργία νέων οραμάτων.

Ο ίδιος ο συγγραφέας κος Αθανάσιος Γραμμένος ευχαρίστησε του ανθρώπους από την κοινωνική, επιστημονική, αθλητική, οικογενειακή ζωή του που παρευρίσκονταν στην εκδήλωση. Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τον ακαδημαϊκό κο Θεόδωρο Γιαννόπουλο, βραβευμένο από την Ακαδημία Αθηνών. Ευχαρίστησε στο πρόσωπο του εκπροσώπου της Εκκλησίας την αρχιεπισκοπή Αθηνών για την παραχώρηση του χώρου ο οποίος ταιριάζει συμβολικά με το περιεχόμενο του βιβλίου του.

Με την ευκαιρία σχολίασε τις νέες σχέσεις Εκκλησίας και Κοινωνίας που πρέπει να σφυρηλατηθούν, «η Εκκλησία οφείλει να αναθεωρήσει με δυναμικότητα τη σχέση της με την κοινωνία διότι έχει πάρα πολλά να προσφέρει σε αυτούς τους καιρούς που ο ιστορικός υλισμός αναβιώνει με έναν τρόπο ασυγκράτητο και μία νέα πνευματικότητα είναι πέραν από απαραίτητη για να πορευτούμε στη νέα εποχή και τις προκλήσεις της», είπε χαρακτηριστικά.

Ευχαρίστησε την Ακαδημαϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης που τον εξέλεξε και τον στηρίζει, τον Γιώργο Μαλούχο που σε κρίσιμες στιγμές τον βοήθησε να αντιληφθεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο έδρασε ο Ιάκωβος, αλλά και τον εκδοτικό του οίκο που τον εμπιστεύτηκε εκδίδοντας το έργο του.

Η μεθοδολογία που ακολούθησε είχε σκοπό να μελετήσει αρχειακό υλικό και όχι γνώμες. Η αρχική ιδέα ήταν για ένα βιβλίο για τη διασπορά στο εξωτερικό σε σχέση με τα Ελληνικά θέματα. Όμως, από τη μία ο τρόπος με τον οποίο δρα ο ελληνισμός της διασποράς, ιδιαίτερα μετά το '70 και τα γεγονότα της Κύπρου, είναι υποδεέστερος άλλων λόμπι στο αμερικανικό έδαφος, και από την άλλη ο πλούτος του αρχείου του Ιακώβου και η πρόκληση μόλις το αντίκρισε, τον οδήγησαν στο να εστιάσει στη συγκεκριμένη προσωπικότητα.

Αυτό που πέτυχε ο Ιάκωβος ήταν να διατηρήσει τις σχέσεις ΗΠΑ - Ελλάδας αλώβητες σε μία εποχή που η Ελλάδα διχαζόταν για ακόμη μία φορά. Βοήθησε τους μεν Αμερικανούς να καταλάβουν τις ελληνικές ιδιαιτερότητες και του Έλληνες να καταλάβουν τις αμερικανικές.

Είμαστε και θα είμαστε σύμμαχοι διότι τα συμφέροντά μας είναι δεμένα με έναν γόρδιο δεσμό και είναι συμφέρον μας να συντασσόμαστε με δυνάμεις που κυριαρχούν στη θάλασσα, όπως οι ΗΠΑ. Αυτό μπορούσε να το τεκμηριώνει ο Ιάκωβος ώστε οι επιτελείς να κατανοούν ότι η πολιτική είναι ζήτημα και ηθικής, ιδεών.

Έτσι, μπορούσε να έχει ανοιχτούς διαύλους με όλους. Για παράδειγμα, ο Ιάκωβος είχε προσωπική σχέση με τον Μπους τον πρεσβύτερο ο οποίος υπέγραφε τις επιστολές του προς τον Ιάκωβο με τη λέξη «Respectfully».

Με την οικουμενική του αντίληψη έβγαλε την ελληνική κοινότητα από το γκέτο πριν ακόμα αναδειχθούν μεγάλοι οι αστοί Έλληνες της διασποράς. Τους έπεισε ότι είναι Αμερικανοί και πρέπει να βγουν στο προσκήνιο και να επηρεάσουν τις εξελίξεις, «η Εκκλησία πρέπει να κατέβει στο στίβο ως ζώσα, δρώσα και θαρραλέα», έλεγε ο αρχιεπίσκοπος. Ανέδειξε έτσι την Ορθόδοξη Εκκλησία ως την τέταρτη θρησκεία των ΗΠΑ, μόνον με το 2% του πληθυσμού να αυτοπροσδιορίζονται ως χριστιανοί ορθόδοξοι.

Και ο Ιάκωβος έκανε λάθη, όπως η εμμονή του στη  μαξιμαλιστική γραμμή της εξωτερικής πολιτικής στην υπόθεση του ονόματος της Μακεδονίας.

Ξεκίνησε μία νέα συζήτηση για την κατάσταση στην αρχιεπισκοπή Αμερικής, τα οικονομικά είναι σε κακή κατάσταση, και θα εισέλθει σε νέα κρίση. Γίνεται συζήτηση για την ανέγερση του ναού του Αγίου Νικολάου στο σημείο μηδέν στο Μανχάταν με σχέδια του Καλατράβα και έχει δημιουργηθεί ένα σοβαρό πρόβλημα. Κάλεσε το Πατριαρχείο να δείξει μία διαφορετική στάση λόγω των ιδιαιτεροτήτων της αρχιεπισκοπής Αμερικής, να της δώσει περιθώρια αυτοδιαχείρισης ώστε να μην παρεισφρήουν στοιχεία που κάνουν την ορχήστρα να παράγει κακόφωνο ήχο.

«Κατά την επιστροφή μου κάποιος με αποκάλεσε προδότη, κάποιος μου είπε ότι θα έπρεπε να ντρέπομαι, άλλοι ότι δεν είμαι Αμερικανός, άλλοι ότι δεν είμαι χριστιανός, γνωρίζω ότι τα πολιτικά δικαιώματα είναι το πιο ακανθώδες ζήτημα του έθνους μας αλλά θα παλέψω και για τα δύο, για να ανθρώπινα και τα πολιτικά, αυτό είναι το χριστιανικό μου καθήκον και το καθήκον ενός ανθρώπου που γεννήθηκε σκλάβος», αυτά είναι τα λόγια που επέλεξε ο συγγραφέας για το κλείσιμο της ομιλίας του.

Ο εκτός συνόρων Ελληνισμός έχει επιδείξει αξιοσημείωτο ενδιαφέρον για τα ζητήματα του μητροπολιτικού κέντρου και η προσφορά του είναι αδιαμφισβήτητη. Ο Αρχιεπίσκοπος Ιάκωβος αποτελεί μια εμβληματική φυσιογνωμία της διασποράς, ο οποίος σφράγισε με την πολιτεία του μια ολόκληρη εποχή για την ελληνική κοινότητα της Αμερικής. Γεννημένος στην Ίμβρο, την ταραχώδη περίοδο μετάβασης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη σύγχρονη Τουρκία, βίωσε ο ίδιος τις πολιτικές διακρίσεων εναντίον των μειονοτήτων και μετανάστευσε στις ΗΠΑ αναζητώντας ένα περιβάλλον ελευθερίας και δικαιοσύνης. Θήτευσε δίπλα στον Αρχιεπίσκοπο -και μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη- Αθηναγόρα και με τις μετέπειτα ενέργειές του αναβάθμισε το κύρος της Ορθοδοξίας στον νέο κόσμο. Ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να υποστηρίξει τον αγώνα των Αφροαμερικανών για τα πολιτικά δικαιώματα και περπάτησε πλάι του στην πορεία της Σέλμα, αγνοώντας τους κινδύνους της ρατσιστικής βίας. Έλαβε πολλές πρωτοβουλίες για την υποστήριξη της Ελλάδας από τις ΗΠΑ, ειδικά μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο, και υπήρξε ένας εκ των ιδρυτικών παραγόντων του "ελληνοαμερικανικού λόμπι" συμβάλλοντας στη διατήρηση των καλών διμερών σχέσεων ακόμα και σε περιόδους κρίσης. Η αναγνώριση της προσφοράς του από τον πολιτικό κόσμο της Αμερικής τον ανέδειξε σε συνομιλητή των συγχρόνων του Προέδρων καθώς επίσης και των Πρωθυπουργών της Ελλάδας, οι οποίοι συχνά ζητούσαν τη συμβουλή του. Η ανά χείρας μελέτη προσεγγίζει κριτικά τα παραπάνω ζητήματα χωρίς όμως να αποτελεί ένα βιογραφικό σημείωμα. Πρόκειται περισσότερο για μία ενδελεχή ανάλυση του πολυσχιδούς πολιτικού έργου του Αρχιεπισκόπου Ιακώβου σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό στο κράτος δικαίου και τις σχέσεις διασποράς-εθνικού κέντρου υπό το πρίσμα της επιστήμης των Διεθνών Σχέσεων.

Ο Αθανάσιος Γραμμένος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1980. Αποφοίτησε από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Διπλωματία στο Graduate Institute of Political and International Studies του Reading University κι έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Έχει τιμηθεί με την υποτροφία ΝΑΤΟ από το Υπουργείο Εξωτερικών. Είναι συνεργάτης του ιδρύματος Friedrich-Naumann-Stiftung fur die Freiheit με αρμοδιότητα την εκπόνηση κι εφαρμογή προγραμμάτων πολιτικής εκπαίδευσης. Έχει δημοσιεύσει άρθρα και μελέτες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και οι απόψεις του φιλοξενούνται τακτικά στον ηλεκτρονικό Τύπο.