Γράφει: Αλέξανδρος Δαμουλιάνος

Το Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο είναι η ναυαρχίδα των λογοτεχνικών δρώμενων στη χώρα μας, όπου στην ουσία συμπράττουν πολιτισμός και τουρισμός· αφού το Φεστιβάλ προσελκύει και ανθρώπους οι οποίοι παραθερίζουν στην Ελλάδα ή που μπορεί να έρχονται και μόνο γι' αυτό. Άρα, πολιτισμός και τουρισμός στο κορυφαίο γεγονός του έντυπου λόγου δημιουργούν μια μεγάλη γιορτή πρωτίστως αλλά και μία εγχώρια σπουδαία πηγή πλούτου –κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Τι βλέπουμε οπότε εδώ; Ότι η Λογοτεχνία, αν αποτινάξουμε από πάνω της τα δεσμά εσωστρέφειας και από πάνω μας τα δεσμά ηττοπάθειας και «εμφυλίων», μπορεί να μεταμορφωθεί σε μία βαριά βιομηχανία του τόπου μας. Φυσικά, αυτό προϋποθέτει να μην κοιτάς απλά λίγο χρυσάφι στα χέρια σου και να θαμπώνεσαι, μα να ξέρεις πως να το αξιοποιήσεις ώστε να πολλαπλασιαστεί. Ναι, το Βιβλίο είναι εν δυνάμει ο δικός μας «Μίδας» σε όλα σχεδόν τα επίπεδα της κοινωνίας μας, αρκεί να του μάθουμε να ζει και να μεγαλουργεί στην Ευρώπη, και γιατί όχι στον κόσμο, του 21ου αιώνα.

Το ισοζύγιο στις προτιμήσεις των αναγνωστών ανάμεσα σε ξένα και Ελληνικά βιβλία είναι ελαφρώς αρνητικό κατά των δεύτερων. Οι συγγραφείς οφείλουν να αυτοεκσυγχρονίζονται, να «κλασικοποιούν» τη δουλειά τους –δηλαδή να της δίνουν χαρακτηριστικά πλατιάς, από άποψη ένταξης πολλών συγγραφικών ειδών σε μία πλοκή, και διαχρονικής, όσο αφορά τη θεματολογία, δημιουργίας- και να στοχεύουν περισσότερο στις ιδέες που θέλουν να γεννηθούν μέσα από τα έργα τους και λιγότερο στα συναισθήματα τα οποία προκαλούν με αυτά. Οι εκδοτικοί οίκοι –μεγαλύτεροι και μικρότεροι, και πάντα μιλώντας για εκείνους που θεωρούν το Βιβλίο θρησκεία τους, όχι για όσους το αντιμετωπίζουν σαν ένα είδος life style, αυτό αφορά και πολλούς συγγραφείς- να καθίσουν στο ίδιο «τραπέζι» και να «συναρμολογήσουν» μια εθνική πλατφόρμα μετάφρασης και marketing, όπου όλοι θα έχουν το ίδιο δικαίωμα πρόσβασης με σκοπό την εξαγωγή καλής Ελληνικής λογοτεχνίας. Εδώ μπορεί να φανεί χρήσιμη η συνεισφορά και της πολιτείας. Οι βιβλιόφιλοι είναι και πάλι έτοιμοι να στραφούν και προς νέες λογοτεχνικές φωνές. Με λίγα λόγια, ο καιρός πλέον μας λέει πως έχουμε ήδη αργήσει για πολλές και βαθιές «μεταρρυθμίσεις»· αυτές μπορούν να αποκρυσταλλωθούν και να ξεκαθαριστούν –όπως επίσης να επιβεβαιωθούν αλλά και να ανανεωθούν οι βασικές αρχές του Βιβλίου- στο μεγαλύτερο λογοτεχνικό «forum» που υπάρχει στην χώρα· το Φεστιβάλ του Ζαππείου.

Στο τελευταίο Φεστιβάλ τολμήθηκε μια γενναία και επιτυχημένη τροχιά προς την εξωστρέφεια καθώς και μία πρωτόγνωρη εμβάθυνση στις άπειρες δυνατότητες του Βιβλίου. Οι αναγνώστες το είδαν αυτό και το επιβράβευσαν. Όμως αυτή η φόρα που ‘χε δημιουργηθεί ανακόπηκε από την πανδημία –κι ίσως από κάποια εσωτερικά θέματα του λογοτεχνικού κόσμου.

Φέτος είναι διαφορετικές οι υγειονομικές συνθήκες; Τείνουν να γίνουν. Εκτός αυτού, μια ακόμα ματαίωση του Φεστιβάλ θα πνίξει το Βιβλίο μέσα στο μαύρο. Δε θα υπάρχουν λευκές σελίδες με μαύρα γράμματα· μα μαύρες σελίδες με μαύρα γράμματα, Και τότε ποιος θα μπορεί να διαβάσει;   

Στο διάστημα της απουσίας του Φεστιβάλ, κυκλοφορήσαν καλά βιβλία, οι περισσότεροι εκδοτικοί επέδειξαν τεράστια αντοχή και ευρηματικότητα και γεννήθηκαν νέες ιδέες. Όλα αυτά πρέπει και να «ανταμειφθούν» και να προβληθούν στο μέγιστο βαθμό.

Δεν εθελοτυφλεί κανείς· υπάρχει μεγάλη απαισιοδοξία στον κόσμο του Βιβλίου. Όμως, αν δε ρίξουμε μια στάλα από το αίμα μας πως θα κοκκινίσει το μαύρο γύρω μας;

Είναι ώρα πλέον να αφήσουμε τις διαφορές μας και τις μεμψιμοιρίες στο παρελθόν. Τώρα θα ξανασυνδέσουμε τον λόγο και τέχνη στη λέξη «Λογοτεχνία» και θα νιώσουμε περήφανοι που έχουμε για σημαία μας το Βιβλίο.