Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Μια «φωτογραφική» κουβέντα της Μάγδας Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη, με τον Κώστα Ορδόλη για το έργο του.

Με την ευκαιρία της φωτογραφικής του έκθεσης «Μορφές και Σκιές από το θέατρο» στη γκαλερί Μάτι στην Κατερίνη, συζήτησα με τον Κώστα Ορδόλη για τα φωτογραφικά του λευκώματα, για λογαριασμό του Bookia που προβάλλει τις εκδηλώσεις της Περιφέρειας αποδεικνύοντας σε όλους ότι «Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα». Ο Κώστας Ορδόλης, 30 χρόνια φωτογράφος με φωτογραφικά λευκώματα, πολλές εκθέσεις και μελλοντικά σχέδια. Ήθελα να ρωτήσω πολλά.

Κώστα Ορδόλη ευχαριστώ για τη συνέντευξη που μου παραχωρείς για το Bookia. Το ασπρόμαυρο φιλμ σε έχει κερδίσει. Γιατί;

Με είχε παλαιότερα κερδίσει. Στην εποχή που ξεκινούσα τη φωτογραφία υπήρχε μία γοητεία, τόσο στη διαδικασία του Σκοτεινού Θαλάμου, όσο και στην αισθητική του Ασπρόμαυρου. Ήταν η εποχή που οι καθημερινές διαδικασίες στη ζωή μας ήταν απαραίτητες και είχαν μεγαλύτερη σημασία από ότι έχουν σήμερα. Το Α/Μ φιλμ προσέφερε πολύ καλή υπηρεσία σε αυτή την ανάγκη. Ταυτόχρονα η όλη διαδικασία ήταν σημαντικά φθηνότερη από την έγχρωμη αφού όλη παραγωγή γινόταν από τον ίδιο το φωτογράφο. Εδώ και 5 χρόνια, από τότε που απέκτησα την πρώτη ψηφιακή μου μηχανή, βλέπω και φωτογραφίζω μόνο έγχρωμα.

Παρακολουθείς τις πρόβες των παραστάσεων φωτογραφίσετε την παράσταση;

Υπάρχουν θεατρικά έργα με πολύ σύνθετη σκηνοθεσία που για να παρακολουθήσεις φωτογραφικά την εξέλιξη τους πρέπει να είσαι παρών σε αρκετές πρόβες. Εγώ φωτογράφιζα ζωντανά τις πρόβες, με τον ίδιο τρόπο που φωτογράφιζα στο δρόμο. Προσπαθούσα να απεικονίσω το τυχαίο που πιθανόν στα μάτια των θεατών να μην ήταν αντιληπτό αλλά έδινε μια άλλη ζωντάνια στις φωτογραφίες των προβών. Όταν φωτογράφισα για πρώτη φορά τον Προμηθέα Δεσμώτη του Σπύρου Ευαγγελάτου, στην Επίδαυρο, το 1991, οι φωτογραφίες μου έκαναν αίσθηση γιατί είχαν στοιχεία από την τυχαία φωτογραφία δρόμου που πάντα εμπερικλείει κάποια κρυμμένη έκπληξη.

Ισχύει το οτι στο θέατρο συναντούνται όλες η μορφές τέχνης;

Το όλες είναι υπερβολικό. Η γοητεία του θεάτρου σε σχέση με όλες τις άλλες μορφές προσωπικής έκφρασης , πέρα από τη συλλογικότητα που υπάρχει και στον κινηματογράφο, είναι η ζωντάνια και η αμεσότητα που έχει σε κάθε παράσταση. Καμία παράσταση δεν μπορεί να είναι ίδια με την επόμενη. Ο ηθοποιός εκτίθεται κάθε μέρα τόσο απέναντι στο κοινό του όσο και το κυριότερο, απέναντι στον εαυτό του. Το πόσο αυτή η έκθεση μπορεί να ακολουθήσει την πορεία μίας δημιουργικής διαδικασίας είναι θέμα προσωπικό του καθένα.

Η Αθήνα είναι σήμερα μια απόμακρη πόλη, ένα χάος που πολλοί ζουν αναγκαστικά σ’ αυτή. Τι ήταν αυτό που σε κέρδισε να τραβήξεις φωτογραφίες για τα δυο σου φωτογραφικά λευκώματα «Αττική αγγελικό και μαύρο φως» και «Αθηναίοι»; Θέλω να αναφέρω προς ενημέρωση των αναγνωστών πώς οι «Αθηναίοι» κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Άγρα ενώ το λεύκωμα «Αττική αγγελικό και μαύρο φως» από τις εκδόσεις Ίνδικτος.

Οι «ΑΘΗΝΑΙΟΙ» είναι δουλειά 25 ετών και αποτελείται από χιλιάδες αρνητικά. Οι φωτογραφίες αυτές δεν έγιναν με σκοπό να συγκροτήσουν τα συγκεκριμένα βιβλία. Η επιλογή του υλικού και η σύνθεσή του οδηγεί σε κάποιο τελικό αποτέλεσμα που μπορεί να είναι βιβλίο η μια έκθεση. Για μένα το βιβλίο σαφώς έχει μεγαλύτερη αξία γιατί αντέχει στο χρόνο ενώ μία έκθεση μπορεί να έχει μόνο ιστορική και καταγραφική σημασία του που , πότε, γιατί και του μετά η του πριν. Πέρα από αυτό όμως εγώ είμαι λάτρης του δρόμου και βρίσκω την Αθήνα μαγική φωτογραφικά πόλη, γεμάτη εκπλήξεις και απρόοπτα. Για αυτό το λόγο δεν θα πάψω ποτέ να την περπατώ, να τη φωτογραφίζω και να την ανακαλύπτω.

Τι θα δει ο φίλος της φωτογραφίας στην έκθεση σου στη Κατερίνη και πώς προέκυψε να εκθέσεις στη γκαλερί «Μάτι» τα έργα σου;

Θα δει περίεργες φωτογραφίες ‘’θεάτρου χωρίς θέατρο’’. Δεν θα μπορέσει να αναγνωρίσει ηθοποιούς, παραστάσεις, θεατρικές σκηνές κλπ Είναι ένα έργο που προσπαθεί να επαναδιατυπώσει την σχέση ‘’θέατρο & φωτογραφία’’. Εδώ η φωτογραφία αυτονομείται σε ένα ιδιαίτερο εκφραστικό αντικείμενο το οποίο χρησιμοποιεί τη θεατρική διαδικασία ανεβάσματος ενός έργου για να ανακαλύψει νέους τρόπους έκφρασης, αγνοώντας απόλυτα την ανάγκη να υπηρετηθούν οι καταγραφικές, οι ιστορικές ανάγκες και οι υποχρεώσεις προβολής μιας παράστασης. Το ΜΑΤΙ προέκυψε μετά από πρόσκληση του Γιάννη Ευθυμιάδη, ο οποίος είναι και ο καλλιτεχνικός υπεύθυνος του εκθεσιακού χώρου. Το ΜΑΤΙ μου ήταν γνωστό γιατί έχει παρουσιάσει πολύ σοβαρές εκθέσεις και έχει αναπτύξει σοβαρή τάση για παρουσίαση της σύγχρονης φωτογραφίας.

Πιστεύεις ότι το φωτογραφικό λεύκωμα ως εμπορικό προϊόν μπορεί να κερδίσει ακόμη τον σημερινό Έλληνα τις ημέρες κρίσης που ζούμε; Ή καλύτερα τι είναι αυτό που θα δει ο καθένας από μας στα φωτογραφικά λευκώματα για να πειστεί να το αγοράσει;

Θεωρώ ότι ο Έλληνας δεν είναι φωτογραφικά μορφωμένος. Όλα αυτά τα χρόνια η Ελληνική φωτογραφία έχει αυτοεγκλωβιστεί σε μία υπέρμετρη αυταρέσκεια. Σε αυτό έχουν συμβάλει βέβαια και τα διάφορα κλειστά σωματεία που όσο περνάει ο καιρός πολλαπλασιάζονται και η τάση ομφαλοσκόπησης γίνεται πιο ισχυρή. Οπότε η γνώση πάνω στη φωτογραφία δεν έχει διαχυθεί με τον τρόπο που θα έπρεπε και η περιορισμένη επικοινωνία μαζί της έχει οδηγήσει σε σύγχυση σχετικά με το τι συνιστά την καλή, τη μέτρια η την κακή φωτογραφία. Οπότε δεν έχει σχέση η κρίση με την αγορά ενός φωτογραφικού λευκώματος γιατί είναι θέμα επιλογής. Ποιός άραγε σκέπτεται όταν τον καλέσουν σε ένα σπίτι αντί να αγοράσει ένα μπουκάλι κρασί να πάρει ένα λεύκωμα η μία φωτογραφία για δώρο, δαπανώντας ακριβώς τα ίδια χρήματα; Η για δώρο γάμου γιατί να μην προσφέρεται μία φωτογραφία σε μεγάλο μέγεθος, από ένα φωτογραφικό bazaar σε πολύ καλή τιμή ;

Ένας φωτογράφος αποθανατίζει στιγμές για τον ιστορικό του μέλλοντος;

Μπορεί και ναι αλλά το μέσον αυτό πλέον δεν έχει την ίδια βαρύτητα όπως στο παρελθόν γιατί υπάρχουν άπειρα μέσα που παρέχουν πλέον πιο ολοκληρωμένους τρόπους απεικόνισης . Εμένα πάντως δεν με αφορά καθόλου να απαθανατίζω στιγμές που θα δημιουργήσουν πηγή πληροφοριών γαι το μέλλον. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι να ερευνώ το φωτογραφικό μέσον σε όσο περισσότερο βάθος μπορώ και ας με οδηγήσει αυτή αναζήτηση σε απογοητευτικό αδιέξοδο.

Που πιστεύεις ότι οφείλεται η εκτίμηση του έργου σου περισσότερο στο εξωτερικό; Στη παιδεία του λαού;

Το συνολικό έργο μου έχει εκτιμηθεί και στην Ελλάδα και δεν μπορώ να έχω παράπονο. Το ότι κάποια μεγάλα Ιδρύματα δεν την έχουν φιλοξενήσει οφείλεται κατά τη γνώμη μου στο ότι μπορεί να μην τους αρέσει η φωτογραφία που κάνω ή ότι δεν μπορούν να την καταλάβουν. Τώρα η δουλειά μου με τη φωτογραφία θεάτρου έχει παρουσιαστεί σε πολλά φωτογραφικά φεστιβάλ στην Ιταλία γιατί αυτού του είδους η φωτογραφία έχει εξέχουσα θέση στη χώρα αυτή και τεράστια παράδοση.

Πώς προέκυψε ο πρόλογος του συγγραφέα Μένη Κουμανταρέα στο λεύκωμα σου «Αθηναίοι» που κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση;

Με τον Μένη είμαστε γνωστοί μέσω του Θεάτρου Οδού Κυκλάδων και οι δύο είμαστε συνεργάτες και φίλοι του Λευτέρη Βογιατζή. Του έδειξα το υλικό και προς μεγάλη μου τιμή δέχτηκε. Ήταν εξαίρετος άνθρωπος και βαθειά ευγενής. Θεωρώ ότι ο πρόλογος του στο βιβλίο μου που αφορά εμπειρίες του από την Αθήνα είναι τόσο φωτογραφικός.

Ποιος είναι ο λόγος που συμπεριέλαβες ποιήματα του Παπαδιαμάντη, Σεφέρη, Λορεντζάτου, Μαβίλη, Σικελιανού στο φωτογραφικό λεύκωμα « Μορφές και σκιές από το θέατρο»;

Δεν ήταν δική μου επιλογή αλλά ήταν απαίτηση του Εκδότη. Εγώ δεν πιστεύω σε τέτοιες μίξεις.

Θα ήθελα να σε ρωτήσω πολλά ακόμη για τις φωτογραφικές σου δημιουργίες. Είναι αλήθεια πώς όσο μεγάλο και αξιόλογο έργο υπάρχει, γεννιούνται όλο και περισσότερα ερωτήματα. Έχεις ετοιμάσει την επόμενη δουλειά σου; Τι μπορούμε να περιμένουμε στο μέλλον;

Είμαι γεμάτος ερωτήματα τόσο σχετικά με τη ζωή μου όσο και με τη φωτογραφία. Ταξιδεύω τακτικά σε διάφορα φωτογραφικά φεστιβάλ στην Ευρώπη, λόγω της γυναίκας μου που είναι Ιστορικός και Επιμελήτρια Φωτογραφίας και σε κάθε ταξίδι γεννιούνται περισσότερες ερωτήσεις από τις απαντήσεις που μπορούμε να δώσουμε. Η φωτογραφία έχει κατακτήσει τον κόσμο και εγώ θεωρώ ότι καθήκον μας είναι να προσδιορίσουμε με ειλικρίνεια τη θέση μας σε όλο αυτό που συμβαίνει φωτογραφικά. Και να δεχτούμε τους συσχετισμούς που δημιουργούνται γύρω μας καθορίζοντας την κοντινή η μακρινή απόσταση που θέλουμε να έχουμε από όλα αυτά. Έχω εκδώσει 6 μονογραφίες, τώρα έχω δύο ακόμη έτοιμες . Η μία είναι συλλεκτική σε 25 μόνο αντίτυπα, με ασπρόμαυρες φωτογραφίες και η άλλη έγχρωμη που παρουσιάζει τη κατάσταση σήμερα στη σύγχρονη Αθήνα μέσα από αφίσες που είναι αναρτημένες στους τοίχους των Εξαρχείων, της περιοχής που ζω.

Ευχαριστώ τον φωτογράφο Κώστα Ορδόλη για τη φωτογραφική μας κουβέντα και εύχομαι να συνεχίσει πάντα με επιτυχίες κερδίζοντας όλο και περισσότερους φίλους. Επίσης εύχομαι να έχει θετική ανταπόκριση από τους φίλους της Πιερίας η έκθεση του «Μορφές και Σκιές από το θέατρο» στη γκαλερί Μάτι στις 22 Μαρτίου.