Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Θα αρχίσω το αφιέρωμα για το πέμπτο διεθνές λογοτεχνικό φεστιβάλ Τήνου με τα λόγια του Ποιητή, εμπνευστή και καλλιτεχνικού διευθυντή του, Ντίνου Σιώτη που υπάρχει στον πρόλογο του προγράμματος του φεστιβάλ.

”Στην Τήνο, που τα αρχαία χρόνια ευνόησαν οι θεοί να είναι απέναντι από τη νήσο Δήλο και σήμερα το ευλόγησε ο Θεός να είναι το ίδιο ιερά νήσος, σε ένα νησί που το κατοίκησε ο Αίολος και ως εκ τούτου το δέρνουν οι άνεμοι της ιστορίας του Αιγαίου, βρισκόμαστε σήμερα να απαντήσουμε στη κρίση με πράξεις λογοτεχνίας και να υπενθυμίσουμε στον εαυτό μας πως οι τέχνες και η λογοτεχνία είναι η απάντηση στη βαρβαρότητα και τη κατήφεια της ζωής. Την εποχή της απραξίας, της απρέπειας και της αρπακτικότητας, θέλουμε να δείξουμε ότι υπάρχει ακόμη ένας κόσμος, μια Ελλάδα, που μέσω της λογοτεχνίας αντιστέκεται και που μας λέει πώς τίποτε δεν είναι πιο αναγκαίο από την ανάκτηση της συλλογικής αξιοπρέπειας.....” Και ένα άλλο σημείο...”. Δεν υπάρχουν κλειδιά για να ανοίξουμε τα μυστικά των τεχνών, της λογοτεχνίας, της ποίησης γιατί δεν υπάρχουν μυστικά. Όλα είναι ανοικτά, όλα παίζονται, η λογοτεχνία μας οδηγεί σε πιθανότητες, στην αναζήτηση της ανθρώπινης ψυχής, μας βγάζει το ατομικό και μας πάει στο συλλογικό χρόνο..”.

Στο νησί των μαρμαράδων, της πέτρας, και του μετάλλου, εδώ και πέντε χρόνια έχουμε και τη λογοτεχνία ως σημείο αναφοράς. Στο νησί των ανέμων, έχουμε τη τύχη τον Ιούλιο, να γνωρίζουμε μερικές από τις πιο ενδιαφέρουσες λογοτεχνικές φωνές από την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο. Κι όλα αυτά, χάρις στην Κοινωνία των (δε)κάτων, τον Κύκλο Ποιητών και τον ανεξάντλητο ποιητή και εκδότη Ντίνο Σιώτη. Το Φεστιβάλ ως θεσμός στηρίζει εδώ και πέντε χρόνια ένα πολιτισμό χωρίς σύνορα, ένα πολιτισμό που δεν γνωρίζει τα εμπόδια της γλώσσας ή της εθνικότητας αλλά σέβεται και προβάλλει τη κουλτούρα της χώρας που φιλοξενεί δημιουργώντας ένα πολιτιστικό και κοινωνικό διάλογο. Αισθανόμαστε τυχεροί όσοι βρισκόμαστε σε τούτο το νησί, κατά άλλους παρεξηγημένο και απολαμβάνουμε όλα αυτά τα δρώμενα.

Οι συγγραφείς που συμμετείχαν στο φετινό φεστιβάλ ήταν οι:

• Anne Helene Guddal (Νορβηγία)
• Nouri Jarah (Συρία)
• Marianne Larsen (Δανία)
• Don Scofield (ΗΠΑ)
• Kate Newman (Ιρλανδία)
• Gerhard Falkner (Γερμανία)
• Olja Savicevic (Κροατία)

και από την Ελλάδα οι

• Δημήτρης Αθηνάκης
• Θεόδωρος Γρηγοριάδης
• Σοφία Διονυσοπούλου
• Πέτρος Μάρκαρης
• Χάρης Μελιτάς
• Χρύσα Φάντη
• Αλέκος Φλωράκης
• Δημήτρης Χουλιαράκης
• Δήμητρα Χριστοδούλου

Παρακολούθησα τη δεύτερη ημέρα του φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκε στο μαγευτικό χωριό, τον Τριπόταμο. Ένα χωριό που είναι χτισμένο πάνω σε τρία ποτάμια. Παράξενο χωριό για τους επισκέπτες της πρώτης φοράς, μα όταν το περπατήσεις το ερωτεύεσαι. Δρομάκια και στενά περιπλέκονται κάτω από στοές, αυλές και φαρδιά πεζούλια χωρίς ενδιάμεσα κενά. Όλα στολισμένα και περιποιημένα που νιώθεις ότι ζεις σε παραμύθι. Είναι ολόκληρο χωριό ένα μακροσκελές ποίημα. Μοιάζει με φρούριο δίχως τείχη. Και όμως την εποχή των πειρατών οι κάτοικοι του νησιού προστατεύονταν καθώς όποιος χανόταν μέσα στα στενά σοκάκια χωρίς να τα γνωρίζει ήταν δύσκολο να μπορέσει να βρει την έξοδο. Είναι από τα λίγα αν όχι το μοναδικό από τα χωριά που δεν έχουν πλατεία μα ούτε και καφενείο ή ταβέρνα. Ο Τριπόταμος είναι το χωριό του Ποιητή Ντίνου Σιώτη αλλά και το χωριό που επέλεξε να περνά τα καλοκαίρια του ο Κορνήλιος Καστοριάδης στα τελευταία χρόνια της ζωής του και όχι τυχαία.

Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στο προαύλιο της εκκλησίας των Εισοδίων της Θεοτόκου, που τη στολίζουν μαρμάρινα καλλιτεχνήματα και ανασαίνει από το 1853. Ο αέρας που περνούσε μέσα από τα σοκάκια του Κυκλαδίτικου χωριού πάγωνε τον χρόνο και οι ακροατές απολάμβαναν τη Σοφία Διονυσοπούλου με τα θεατρικά της, τον Χάρη Μελιτά με τα χαικού του τον Διδάκτορα Εθνολογίας, συγγραφέα και ποιητή Αλέκο Φλωράκη που έχει ασχοληθεί με τη λαογραφία και τον πολιτισμό του νησιού και έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Φιλιππότη.

Ακούσαμε Ποίηση από, τη Marianne Larsen από τη Δανία, άγνωστη ποιητική χροιά σε μας τους Έλληνες μα στη χώρα της, της έχει απονεμηθεί τριετής υποτροφία από το Δανικό υπουργείο πολιτισμού και από το 1975 αφιερώθηκε ουσιαστικά στη λογοτεχνία. Το 1989 της απονεμήθηκε η ισόβια πρόσοδος του υπουργείου, ένα είδος ισόβιου μισθού καλλιτέχνη για τη μεγάλη προσφορά της στα γράμματα και τις τέχνες της χώρας της.

Ακούσαμε Ποίηση από τη Kate Newman από την Ιρλανδία που η ίδια είναι βαθιά αφοσιωμένη στη προαγωγή της γραφής στα σχολεία, κοινότητες και κέντρα υγείας, σε μια χώρα μικρότερη από την Ελλάδα που κατήργησε τη φιλαναγνωσία στα σχολεία. Ακούσαμε πολιτική ποίηση, εμπνευσμένη από τα δεινά που τράβηξε ο ιρλανδικός λαός από την αγγλική κυριαρχία. Σας καταθέτω δείγματα γραφής των Ελλήνων ποιητών αρχίζοντας από τον εμπνευστή και ποιητή Ντίνο Σιώτη που έγραψε για τη Τήνο.

Η άμμος περιγράφει την θάλασσα
τα βότσαλα τα φυσάει ο λεβάντες
ο βράχος φλερτάρει με τον αέρα
απόνερα πλοίου χωρίς κυματισμό
τσακωμοί καβουριών στα ρηχά
το κύμα χάνεται στην ηχώ του
(Ντίνος Σιώτης, Εισοδηματίες ανέμου, Εκδόσεις Κοινωνία των (δε)κάτων)

Ο Χάρης Μελιτάς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε αρχιτεκτονική στο Ε.Μ.Π. και σήμερα είναι καθηγητής στην Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. Είναι μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών και της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και περιλαμβάνονται σε ανθολογίες: Ελαφρόπετρα, Ελεύθερη πτώση, Κυνηγώντας τον δολοφόνο μου, Άρωμα σκουριάς, Το κάπα του κόνδορος, Η διαθήκη, Ποτάμι κόκκινο, Παράσταση ήττας, Μαύρη σοκολάτα, Γλώσσα λανθάνουσα, Εραστής ειδώλων, Πατέ στρουθοκαμήλου. Όλα τα βιβλία του έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Μανδραγόρας

Η παρέλαση

Ανοίχτε δρόμο
Να περάσουν οι νεκροί.
Θα μας πατήσουν.

Κατασκευαστές πλυντηρίων

Δέκα στους δέκα
Συνιστούν υποταγή.
Πλένω στο χέρι.
(Χάρης Μελιτάς Ελαφρόπετρα Εκδόσεις Μανδραγόρας)

Η Σοφία Διονυσοπούλου γεννήθηκε στο Κάιρο το 1966. Σπούδασε στη Σορβόννη συγκριτική λογοτεχνία και στην Ελλάδα κλασικό τραγούδι και φωτογραφία. Έχει γράψει μια συλλογή μικρών πεζών με τίτλο "Με τις ευλογίες των νεκρών" (εκδ. Άγρα) και τα εξής θεατρικά κείμενα: "Νυχτωδία" (εκδ. Άγρα), "Νεροπομπή" (εκδ. Νεφέλη), "Ιφιγένεια της Ευριπίδου" (εκδ. Νεφέλη). Η "Νυχτωδία" έχει πάρει το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου θεατρικού συγγραφέα και παίχτηκε στο φεστιβάλ Intercity της Φλωρεντίας.

Από το 2000 ασχολείται με τη σκηνοθεσία και έχει ανεβάσει έξι παραστάσεις. Έχει μεταφράσει επίσης πολλούς συγγραφείς, μεταξύ των οποίων Καζανόβα (εκδ. Άγρα), Σαιν Τζον Περς (περ. Ποίηση), Μολιέρο (εκδ. Επικαιρότητα), Μπαλζάκ (εκδ. Άγρα), Σαντ (εκδ. Άγρα), καθώς και λιμπρέτα για την Εθνική Λυρική Σκηνή. Από τις εκδόσεις Το Ροδακιό επίσης κυκλοφορεί το βιβλίο,”Ψυχές στην ερημιά του” της Σοφίας Διονυσοπούλου. Ακολουθεί δείγμα γραφής.

«Σιλικόνη. Γύρω βουνά με χρυσαφιές καμπύλες και σκόνη στα παράθυρα. Γίδια σκόρπια εδώ κι εκεί. Βελάσματα και μουγκρητό της μηχανής. Λιοπύρι. Τα μέτωπα ιδρώνουν, οι μασχάλες ιδρώνουν, ο αέρας πυκνώνει, το λεωφορείο πηγαίνει.

Εκείνο -σακαράκα, ο δρόμος- λακκούβες. Και πηγαίνει. Κόντρα στη ζέστη. Κόντρα στις μύγες. Κόντρα στα γίδια.
Οι κραδασμοί τρίβουν τα γυναικεία στήθη στα υφάσματα, τους γλουτούς στα καθίσματα, ρίχνουν τους όρθιους στους διπλανούς τους, μπλέκουν χέρια κι ανάσες, η ατμόσφαιρα βαραίνει, τα υγρά αναβλύζουν και ο περιηγητής ρίχνει ζαριές με το βλέμμα στην έρημο αποτιμώντας τη σκληράδα των χρωμάτων, την ταπεινότητα των ελάχιστων οικημάτων.
Μέχρι πού.
Το λεωφορείο σταματάει. Κόσμος κατεβαίνει, κόσμος ανεβαίνει. Η θέση μπροστά του αδειάζει. Ο περιηγητής μετράει το κενό. Κλείνει τα μάτια. Πεταλούδες στριφογυρίζουν στα βλέφαρά του. Το φόντο τους πορτοκαλί. Οι πεταλούδες μαύρες. Ανοίγει τα μάτια.
Μπροστά του η νύχτα.
Ήλιος. [...]»

Και για το κλείσιμο του αφιερώματος αφήνω τον δικό μας Τηνιακό Αλέκο Φλωράκη με ένα ποίημα από την ποιητική ἑνότητα «Εγκύκλιες σπουδές», πού διαβάστηκε οπό τον ποιητή στό 31ο Συμπόσιο Ποίησης τῆς Πάτρας τό 2011, μέ θέμα «Ποίηση καί κρίση». Ολόκληρη ἡ ενότητα δημοσιεύτηκε, εκτός εμπορίου, οπό την «Κοινωνία τῶν (δε)κάτων» το ἴδιο ἔτος.

ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ

Αγνώριστη ἡ πατρίδα μας,
τή φλόγα της τή διαχειρίζονται εμπρηστές,
καμένα βουνά και οράματα
και οι ποτάμιοι θεοί της,
εν μέσω λυμάτων και ελλειμμάτων,
σπεύδουν στη θάλασσα
για να πνιγούν.

Κανέναν δεν πληγώνουν πια
οι βαθιές χαράδρες,
χαρακιές οπό σπαθιά καί στίχους,
οι σταυροί των μονών και των τάφων
κανέναν
ἡ ηχώ πού ιαχές ανεβάζει,
των γαλήνιων νησιών ἡ φενάκη.

Αγνώριστη πια ἡ πατρίδα μας,
γεμάτη άλφα στερητικά:
αήθης, αμαθής, ανυπόληπτη,
ανοχύρωτη εκ των έσω.

Καθένας μπορεί να προσθέτει
στερητικά κατά βούληση
(εξαιρούνται τα άοκνος και ανιδιοτελής).

Στην κατ’ ἔτος εκπαιδευτική μεταρρύθμιση
το νέο μάθημα λέγεται
πατριδ-αγνωσία.

Δεν θα κρύψω την εντύπωση που μου έκανε το κοινό στην ακρόαση των ποιημάτων. Απόλυτη ησυχία και σεβασμός στον δημιουργό. Ούτε ψίθυροι ούτε ακατάπαυστα φλας φωτογραφικών μηχανών που δικαιολογούσαν την ύπαρξη τους σε τέτοιο γεγονός. Τελείως διαφορετικό κοινό από αυτό που έχουμε συνηθίσει στις παρουσιάσεις. Ωσάν μυσταγωγία σε μια τελετή που το μόνο που ακουγόταν ήταν το σύρσιμο του αέρα μέσα από τα μικρόφωνα.

Οι επισκέπτες είχαν την ευκαιρία να συνομιλήσουν και με τους άλλους συγγραφείς που παραβρέθηκαν στην εκδήλωση και όπως δήλωσαν ήταν μαγεμένοι από το νησί. Οι χαμογελαστοί Τριποταμιανοί ,προσέφεραν στους επισκέπτες ρακή και λουκούμι και μας κάλεσαν όσους βρισκόμαστε ακόμη στο νησί μετά τον δεκαπενταύγουστο στη γιορτή του κρασιού.

Το Bookia εύχεται στο Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ να αντέξει στον χρόνο και στα δύσκολα των καιρών και μέσω της λογοτεχνίας να μας βοηθήσει να αντισταθούμε στην ανάκτηση της συλλογικής αξιοπρέπειας...