Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Χριστίνα Κωνσταντουδάκη έχει τελειώσει Νηπιαγωγός μα στον ελεύθερο χρόνο της είναι εφευρέτρια ονείρων κι εκπαιδεύτρια νάνων. Έχει φάει από το μήλο της Χιονάτης κι επέζησε γι’ αυτό και ξέρει όλα τα μυστικά των ηρώων των παραμυθιών. Μένει με τις 73 πολύχρωμες γάτες της που γουργουρίζουν τα κάλαντα όλο το χρόνο και γράφει παραμύθια για μικρούς, μεγάλους και ονειροπόλους.

Σπουδάζει από το 2014 στο εργαστήρι δημιουργικής γραφής Tabula Rasa, έχει βραβευτεί για παραμύθια και διηγήματά της κι είναι εθελόντρια ομαδάρχισσα κι υπαρχηγός σε κατασκηνώσεις. Σπουδάζει σε μεταπτυχιακό του ΕΚΠΑ σχετικό με φιλαναγνωσία και το πρώτο της βιβλίο για παιδιά «Το αρχηγείο» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο.

Το πρώτο σας παραμύθι «Το Αρχηγείο», από τις εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο βραβεύθηκε, πόσο σας επηρέασε αυτό και πόσο θα σας επηρέαζε αν δεν είχε συμβεί;

Ήταν κάτι που δεν περίμενα, είναι η αλήθεια. Όταν μου το ανακοίνωσαν, χάρηκα πάρα πολύ αλλά ένιωσα κι ευθύνη ώστε να γίνομαι συνεχώς καλύτερη. Ένα ευχαριστώ είναι λίγο στις εκδόσεις Βιβλιοσκόπιο που πίστεψαν στην ιστορία μου και την εξέδωσαν. Αν δεν είχα βραβευτεί, απλώς θα συνέχιζα να γράφω, δεν νομίζω πως θα άλλαζε κάτι. Έχω βραβευτεί κι από άλλους λογοτεχνικούς διαγωνισμούς ανά καιρούς και χαίρομαι πάρα πολύ όποτε συμβαίνει, όμως ακόμα κι αν δεν είχε συμβεί, θα συνέχιζα να γράφω. Όχι τόσο για τους άλλους, όσο για εμένα. Από τη στιγμή όμως που κάτι δικό σου βγαίνει προς τα έξω, είναι απαραίτητο να σκεφτείς τι θα ήθελες να περάσεις και στον κόσμο, όχι μόνο στον εαυτό σου.

Τι είναι αυτό που όσο μεγαλώνουμε «στενεύει» τα όρια της φαντασίας μας, πόσο εύκολο είναι για ένα ενήλικο να μπορεί να μπαινοβγάινει σε αυτούς τους δύο κόσμους;

Όσο μεγαλώνουμε, τόσο περισσότερο τρέχουμε, αγχωνόμαστε, γινόμαστε ένα με τα κοινωνικά πρότυπα. Ξεχνάμε το παιδί μέσα μας κι έτσι η φαντασία μας, ατροφεί κι αυτή. Δεν είναι όμως δύσκολο να επανέλθουμε. Αρκεί να ηρεμήσουμε για λίγο και να κάνουμε «στροφή» προς τα μέσα μας. Ν’ αρχίσουμε να βλέπουμε τον κόσμο με άλλο μάτι, όπως όταν ήμασταν παιδιά. Το συμβολικό παιχνίδι των παιδιών είναι συνώνυμο της φαντασίας. Βλέπουν ένα φύλλο να επιπλέει στη θάλασσα και λένε «Αυτό λέει, θα είναι το πλοίο των μυρμηγκιών…» και συνεχίζουν την ιστορία που δεν έχει ποτέ τέλος. Αν αρχίσουμε κι εμείς στην καθημερινότητά μας να ψιθυρίζουμε «Αυτό λέει, θα είναι…» τότε θα «εκπαιδεύσουμε» ξανά τον εαυτό μας. Η φαντασία μας δεν χάθηκε, απλώς… έχουμε πολύ καιρό να την χρησιμοποιήσουμε. Εξάσκηση θέλει.

Το παραμύθι σας μιλάει για τις αδερφικές σχέσεις( εκτός των άλλων),πόσο δυνατές παραμένουν οι αδερφικές σχέσεις στην ενήλική ζωή και ποιο είναι το συστατικό της «μαγικής κόλλας» για να έχει αυτή η σύνδεση διάρκεια;

Όσο μεγαλώνουμε, πολλές φορές υπάρχουν παρεξηγήσεις με τα αδέρφια μας. Όταν ήμασταν μικροί μπορεί να τσακωνόμασταν, αλλά μετά θέλαμε να παίξουμε μαζί οπότε βάζαμε στην άκρη τις διαφορές μας και φιλιώναμε ξανά. Ε, όσο μεγαλώνουμε, δεν μας νοιάζει πια το παιχνίδι. Τραβάει ο κάθε ένας τον δρόμο του κι είναι λογικό. Νομίζω πως το μυστικό είναι η επικοινωνία. Η αληθινή κι ειλικρινής επικοινωνία, κι ας βρισκόμαστε χιλιόμετρα μακριά. Να ξέρουμε ότι μπορούμε να πούμε τα πάντα ο ένας στον άλλον κι ακόμα κι αν υπάρξουν εντάσεις, να μπορούμε να συζητάμε έπειτα και να βρίσκουμε μια μέση λύση. Να θυμόμαστε. Να μην ξεχνάμε. Οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας είναι ακόμα πιο σημαντικές όταν τις μοιραζόμαστε με τ’ αδέρφια μας. Άλλωστε, μαζί τις δημιουργήσαμε.

Πρέπει να κρατάμε το παιδί μέσα μας ζωντανό, τι χρειάζεται για να επιβιώσει;

Να μην το περιφρονούμε. Ακόμα μέσα μας βρίσκεται, μα το έχουμε ξεχάσει. Για να το θυμηθούμε ξανά, ας προσπαθήσουμε να δούμε τον κόσμο μέσα από τα μάτια του. Κι αν δεν μπορούμε να το κάνουμε ούτε αυτό, ας συναναστραφούμε με παιδιά. Αυτά, θα μας θυμίσουν.

Γιατί επιλέξατε το παραμύθι ως είδος γραφής;

Το παραμύθι κι οι ιστορίες για παιδιά γενικότερα, μου βγαίνουν πιο φυσικά στη γραφή. Γράφω κι άλλα είδη, αλλά αυτό είναι το αγαπημένο μου. Ίσως επειδή δε θέλω να μεγαλώσω, ίσως επειδή αγαπώ πολύ τα παιδιά μιας κι είμαι Νηπιαγωγός. Δε θέλω να τα διδάξω. Τα παιδιά ήδη ξέρουν περισσότερα από εμάς. Τα διαισθάνονται. Αυτό που θέλω είναι να τα κάνω να γελάσουν, ίσως και να προβληματιστούν ή και καμιά φορά να λυπηθούν λίγο – και να γίνουν ξανά χαρούμενα μέσα από τη λύτρωση στο τέλος -, αλλά όπως και να έχει, θέλω να τα κάνω να αισθανθούν. Αυτό λείπει από την εποχή μας.

Θεωρείτε ότι διαβάζουμε στα παιδιά μας παραμύθια τόσο όσο θα έπρεπε ,πόσο χρήσιμο είναι αυτό για εκείνα;

Τα τελευταία χρόνια βλέπω ξανά κινητοποίηση από τους γονείς που βάζουν τα παιδιά τους στον κόσμο του βιβλίου από πολύ μικρά, ήδη από 1-2 χρονών! Είναι τόσο σημαντικό αυτό! Δημιουργεί ένα ισχυρό δέσιμο ανάμεσα στον γονιό και στο παιδί και ταυτόχρονα μειώνει το άγχος και στους δύο. Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, τα βοηθάει και σε τόσα άλλα πράγματα! Στο λεξιλόγιό τους, στην φαντασία, στην δημιουργικότητα, στην κριτική σκέψη.

Έχετε «ζηλέψει» κάποια παραμύθια που έχετε διαβάσει και είπατε θα ήθελα να τα έχω γράψει εγώ, ποια είναι αυτά;

Να έχω ζηλέψει, όχι. Ποτέ. Μα, δεν θα μπορούσα να τα γράψω, και να ήθελα! Ο κάθε ένας από εμάς γράφει με τον δικό του μοναδικό τρόπο, κανείς δεν μπορεί να μιμηθεί κάποιον άλλον. Υπάρχουν όμως παραμύθια που έχω λατρέψει και θαυμάζω απεριόριστα τους συγγραφείς που τα έγραψαν.

Τι παραμύθια διαβάζετε συνήθως και ποιο διαβάσατε τελευταία που σας έκανε εντύπωση για το θέμα, την πρωτοτυπία, την εικονογράφηση και θα το προτείνατε;

Διαβάζω όλων των ειδών τα παραμύθια καθώς γράφω και κριτικές που συνοδεύονται από δραστηριότητες φιλαναγνωσίας στον διαδικτυακό τόπο τοβιβλίο.net. Διαβάζω παραμύθια χιουμοριστικά, ποιητικά, αλληγορικά, τρυφερά. Τα πάντα ! Ένα βιβλίο που διάβασα πρόσφατα το οποιο έχει βραβευτεί κιόλας από το Ελληνικό τμήμα της ΙΒΒΥ, είναι το «Όταν η μαμά μου είπε ψέματα» της Α.Σ Δάρτζαλη από τις εκδόσεις Λιβάνη. Λάτρεψα την γραφή της και με πόσο έμμεσο κι όμορφο τρόπο, μέσα από μια ιστορία προσιτή στα παιδιά, πέρασε μηνύματα ανθρωπιάς, ευγένειας και αλτρουισμού, χωρίς να γίνεται καθόλου μελό. Η εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου πραγματικά δίνει πνοή στο κείμενο και το συμπληρώνει. Θα το πρότεινα ανεπιφύλακτα σε παιδιά από 5 ετών μέχρι....105.

Αν αυτή τη στιγμή είχατε ένα παιδικό κοινό ποιο παραμύθι θα τους διαβάζατε από τα παιδικά σου ακούσματα και γιατί;

«Φρικαντέλα: Η μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα» του Ευγένιου Τριβιζά γιατί το λάτρευα ως παιδί και το λατρεύουν και όσα παιδιά τους το έχω διαβάσει. Μπορεί να γίνει και διαδραστική αφήγηση και να συνοδευτεί από πολλές διαθεματικές δραστηριότητες!

Τι σας έλκει στον κόσμο των παραμυθιών;

Ότι όλα είναι πιθανά. Δεν υπάρχουν περιορισμοί. Κάθε όνειρο μπορεί να βγει αληθινό, αρκεί να το πιστέψεις.

Μπορούμε και οι μεγάλοι να «παραμυθιαζόμαστε» (να διαβάζουμε παραμύθια) άφοβα;

Επιβάλλεται! Διαβάζοντας παραμύθια ως ενήλικες, συγκινούμαστε ακόμα περισσότερο γιατί καταλαβαίνουμε καλύτερα τους κρυμμένους συμβολισμούς και μεταφερόμαστε ξανά στην παιδική μας ηλικία. Συγκρίνουμε το τότε με το τώρα κι αυτό μας γεμίζει νοσταλγία, αλλά πολλές φορές είναι και λυτρωτικό.

Δουλειά η ταλέντο;

Δουλειά. Δεν είμαι σίγουρη αν πιστεύω στο ταλέντο. Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι που γεννιούνται χαρισματικοί, όμως ακόμα κι αυτοί, αν δεν δουλέψουν το ταλέντο τους, δε θα προχωρήσουν. Οι περισσότεροι όμως, απλώς χρειάζεται να δουλέψουμε πάνω σε αυτό που θέλουμε να καταφέρουμε. Τίποτα δε θα μας χαριστεί. Αν όμως προσπαθήσουμε, όλα είναι πιθανά. Αρκεί να μην απογοητευτούμε με την πρώτη δυσκολία και να μην συγκρίνουμε τον εαυτό μας με άλλους. Ο κάθε ένας έχει τη δικιά του «πορεία» και τους δικούς του ρυθμούς.

Πως βλέπετε το μέλλον του έντυπου βιβλίου;

Είμαι αισιόδοξη! Το έντυπο βιβλίο δε θα χαθεί. Άλλα μας προσφέρει η τεχνολογία κι άλλα το βιβλίο. Χρήσιμα και τα δύο, αλλά διαφορετικά. Η αίσθηση του βιβλίου στα χέρια σου, η μυρωδιά, το γύρισμα των σελίδων, δεν μπορεί να συγκριθεί με κάτι άλλο.

Θεωρείτε πως υπάρχουν συγκεκριμένα βιβλία που απευθύνονται σε κάθε ηλικία;

Όλα τα βιβλία που τυπικά απευθύνονται σε παιδιά, μπορούν να διαβαστούν σε οποιαδήποτε ηλικία και να προσφέρουν κάτι διαφορετικό κάθε φορά. Κάποια περισσότερο και κάποια λιγότερο. Οι ηλικίες στα βιβλία για παιδιά μπαίνουν ώστε να ξέρει ο γονιός περίπου τι ηλικίες θα ήταν πιο εύκολο να το διαβάσουν, όμως αυτό είναι υποκειμενικό γιατί κάθε παιδί είναι διαφορετικό. Όπως και να έχει όμως, υπάρχουν βιβλία που διασκεδάζουν τους μικρούς και συγκινούν τους μεγάλους με τον συμβολισμό τους και νομίζω πως αν το πετύχει αυτό κάποιο βιβλίο, τότε μιλάμε για ένα καλό λογοτεχνικό κείμενο.

Έχουμε λόγο στο μέλλον μας, τι το καθορίζει, οι συνθήκες, οι αποφάσεις, η κάτι άλλο ανώτερο;

Εμείς καθορίζουμε το μέλλον μας. Εμείς κι οι επιλογές μας. Οι δύσκολες συνθήκες, είναι απλά ένα εμπόδιο που εμείς επιλέγουμε αν θέλουμε να ξεπεράσουμε ή όχι. Κάποιες φορές βέβαια, καλό είναι και να «ακούμε» το ένστικτό μας. Αυτό το «ανώτερο» που αναφέρατε κι εσείς το οποιο μπορεί να προέρχεται από τον Θεό, από το σύμπαν, από μέσα μας ή από οπουδήποτε αλλού πιστεύουμε. Δεν έχει σημασία. Είναι αυτή η μικρή φωνούλα που πολλές φορές δεν την ακούμε κι ίσως θα έπρεπε, γιατί θα μας γλίτωνε από πολλά.

Ποια είναι τα σχέδια σας για το μέλλον;

Για την ώρα, προέχει να τελειώσω το μεταπτυχιακό μου και τη σχολή δημιουργικής γραφής που παρακολουθώ. Έπειτα...δεν ξέρω. Συνεχίζω να γράφω γιατί είναι αυτό που με εκφράζει κι αν έρθει και κάποια άλλη συνεργασία στο μέλλον για έκδοση, πολύ ευχαρίστως!