Γράφει: Μαίρη Ζαχαράκη

Με τον Μιχάλη Σπέγγο, συναντηθήκαμε για πρώτη φορά στο πάνελ της παρουσίασης του βιβλίου "Σκανταλόπετρα" του κοινού μας φίλου Σωτήρη Σαμπάνη. Από τότε τον παρακολουθώ στενά σε ό,τι κι αν καταπιάνεται, είτε πρόκειται για βιβλίο είτε για θεατρική παράσταση. Έχει μια σπάνια γοητεία η γραφή του που σε μετατρέπει σε πρόσωπο του έργου του, δε νιώθεις σαν να διαβάζεις ένα βιβλίο ή να παρακολουθείς τα τεκταινόμενα στη σκηνή, αλλά σαν να συνομιλείς μαζί του κάπου όμορφα.

Είναι μεγάλος τεχνίτης του λόγου και θες δε θες κρέμεσαι από τα χείλη του σε αυτή την υποθετική σας συνάντηση, θέλεις να τον διακόψεις για να του θέσεις ερωτήσεις αλλά δεν το τολμάς για να μη χαθεί η μαγεία της στιγμής.

Στο τέλος δε σου έχει μείνει καμία απορία, κανένα σκοτεινό σημείο, αλλά και πάλι αφήνεσαι στο δικό σου ταξίδι με οδηγό το απόσταγμα όσων έμαθες, όσων αισθάνθηκες. Κι αυτό είναι η πιο πετυχημένη συνταγή για αυτούς που υπηρετούν την τέχνη του λόγου.

Πρόσφατο πόνημα του είναι η διασκευή της νουβέλας του "Μπίλη ο Τίγρης" για τις ανάγκες μιας θεατρικής παράστασης που θα λάβει χώρα στο θέατρο "Τόπος Αλλού" κάθε Δευτέρα και Τρίτη, από 29 Νοεμβρίου 2021, για 16 παραστάσεις, υπό την σκηνοθετική ματιά της Μαργαρίτας Αμαναντίδη.

Τους ρόλους ερμηνεύουν οι: Νικίτα Ηλιοπούλου, Νίκος Μυλωνόπουλος, Ιωάννης Τζιώνας, Ηλέκτρα Τσακαλία. Βοηθός σκηνοθέτη και φωνητική προετοιμασία, η Μαρίσσα Μπίλη. Στη φωτογράφιση, σκηνική και εικαστική επιμέλεια, η Διόνη Σαραντινού. Στους φωτισμούς ο Γιάννης Ζέρβας. Στην επικοινωνία η Δώρα Κωνσταντίνου.

Λίγα λόγια για το έργο

Δεκαετία του '70. Στην επαρχιακή πόλη είναι η εποχή του παζαριού. Έρχονται οι μικροπωλητές, έρχονται και τα μπουλούκια. Μαζί τους τα «θαύματα του κόσμου όλου». Ο «Γύρος του Θανάτου», ο «Πιθηκάνθρωπος», τα «Άγρια Ζώα της Ζούγκλας». Εκεί και μια αρσενική βασιλική τίγρη της Βεγγάλης που ξέπεσε. Ο Μπίλης. Ο σκλαβωμένος βασιλιάς σε ρόλο γελωτοποιού. Στην πόλη ζει κι ένας άλλος βασιλιάς. Ο Λάκης. Αιχμάλωτος κι αυτός μιας διαφορετικής εξουσίας, σε μια διαφορετική αλλά και όμοια με την τίγρη φυλακή. Όταν ο Λάκης θα συναντήσει το Μπίλη θα αρχίσει το ταξίδι τους για το άγνωστο που το όραμα το ονομάζει «ταξίδι προς την ελευθερία» και ο ρεαλισμός «ταξίδι προς το θάνατο».

Ο Μιχάλης Σπέγγος γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1963. Σπούδασε πυρηνική φυσική. Έχουν εκδοθεί τα έργα του: «Περί αισθημάτων» (2001), «Η τελευταία συγγνώμη» (2002), «Μπίλη ο τίγρης» (2004), «Η εξομολόγηση ενός πυρηνικού φυσικού» (2004), «Μ’ αεροπλάνα και βαπόρια - δέκα μικρά κεφάλαια και ένα μεγάλο εμπνευσμένα από τον Διονύση Σαββόπουλο» (2005), «Imperium» (2007). «Το στοίχημα των ανθρώπων» (2011) «Ερωτευμένο αίμα» (2017) «Χώρα από χαλκό» (2019).

Ο Μιχάλης Σπέγγος μίλησε με την ανταποκρίτρια του Bookia στο Αίγιο, Μαίρη Ζαχαράκη, για το ταξίδι της συγγραφής και την εν λόγω παράσταση.

Βοηθάει μια πόλη με τέτοια ιστορία όπως τα Ιωάννινα στην καλλιέργεια του πνεύματος και στην αναζήτηση τρόπων διαφυγής κι έκφρασης ή οι τόποι είναι απλώς το φόντο;

Τον γενέθλιο τόπο λένε τον κουβαλάμε πάντα μέσα μας. Τα Γιάννενα κάποτε έλεγαν ήταν πρώτα στα άρματα, στα γρόσια και στα γράμματα. Την εποχή που μεγάλωνα εκεί τα πρωτεία είχαν πάει αλλού. Αυτό μάλλον με βοήθησε όπως λέτε να αναζητήσω διαφυγές. Ο «Μπίλη ο τίγρης» μια κραυγή για διαφυγή είναι. Οι τόποι πάντα παίζουν τον ρόλο τους. Γι’ αυτό ακριβώς και μπαίνουν για φόντο.

Ξετυλίγοντας το κουβάρι του χρόνου προς τα πίσω βλέπω τον μικρό Μιχάλη να ψυχαγωγεί τους συμμαθητές του με το πρώτο του κείμενο, μια κωμωδία, ανακαλύπτοντας τη μαγεία της συγγραφής. Πώς καταφέρατε να αντισταθείτε στο εκμαυλιστικό κάλεσμα της τέχνης του λόγου μέχρι το 1998 που αφήσατε την πυρηνική φυσική για χάρη της;

Έρχεται και σε βρίσκει όταν είναι έτοιμη να σε δεχτεί. Η Μούσα εννοώ. Μέχρι τότε την τέχνη την απολάμβανα από την πλευρά του θεατή και του αναγνώστη μόνο. Δε μου έλειπε κάτι λοιπόν. Και λέω μόνο γιατί αυτό συνεχίζω να το κάνω και τώρα, μόνο που έχω επισκεφθεί πια και την άλλη πλευρά, αυτή του δημιουργού.

Με πολύτιμο εφόδιο την αναλυτική σκέψη που απαιτεί τόσο η επιστήμη σας όσο κι η συγγραφή, 11 βιβλία σας ταξιδεύουν στα χέρια και τις ψυχές των αναγνωστών, πως νιώθετε για αυτή τη διαδρομή; Θα αλλάζατε κάτι;

Όχι, δε θα άλλαζα. Έγραψα τα βιβλία που ήθελα να γράψω. Στον χρόνο που ήθελα. Η συγγραφή με καλύπτει απόλυτα. Η προηγούμενη ασχολία μου, η Φυσική, έρχεται μόνο ως μια μακρινή και ευχάριστη θα έλεγα ανάμνηση.

Οι συγγραφείς λέγεται πως χρησιμοποιούν 3 μελανοδοχεία, τα βιώματα τους, τα εξωτερικά ερεθίσματα και αυτό των επιρροών που τους ασκεί κάθε μορφή τέχνης. Όταν γράφετε για το θέατρο σε ποιο από τα 3 τελειώνει γρηγορότερα το μελάνι;

Αναλόγως το έργο. Δεν έχει υπάρξει όμως κανένα μου έργο μέχρι τώρα που να μην χρησιμοποίησα και τα τρία μελανοδοχεία. Παρένθεση. Μου άρεσε πολύ αυτό με τα μελάνια και σας το κλέβω.

Πώς νιώθει κάποιος όταν βλέπει τους ήρωες του να απεκδύονται το μελάνι και το χαρτί που τους κρατούσε αιχμάλωτους στις σελίδες ενός βιβλίου και να αποκτούν σάρκα και οστά σε ένα θεατρικό σανίδι;

Αυτό είναι μια από τις ηδονές του θεάτρου. Ασύγκριτη πιστεύω. Ανώτερη και από το σινεμά γιατί τους βλέπεις ζωντανούς, ακούς την ανάσα τους, μυρίζεις τον ιδρώτα τους. Βεβαίως, όταν γράφει ή διασκευάζει ο θεατρικός συγγραφέας το έχει αυτό υπ’ όψιν του. Γράφει και ταυτόχρονα βλέπει τα δημιουργήματα στο σανίδι. Αυτή είναι και μια από τις μεγάλες διαφορές του θεατρικού έργου από το μυθιστόρημα.

Μετράτε ήδη 8 θεατρικά κείμενα κι από ότι φαίνεται θα υπάρξει συνέχεια. Όταν το 2004 κυκλοφόρησαν τα διηγήματα σας με τίτλο “Μπίλη ο τίγρης” από τις εκδόσεις Αιγαίας νιώθατε πως μέσα στις λέξεις χτυπούσε ο παλμός μιας παράστασης ή ήταν πρόωρο;

Η ανάγκη για το θεατρικό προέκυψε αργότερα. Γι’ αυτό και έχει γραφτεί εξ ολοκλήρου από την αρχή σαν να μην είχε προ-υπάρξει η νουβέλα. Μετά η παράσταση έγινε επιθυμία και έφτασε στα όνειρα του σκοπού. Σε λίγες μέρες θα χτυπήσουμε το κουδούνι.

Με τι κριτήριο επιλέγετε τους συνεργάτες που θα πλαισιώσουν το έργο σας; Ο σκηνοθέτης είναι ο πρώτος που αναζητάτε; Παρεμβαίνετε υποβοηθητικά ή αφήνεστε στην έκπληξη;

Δεν παρεμβαίνω εκτός και αν μου ζητηθεί από το σκηνοθέτη. Είμαι βεβαίως πάντα διαθέσιμος για κουβέντα. Το πρώτο μου θεατρικό τα «τα ψέματα και τα μάτια» ανέβηκαν το 2010. 11 χρόνια με γέμισαν εμπειρίες, συντονισμούς και φιλίες. Από εκεί ξεκινάω πάντα.

Σε κάποια συνέντευξη σας έχετε δηλώσει πως σε κάθε τι που γράφετε υπάρχει μια κεντρική ιδέα και γύρω της παίρνουν μορφή τα πρόσωπα. Στο συγκεκριμένο έργο σας ποιά είναι αυτή;

Θα σας απαντήσω με ένα απόσπασμα από το έργο:
«Ήθελα να δείτε την καρδιά. Τη φυλακισμένη καρδιά. Λένε ότι ο άνθρωπος το μυαλό του είναι. Όχι. Η ψυχή του είναι. Αυτό θέλησα να σας πω. Μια βασιλική τίγρη σε ένα κλουβί. Μπίλη ο τίγρης. Μπίλη ο βασιλιάς. Λάκης ο βασιλιάς».

Παρακολουθήσατε πρόβες; Σας αιφνιδίασε κάποιος από τους ηθοποιούς, βγάζοντας με το ταλέντο του μια πτυχή του ήρωα που ίσως δεν είχατε αντιληφθεί;

Όλοι οι συντελεστές είναι καταπληκτικοί. Ολόκληρη την παράσταση θα την δω όμως κι εγώ όπως κι εσείς, στην πρεμιέρα. Τότε θα σας πω.

Πότε ξεκινούν οι παραστάσεις σε ποιο χώρο ποιες μέρες και ώρες;

Στο θέατρο ΤΟΠΟΣ ΑΛΛΟΥ (Κεφαλληνίας 17, Κυψέλη).

Κάθε Δευτέρα και Τρίτη, από 29 Νοεμβρίου 2021, στις 21.00 για 16 παραστάσεις.

Σας προβλημάτισε για αυτό το βήμα ο διάχυτος φόβος της πανδημίας και το πως επηρεάζει το κοινό στην επιλογή της ψυχαγωγίας του;

Τεράστιο πρόβλημα Πολλοί φίλοι μου έχουν πει ότι λυπούνται αλλά φοβούνται. Ή ότι είναι ανεμβολίαστοι. Είμαστε προετοιμασμένοι ότι δε θα μας δουν όσοι θέλαμε αλλά και ενδεχομένως ήθελαν.

Ποια μέτρα θα ληφθούν ώστε οι θεατές να νιώσουν ασφαλείς;

Το θέατρο που μας φιλοξενεί παίρνει συγκεκριμένα μέτρα. Πιστοποιητικό εμβολιασμού ή νόσησης, μάσκα σε όλη τη διάρκεια της παράστασης. Το ίδιο δε το θέατρο είναι άκρως αμφιθεατρικό το οποίο μας είπαν επίσης βοηθάει.

Καλή επιτυχία σας εύχομαι από καρδιάς.

Σας ευχαριστώ κι εγώ από καρδιάς. Όχι μόνο για ετούτη τη συνέντευξη αλλά για την στήριξή σας γενικώς. Σας φιλώ.