Γράφει: Διονύσης Λεϊμονής

Φωτό Copyright: STUDIO GAKIS

Η Νοέλ Μπάξερ (facebook), από πατέρα Βρετανό, γνώστη της νέας και της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, και μητέρα Ελληνίδα, έζησε τα παιδικά της χρόνια στην Καβάλα. Σπούδασε ελληνική φιλολογία, το αρχαιολογικό τμήμα, στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Μεταπτυχιακές σπουδές στη Μεγ. Βρετανία, στην αρχαιολογία.

Εργάστηκε στη Διαφήμιση για μια δεκαετία σε ελληνικές εταιρίες με πολυεθνικές διασυνδέσεις καθώς και στην Επικοινωνία ελληνικών επιχειρήσεων. Όπως δηλώνει, «παραιτήθηκα πριν να είναι αργά γι’ αυτό που πραγματικά ήθελα για μένα στη ζωή μου, που ήταν να φτιάχνω ιστορίες με πρόσωπα της φαντασίας μου και να τις γράφω για τους άλλους».

Μυθιστορήματά της έχουν εκδοθεί από τους εκδ. οίκους Ψυχογιός, Διόπτρα και, πλέον, από το Μεταίχμιο. Βιβλία της έχουν λάβει διακρίσεις. Έχει μεταφραστεί στο εξωτερικό.

Παράλληλα, αρθρογραφεί σε τύπο και διαδίκτυο.
Ζει στην Αθήνα κι έχει μια κόρη. 

Φιλολογία, αρχαιολογία, διαφήμιση, επικοινωνία, αρθρογραφία, συγγραφή… Ποιος από όλους αυτούς τους «ρόλους» μπορεί να επισκιάζει τους άλλους ή συνυπάρχουν αρμονικά;

Ηγείται η συγγραφή. Κάθεται στην κορυφή και το ξέρει. Η αρχαιολογία υπήρξε σύζυγος, τώρα είναι καρδιακή φίλη. Συζητάω μαζί της τις νέες μυθιστορίες μου κι όλο έχει κάτι ενδιαφέρον να μου πει ή μου θυμίσει. Τη φιλολογία τη θαυμάζω. Διατηρώ σχέση βαθιάς εκτίμησης. Συχνά, μου κάνει δώρα αρχαίας γραμματείας για τα βιβλία μου. Την αρθρογραφία την αγαπώ γιατί μου επιτρέπει οι λέξεις μου να έχουν τη δική μου φωνή, κι όχι των ηρώων μου. Η επικοινωνία είναι στη ζωή μου, τι να κάνω. Ανήκει στο παρελθόν μου και δίχως αυτό δε ζούμε. Η διαφήμιση ήταν παλιά φίλη με την οποία χωρίσανε οι δρόμοι μας χωρίς να τσακωθούμε. Πια δε λαχταράει η μια την άλλη. Αφοσιώθηκα στη συγγραφή.

Κουβαλάμε τις αφηγήσεις και τις αναγνώσεις μας… Ποιο είναι το δικό σας «φορτίο»;

Το παρελθόν μου, και το παρελθόν του παρελθόντος μου. Όσο πιο πίσω χρονικά, τόσο πιο ευρύ φυσικά γίνεται το παρελθόν. Ανοίγει σαν βεντάλια, άλλες φορές όπως η πολύχρωμη ουρά του παγωνιού, και είναι στολισμένη με κόκκους Ιστορίας. Κι επειδή η Ιστορία κάνει κύκλους, μας προσφέρει τη δυνατότητα της επανάληψης, για ακόμα βαθύτερη γνώση και για πρόσθετους προβληματισμούς.  Με ενδιαφέρει πολύ η Ιστορία. Διδάσκεται κανείς πολλά. Βελτιώνεται. Κερδίζει μια ωριμότητα για την οποία δεν έχει κοπιάσει ο ίδιος. Ούτε έχει πάθει! Η Ιστορία δυστυχώς δεν περιέχει ισόποση χαρά.

Πρόσθετο «φορτίο», οι ιστορίες από τη ζωή των ανθρώπων που συναναστράφηκα από παιδί, όποια σελίδα τους μού ανοίχτηκε. Μεγάλωσα στην Καβάλα, προσφυγική πόλη. Ένα μεγάλο σακούλι είναι η Καβάλα. Άλλο μεγάλο σακούλι, το οικογενειακό μου παρελθόν στη Σμύρνη, η Καταστροφή και το πολύπαθο μετά.

Σκύβω και μαζεύω. Με σακούλια στον ώμο προχωρώ. Τα ακουμπάω δίπλα μου όταν συγγράφω κι αντλώ από κει τα υλικά μου. Σπανίως τα ψαχουλεύω. Σαν να ξέρει αυτό που χρειάζεται η μυθιστορία μου, το πιο κατάλληλο, πως είναι η ώρα του να ξαναβγεί στο φως. Παρουσιάζεται συνήθως από μόνο του.

Πώς αυτό μεταπλάθεται, αξιοποιείται, εντοπίζεται στην τέχνη σας;

Θα προσπαθήσω να σας το εξηγήσω με ένα παράδειγμα, συνεχίζοντας από την προηγούμενη απάντησή μου, πως παρουσιάζεται συνήθως από μόνο του. Έχω μια ιστορία γι’ αυτό, γιατί πράγματι χωρίς ένα παράδειγμα ακούγεται ίσως πομπώδες κι ασαφές, ενώ είναι απλό:

Την εποχή που έγραφα το «Από δρυ παλιά κι από πέτρα» χρειαζόμουν έναν λόγο ο Παρασκευάς, ένας ήρωάς μου, να έχει επιζήσει από τη σφαγή όλων των ανδρών στο χωριό του το ’22. Ήθελα να τονίσω τον παράγοντα της τύχης. Της ανθρώπινης μοίρας, που την είδα έντονα στην Καταστροφή. Και πριν από εκεί, βέβαια, στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Και πολύ κοντά μου, στην οικογένειά μου την είδα, καθώς ο πατέρας μου 19 ετών πολέμησε στη Μάχη της Κρήτης ως Βρετανός στρατιώτης, κι εκείνος σώθηκε ενώ το συμμαχικό στρατιωτικό νεκροταφείο της Σούδας είναι γεμάτο με 19χρονους συμπολεμιστές του.

Καθώς ζούλαγα το μυαλό μου να βρω έναν αληθοφανή ωραίο λόγο, λοιπόν, να σου εμφανίστηκε μια εικόνα από την παιδική μου ηλικία: ένας γέροντας ασπρομάλλης Αρμένης που έμενε στην ίδια πολυκατοικία με μας στην Καβάλα. Πέθανε σύντομα αφότου μετακομίσαμε και τον ξέχασα, αλλά κάποια στιγμή μετέπειτα η μητέρα μου εξιστορώντας μου την τραγική ιστορία του συγκεκριμένου ανθρώπου κατά τη γενοκτονία των Αρμενίων ανέφερε πως ήταν πολύ κοντός. Επειδή τον είχα γνωρίσει παιδάκι κι ήταν κοντά στο ύψος μου, δεν είχα την εικόνα του ως κοντού άνδρα, αλλά ψηλού σαν και μένα. Το τουρκικό χατζάρι έκοψε τον λαιμό των συγχωριανών του, στον ανοιγμένο λάκκο -τάφο όπου τους είχαν μαζέψει, αλλά σε εκείνον λόγω του ύψους του πέρασε πάνω από το κεφάλι του το χατζάρι, και σώθηκε. Μια τρομακτική ιστορία για να την ακούει μια έφηβη. Την κράτησα. Στο σακούλι που ανέφερα πριν.

Ψάχνοντας ένα λόγο για τον Παρασκευά μου, ξεπρόβαλε από τον μαγικό δρόμο των συνειρμών εκείνος ο Αρμένης. Προς τιμή του, με πάσα ειλικρίνεια το αναφέρω αυτό, κι επειδή η βιωματική ιστορία του δεν έπρεπε να χαθεί, αποτελεί Ιστορία, έκανα τον Παρασκευά μου πολύ κοντό και να επιζεί με παρόμοιο τρόπο από το χατζάρι.

Το ένα φέρνει το άλλο, το έγχορδο μουσικό όργανο που είχε φτιάξει μόνος του από κονσερβοκούτι και το γρατζούναγε με τις ώρες ενοχλώντας τους πάντες στη μυθιστορία, έβαλα άλλους ήρωες να το αποκαλούν «παρασκευάκι», ανάλογα μικρό κι εκείνο, μικρότερο από τα μπαγλαμαδάκια.

Μου έχει ξανασυμβεί να ντύνονται έτσι μυθιστορήματά μου, με ρούχα φορεμένα.

Και το γύρω περιβάλλον σας στενότερο ή ευρύτερο; Ποιο ρόλο έπαιξε ή διαδραματίζει;

Για τον γιγαντιαίο ρόλο που έπαιξε το περιβάλλον μου, στενό κι ευρύτερο, η ιστορία που αφηγήθηκα απαντάει καλύτερα, νομίζω, από όσα δικά μου λόγια.

Εξακολουθεί να παίζει ρόλο. Είναι σε διαρκή κίνηση αυτό. Όμως όταν κάθομαι να γράψω ένα νέο μυθιστόρημα το σήμερα της τρέχουσας ζωής μου δεν παρευρίσκεται. Στο γύρω περιβάλλον μου δίνω ρεπό. Κλείνω πόρτα και τηλέφωνα και μένω μόνη. Περίκλειστη νομίζω πως είναι η σωστή λέξη για να το χαρακτηρίσω. Συγκεντρώνομαι στον τόπο και στον χρόνο της μυθιστορίας και τότε οι μυθιστορηματικοί ήρωες μαζεύονται τριγύρω μου σαν να είναι πραγματικά πρόσωπα. Θα φανεί υπερβολικό αλλά αληθινά κάποιες στιγμές ακούω την ανάσα τους. Είμαστε φίλοι μα όχι αρκετά φίλοι, καθώς είμαι αρκετά δεσποτική με τους ήρωες. Έχουν κάτι να αφηγηθούν. Κάπου να πάνε, κάτι να τους συμβεί… Τα έχουμε μιλημένα-συμφωνημένα αυτά κατά το στήσιμο της μυθιστορίας το οποίο προηγήθηκε χρονικά. Όταν γράφω, δεν θα μου κάνουν τα δικά τους, να με τρέχουν δεξιά κι αριστερά!

Αγαπημένο άκουσμα (ιστορία-τραγούδι-φράση);

Η θεία μου η Σμυρνιά έλεγε τη φράση «ε, δεν είναι για θάνατο!» σε ό,τι δραματικό της έλεγα. Το έκανε γήινο έτσι, κι επομένως μπορούσα να το χειριστώ. Η μητέρα μου είχε άλλη φράση-στάση ζωής, την «δεν μπορώ θα πει δε θέλω». Με έμαθε να μην τα παρατάω στην πρώτη δυσκολία. Έντυσε με ζήλο και πάθος τις επιθυμίες μου.

Ένα τραγούδι ξεχωρίζω, που είναι το πιο αγαπημένο από τα αγαπημένα μου: το πασίγνωστο χριστουγεννιάτικο εγγλέζικο Noel Noel. Μου το τραγουδούσε ο πατέρας μου τα Χριστούγεννα κοιτώντας με με αγάπη, κι εκείνο το βλέμμα + η υπέροχη φωνή του έχουν γαντζωθεί για πάντα στη μνήμη μου, δε θα πετάξουν μακριά μου με κανένα φύσημα του Χρόνου.

Αγαπημένη εικόνα;

Ο αστραφτερός δρόμος στη νυχτερινή θάλασσα. Χρυσός στη δύση του ηλίου, ασημένιος τις ώρες της βασιλείας της σελήνης. Ακουμπισμένος στην επιφάνεια της θάλασσας, για μας τους στεριανούς. Πρόσκληση. Προοπτική. Και στα δύσκολα και στα πανδύσκολα, ένας ανοικτός και φωτεινός δρόμος.

Αν δεν αναπνέατε με οξυγόνο, τι θα σας έδινε ζωή;

Η θάλασσα.

Αν έπρεπε να στερηθείτε κάτι που αγαπάτε πολύ τι θα ήταν αυτό;

Εννοείτε σίγουρα πέρα από τα προφανή υγεία, οικογένεια, καρδιακούς φίλους κ.ά.  Νομίζω πως θα μου ήταν δυσβάσταχτο εάν κάποιος μου έλεγε «θα σε πάμε κάπου όπου, στη ζωή που σου απομένει, δε θα ξαναδείς τη θάλασσά σου». Τη δικιά μας, τη μεσογειακή, την καταγάλανη. Την τιρκουάζ!

Θα ήθελα να επιλέξω και την αρχαία τέχνη και τη θρησκεία μου και τη φωτεινή πατρίδα μου. Και μερικά ακόμα που μου φαίνεται ανυπόφορο να τα στερηθώ. Ας γενικολογήσω απαντώντας πονηρά «την ειρήνη μου», λοιπόν, γιατί έτσι δε θα στερηθώ τίποτα! Θα τα είχα όλα.

Αγαπημένο:

Όνομα; Ίρις.
Λουλούδι; Μοβ ίριδα.
Γεύση; Φιλί από αγαπημένο άντρα.
Μυρωδιά; Νυχτολούλουδο σε ανθοφορία. Ως μνήμη, τα φρεσκοστρωμένα σεντόνια στο κρεβάτι μου των παιδικών χρόνων.

Ένας κακός εφιάλτης;

Ξάφνου, μια μέρα είμαι μόνη στον πλανήτη! Ούτε οι ήρωες των βιβλίων μου δεν είναι κοντά μου. Που είναι πάντα δίπλα μου· είμαστε δεμένοι. Περπατώ στα χαμένα και κάθομαι στην άκρη ενός βράχου κι αναρωτιέμαι πώς να με λένε και ποια να είμαι άραγε. Κοιτάω τον ήλιο σαν χαζή, κενή από μνήμη, και αναρωτιέμαι αν τον έχω ξαναδεί.

Ένας επόμενος στόχος στη ζωή σας, στην πορεία σας;

Ένα νέο μυθιστόρημα που είναι μισό εδώ (στο μυαλό) και μισό εκεί (στο λάπτοπ), ένα ιστορικό δοκίμιο για έναν άνδρα στρατιωτικό που κραυγάζει «εδώ είμαι!» για να τον προσέξουμε, ένα νέο άρθρο στα σκαριά, μια διάλεξη που αναβλήθηκε και θα επιστρέψει, και ακόμα ένα ερευνητικό ταξίδι στη Σμύρνη πριν το καλοκαίρι.

Σας δίνω πέντε λέξεις, σας παρακαλώ κάντε μου ένα μικροδιήγημα σε 43 ακριβώς λέξεις (θα προτιμούσα αυτοβιογραφικό): στήλη,  στιγμές, ίχνη, πηγή και κλειδί

Μάζεψα σε έναν σωρό τις κακές στιγμές κι έφτιαξα μια ψηλή στήλη. Σηκώθηκα στις μύτες και στην κορυφή ακούμπησα χωρίς ευλάβεια το κλειδί του σπιτιού που άφησα. Έφυγα. Οι πατημασιές μου στο χώμα άφηναν ίχνη, που έδειχναν τη σωστή κατεύθυνση. Προς την πηγή!

Σας ευχαριστώ.

Κι εγώ σας ευχαριστώ!