Γράφει: Πόπη Ξοφάκη

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Το βιβλίο «Η επιστροφή».
Η συγγραφέας Φιλομήλα Λαπατά.
Οι εκδόσεις Ψυχογιός.

Οι εκδόσεις Ψυχογιός παρουσίασαν στον ΙΑΝΟ Αθήνας, το ιστορικό μυθιστόρημα τής Φιλομήλας Λαπατά, «Η επιστροφή». Το πρώτο βιβλίο μίας σειράς αυτόνομων έργων, με το γενικό τίτλο «Οι κόρες της Ελλάδας», τοποθετημένων στα ιστορικά χρόνια τής Ελληνικής Επανάστασης και τις μετέπειτα δεκαετίες χτισίματος τού Ελληνικού κράτους.

Έργα που συνδέουν τα ιστορικά γεγονότα με τις προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων που τα έζησαν, επώνυμων και ανώνυμων, ένα μείγμα φαντασίας και ιστορίας.

Για το βιβλίο μίλησε η ίδια η συγγραφέας. Αποσπάσματα διάβασε η Γεωργία Ζώη, ηθοποιός, αρχιτέκτονας και την επιμέλεια τής μουσικής επένδυσης είχε η Έλβη Καλλέργη.

Ήταν από τις πιο πρωτότυπες παρουσιάσεις βιβλίων! Η συγγραφέας εμφανίστηκε στη σκηνή ντυμένη με την αυθεντική και επίσημη ενδυμασία Αθηναίας τού 1840. Καθ' όλη την ομιλία της έμπλεκε ιστορικά στοιχεία από το 1832 και την έναρξη του νεοσύστατου κράτους με την ιστορία του βιβλίου της, με τρόπο που χανόταν τα όρια του φανταστικού και του ιστορικού μέρους των αναφορών.

Αναφέρθηκε αναλυτικά στο πως καθιέρωσε ο νεαρός τότε βασιλιάς Όθωνας, πριν τη στέψη του και η γυναίκα του Αμαλία αργότερα, την ελληνική εθνική γυναικεία φορεσιά της εποχής εκείνης. Αυτή ήταν και η φορεσιά της συγγραφέως, «Μία ευγενική προσφορά του κου Αριστείδη Τζονεβράκη από το Άργος όπου διατηρεί βεστιάριο με παλαιές ελληνικές ενδυμασίες απ' όλη την Ελλάδα και επιμελείται και ράβει ο ίδιος τις ενδυμασίες του Λυκείου Ελληνίδων», όπως μας ενημέρωσε.

Η συγγραφέας καλωσόρισε και ευχαρίστησε όλους όσοι τής έκαναν τη τιμή να παρευρίσκονται, «Είναι μια σημαντική βραδιά για μένα, ένα ορόσημο» είπε και συνέχισε, «Σήμερα θα σας πάω έναν περίπατο στην Αθήνα του 1800 έχοντας συνοδοιπόρους δύο εμβληματικές κυρίες, την κα Γεωργία Ζώη και την κα Έλβη Καλλέργη. Η Γεωργία με τη θαυμάσια φωνή της ζωντανεύει όλες τις σελίδες του βιβλίου μου και ακούγοντάς την δεν πίστευα ότι είχα γράψει τόσο ωραία πράγματα», είπε χαριτολογώντας. «Η Έλβη με την αγάπη και το ταλέντο της μας ταξιδεύει με τις μουσικές της σε μαγικές στιγμές. Μετά από εκτεταμένη έρευνα δυστυχώς δεν βρήκα καταγεγραμμένα κομμάτια εκείνης της εποχής για να συνοδέψω τη βραδιά... Η μουσική που άκουγαν τότε ήταν τα μετέπειτα δημοτικά μετά το 1900 που μιλούσαν μόνο για κατορθώματα... Έπαιζαν ζουρνά, ταμπουρά, πίπιζα... Μετά το 1900 ονομάστηκαν δημοτικά τραγούδια... Για να μην φτάσω τόσο φολκλόρ αποφασίσαμε με την κα Καλλέργη να ντύσουμε αυτή τη βραδιά με ωραία ελληνικά τραγούδια που μας έχουν σημαδέψει όλους».

Η κα Λαπατά μίλησε για το βιβλίο της το οποίο όπως είπε, «Αποτελεί το πρώτο αυτοτελές μυθιστόρημα μιας σειράς που έχω αρχίσει μ' έναν υπέρτιτλο "Οι κόρες της Ελλάδας"... Μια ιστορική μυθιστορηματική σειρά από Ελληνίδες γυναίκες οι οποίες έχουν σημαδέψει με τις ζωές τους την Αθήνα... Δεν είναι πάντοτε επώνυμες, κάποιες φορές είναι και ανώνυμες, οι οποίες έδωσαν το πολιτισμικό στίγμα της Ελλάδας το 1800».

«Θα περπατήσετε με το βιβλίο στα μονοπάτια της Αθήνας... Θα συνομιλήσετε με τους κατοίκους της... Θα ζήσετε πολιτικές αναταραχές... Θυμός, γέλιο, έρωτας κυριαρχούν... Αλλά και πολλές ανατροπές... Θα μάθετε πράγματα για την Ελλάδα που δεν ξέρατε και θα σας μείνουν αξέχαστα... Όλα τα γεγονότα του βιβλίου, τα ιστορικά στοιχεία και τα πρόσωπα είναι εκατό τοις εκατό αληθινά... "Η Επιστροφή" αναφέρεται στη προεπαναστατική περίοδο της Ελλάδας... Η έρευνα που έγινε ήταν εκτεταμένη... Μπήκα στ' αρχεία του κράτους και των συμβολαιογράφων... Αντιμετώπισα δυσκολίες με τη γλώσσα... Άλλα με καθαρεύουσα άλλα στ' αρβανίτικα... Διαβάζοντας βιβλιογραφίες έμαθα πράγματα για την Αθήνα που δεν περίμενα να βρω κι έμεινα κατάπληκτη... Συνάντησα δυσκολίες και έπρεπε να συμβουλευτώ τρεις παλιές αθηναϊκές οικογένειες που βρήκα, με την ελπίδα ότι έχουν κάποιο αρχείο... Μ' έβαλαν στα σπίτια τους και μου άνοιξαν τη καρδιά τους, μου χάρισαν τα μυστικά τους... Γι' αυτό και η ιστορία αυτή καθεαυτή είναι αληθινή».

«Το βιβλίο είναι ατμοσφαιρικό μυθιστόρημα... Θα παρακολουθήσετε τις ιστορίες σαν να βλέπετε μία κινηματογραφική ταινία της ζωής του 1800... Ελάτε λοιπόν μαζί μου να γνωρίσουμε πως ήταν η Αθήνα και τα περίχωρα εκείνη την εποχή», είπε και άρχισε να περιγράφει τον τόπο στο συγκεκριμένο χρόνο.

«Μπορεί να λέμε 1800 αλλά ήταν σας χτες... Οι ταξιδιώτες έρχονταν από δύο οδούς... Ο ένας ήταν η Ιερά Οδός και λεγόταν "Στράτα του Μοριά" και ο άλλος ο Πειραιάς, με πλοίο, ο οποίος λεγόταν "Στράτα του Δράκου"... Άραγε πως ήταν ο Πειραιάς εκείνη την εποχή;», αναρωτήθηκε και ακούστηκε το εξαιρετικό "Βαλς του γάμου" και εμφανίστηκαν στη μεγάλη οθόνη τής αίθουσας, εικόνες από τον Πειραιά εκείνης της εποχής γυρίζοντας πίσω το χρόνο και κάνοντας τους παρευρισκόμενους να σεργιανίσουν στη προβλήτα.

«Οι ξένοι που επισκέπτονταν τον Πειραιά αποβιβάζονταν από το πλοίο με τη βοήθεια ναυτών που τους έπαιρναν στους ώμους τους... Έτσι και ο δικός μου ο ξένος ερχόμενος από την Κων/πολη, φτάνει στον Πειραιά και περνάει από τη "δογάνα" (σ.σ. Οθωμανική συνήθεια - τελωνείο)... Κοιτάει δεξιά και αριστερά. Ερημιά... Ψάχνει για άμαξα, πουθενά!». Το 1835 δεν υπήρχε αμάξι στην Αθήνα ούτε στην Επικράτεια παρά μόνο αγωγιάτες με μουλάρια, μας ενημέρωσε η κα Λαπατά και συνέχισε την περιγραφή τού τι βλέπει ένας ξένος κατά την αποβίβασή του, «Το Τσερατσίνι, ο λόφος της Δραπετσώνας, ο οικισμός του Τατάρ Αχμέτ, ο ναός του Αγ. Σπυρίδωνα...».

Με το δικό της παραστατικό τρόπο, παραθέτει τεκμηριωμένες πληροφορίες και όλοι κρέμονται από τα χείλη της. Η έρευνα που έκανε για να γραφτεί αυτό το βιβλίο πρέπει να ήταν κοπιαστική αλλά συνάμα ένα γοητευτικό ταξίδι. Με το μοναδικά γλαφυρό της τρόπο σκιαγραφεί τα μέρη που περνάει ο ξένος της κατά τη διαδρομή του προς την Αθήνα. Ενδιάμεσα χρωματίζει την περιγραφή της με φωτογραφίες εκείνης της εποχής ο οποίες ζωντανεύουν στα μάτια του κοινού. «Κηφισός, Ελαιώνας, ο πλούτος της Αθήνας... Φτάνει στο προορισμό του ο ξένος... Το Θησείο.... Άξιο για να ειπωθεί... Ένα χωριό τέλος, στους πρόποδες της Ακρόπολης που κατόρθωσε σε λιγότερο από τριακόσια χρόνια να γίνει μία σημαντική πρωτεύουσα της Ευρώπης».

Σε αυτό το σημείο αλλά και ενδιάμεσα αργότερα, η ηθοποιός κα Ζώη διάβασε αποσπάσματα από το βιβλίο, κερδίζοντας τις εντυπώσεις με τη φωνή και τον παλμό της!

Η εκδήλωση συνεχίστηκε με τη μελωδική φωνή του Μάριου Φραγκούλη να ερμηνεύει την «Όμορφη πόλη» του Μίκη Θοδωράκη, «Αθήνα 1835... Πύλη του Ανδριανού και το Μνημείο του Λυσικράτους... Τέσσερα παζάρια, αλογοπάζαρο, σταροπάζαρο... Οι Οθωμανοί δεν άγγιζαν τ' αρχαία εκείνη την εποχή από μοιρολατρία και φόβο γιατί πίστευαν ότι θα βγουν τα ξωτικά από τη γη και θα τους πάρουν τη ψυχή... Μοναστήρι των Καπουτσίνων που φιλοξενούσαν τους περιηγητές που έρχονταν στην Ελλάδα... Την οικία του Λογοθέτη την έχω βάλει στο βιβλίο σαν οικία μιας από τις ηρωίδες μου μέχρι να φτιάξει το δικό της απέναντι από τ' ανάκτορα... Οι ξένοι που έρχονταν αντιμετώπιζαν το πρόβλημα της διαμονής... Πανδοχεία δεν υπήρχαν τότε.... Μόνο τρία χάνια υπήρχαν... Ο καθένας εκτός την κουβέρτα του είχε συνοδεία και τη βρωμιά του... Οι αγωνιστές πρόσφεραν κάποια δωμάτια σε όσους ήξεραν και ήταν ντυμένοι ευρωπαϊκά... Όταν ήρθε ο Όθωνας άρχισαν να χτίζονται τα πρώτα ξενοδοχεία».

«Η αποστολή του δικού μου ξένου ήταν να ερευνήσει και να προετοιμάσει το έδαφος για λογαριασμό μιας από τις ηρωίδες που ήθελε να γυρίσει στα πάτρια εδάφη μετά από αναγκαστική εξορία είκοσι ετών... Θέλει να γυρίσει πίσω για να διεκδικήσει τον εαυτό της... Να εκδικηθεί... Της έκλεψαν την εφηβεία... Για να μπορέσει να ζήσει». Η κα Ζώη καθηλώνει με την ανάγνωσή της και ο Μίκης Θεοδωράκης, μιλάει μέσα από τους στίχους του Μανόλη Αναγνωστάκη... «Και προχωρούσα μέσα στη νύχτα χωρίς να γνωρίζω κανένα κι ούτε κανένας κι ούτε κανένας με γνώριζε με γνώριζε».

«Έχω βάλει δύο πρωταγωνίστριες στο βιβλίο μου... Δύο εμβληματικές φυσιογνωμίες οι οποίες αντιπροσωπεύουν και εκπροσωπούν τα δύο πρόσωπα της Ελλάδας», είπε χαρακτηριστικά. «Η μία ηρωίδα μου συμβολίζει τη βασανισμένη και σκοτεινή πλευρά της Ελλάδας, η άλλη ηρωίδα μεταμορφώνει ότι αγγίζει, είναι αγωνίστρια και δεν το βάζει κάτω... Οι κυρίες αυτές υπήρξαν στη πραγματικότητα... Έχω αλλάξει τα ονόματα... Έχω ανακυκλώσει τις ιστορίες».

Η κα Λαπατά δεν χάνει ευκαιρία να δώσει χιουμοριστικό τόνο στη παρουσίασή της, όπως π.χ. περιγράφοντας το σκηνικό του μοιράσματος γραμμάτων από τον ταχυδρόμο εκείνης της εποχής και την επιλογή του μέρους και εν συνεχεία το χτίσιμο των Ανακτόρων. Συνεχίζει δίνοντας στους παρευρισκόμενους μια ιδέα τού πως συνθέτει η ίδια τα μυθιστορήματά της. «Παίρνω όσες περισσότερες πληροφορίες μπορώ... Εάν είμαι τυχερή παίρνω και για τα άτομα που θα βάλω μέσα... Βρήκα τη Λοκαντιέρα αλλά οι γνώμες διίστανται... Ήταν μια γυναίκα που δεν πέρναγε απαρατήρητη.... Δεν είχα πολλές πληροφορίες γι' αυτό ανέτρεξα στο περιβάλλον μου... Τη βρήκα στο πρόσωπο μιας φίλης μου... Της ζήτησα να μου χαρίσει τα σουσούμια της... Βρήκα την άλλη Ελλάδα στο πρόσωπό της... Είναι η κα Κορίνα Συραγοπούλου-Ευτυχίδου... Της αφιέρωσα το μυθιστόρημά μου διότι η λοκαντιέρα μου είναι εμβληματική φυσιογνωμία... Είναι ένας από τους ωραιότερους χαρακτήρες των μυθιστορημάτων μου... Και την ευχαριστώ ιδιαίτερα που με τίμησε με την παρουσία της και με τη φιλία της!

«Η μία εκ των δύο ηρωίδων που θέλει να ξαναγυρίσει στην Ελλάδα έχει ένα σκοπό» συνεχίζει η συγγραφέας, «Δεν έχει ταυτότητα για είκοσι χρόνια... Δεν θέλει να εκδικηθεί αλλά να δικαιωθεί.... Έρχεται στην Ελλάδα να ξαναπάρει πίσω αυτό που της στέρησαν».

Η κα Ζώη διάβασε την πιο δυνατή σκηνή του βιβλίου... Το κοινό, βουβό κρέμονταν από τα χείλη της... Η ηθοποιός ζει την κάθε σελίδα... Η συναισθηματική φόρτιση είναι έντονη στο πρόσωπό της... Ακούγεται η Χάρις Αλεξίου και το «Λένγκω Λένγκω Λένγκω μάνα, στο καμίνι της φωτιάς»... Η ηθοποιός καταχειροκροτείται από το κοινό για την εξαιρετική ερμηνεία.

Τελειώνοντας, η κα Λαπατά κάνει τον επίλογο παρέα με το τραγούδι του Μάνου Χατζηδάκη «Μανούλα μου», «Το μυθιστόρημά μου έχει τρία επίπεδα... Το ιστορικό, την ιστορία των ηρώων μου και το ψυχολογικό... Στο ψυχολογικό χτίζεται όλη η ιστορία... Χρόνιος θυμός και πίκρα κατατρώνε την ενέργεια τής πρωταγωνίστριάς μου», είπε και συμπλήρωσε, «Δεν ξεπερνούμε ποτέ τα τραύματά μας ώστε να μην μας επηρεάζουν τη ζωή μας... Πιστεύω μέσα μας υπάρχει ένας χώρος, "η ενδοχώρα μας", όπου γίνονται όλες οι διεργασίες... Πείτε την ψυχή... Πείτε την καρδιά... Πείτε την όπως θέλετε... Εκεί γίνονται οι συναισθηματικές μας εργασίες. Η κεντρική ιδέα γι' αυτό το μυθιστόρημα είναι η εξής, το ιερότερο μάθημα απ' όλα είναι η ίδια η ζωή. Και ζήσαν αυτοί καλά στον αιώνα τον άπαντα; Μα πότε η πραγματική ζωή είναι έτσι;».

Η συγγραφέας ευχαρίστησε τις εκδόσεις Ψυχογιός και όλη την ομάδα του, τον επιμελητή της, τον ΙΑΝΟ, την κα Ζώη, την κα Καλλέργη, τους παρευρισκόμενους, συγγενείς και φίλους, την κα Μίχου για το ποίημα που αναγράφεται στο βιβλίο. Η κα Ζώη την πρόετρεψε χαριτολογώντας να γράψει κάτι για το σινεμά, το θέατρο ή την τηλεόραση και να πρωταγωνιστεί εκείνη φυσικά.

Φινάλε με τον αείμνηστο Νίκο Ξυλούρη και «Ζαβαρακατρανέμια».

«Σας ευχαριστώ όλους που με στηρίζετε. Γράφω για τους αναγνώστες μου γιατί μου δίνετε πίσω αυτή την αγάπη, με την αγάπη που γράφω κι εγώ!!!».