Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Σε μια εποχή όπου οι ιστορίες έμφυλης βίας χάνονται συχνά μέσα στην ομίχλη της κοινωνικής αμηχανίας, μια θεατρική παράσταση ήρθε να θυμίσει πως οι αλήθειες δεν θάβονται. Αναδύονται. Ζουν ανάμεσά μας, περπατούν στους ίδιους δρόμους, μοιράζονται την ίδια καθημερινότητα, κουβαλούν τραύματα που η κοινωνία επιμένει να ξεχνά ή, ακόμη χειρότερα, να μεταθέτει στις ίδιες τις επιζώσες.

Την Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2025, στην κατάμεστη Συνεδριακή Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Κατερίνης, παρουσιάστηκε από το θέατρο Πήγασος η παράσταση «Ζουν ανάμεσά μας», στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Η δράση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τον Δήμο Κατερίνης, την Αντιδημαρχία Κοινωνικής Προστασίας και το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών, των οποίων οι πρωτοβουλίες αξίζουν θερμά συγχαρητήρια. Την εκδήλωση χαιρέτισαν ο δήμαρχος κ. Ιωάννης Ντούμος, ο Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Προστασίας κ. Νίκος Τσιαμπέρας, η υπεύθυνη του Κέντρου Συμβουλευτικής Υποστήριξης κ. Πιπεροπούλου και η Αντιπεριφερειάρχης κ. Σοφία Μαυρίδου. Φέτος, η επιλογή του Δήμου Κατερίνης να συμπορευθεί με το θέατρο Πήγασος αποδείχθηκε, κατά τη γνώμη μου, μία από τις ουσιαστικότερες συνεργασίες των τελευταίων χρόνων. Η συνάντηση της γυναικείας πεζογραφίας με τη θεατρική πράξη γέννησε μια βραδιά γεμάτη συναίσθημα και συγκίνηση.

Ήταν μια παράσταση που δεν αρκέστηκε στην αναπαράσταση. Τόλμησε κάτι βαθύτερο: να μεταμορφώσει τον χώρο σε τόπο μνήμης, ανάκλησης και ευθύνης. Μια βραδιά που ξεπέρασε τα όρια της θεατρικής πράξης και έγινε δημόσια δήλωση, καθαρή και αναγκαία:

Καμία γυναίκα μόνη. Καμία ιστορία στη σιωπή. Ο σκηνοθέτης του θεάτρου Πήγασος, Χάρης Αμανατίδης, που εδώ και δεκαετίες προσφέρει στο πιερικό κοινό παραστάσεις υψηλού επιπέδου, τόνισε στον χαιρετισμό του ότι «η Τέχνη δεν μπορεί να δώσει λύσεις, αλλά μπορεί να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο, να ανοίξει συζητήσεις, να θέσει ερωτήματα». Ευχαρίστησε τις συγγραφείς Κώστια Κοντολέων, Σοφία Μπραϊμάκου, Όλγα Μπακοπούλου, Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη και Γεωργία Βεληβασάκη για τα διηγήματά τους, τα οποία τον ενέπνευσαν να δημιουργήσει μια θεατρική σύνθεση που ανέπνευσε πάνω στη σκηνή χωρίς να προδώσει τον πυρήνα τους. Δηλαδή την αλήθεια των γυναικών που μίλησαν ή που δεν πρόλαβαν ποτέ να μιλήσουν.

Στο επίκεντρο της βραδιάς δεν υπήρχε μόνο η Τέχνη, αλλά και το κοινωνικό βλέμμα. Εκείνο το βλέμμα που συχνά, όταν ακούει τις λέξεις βία, βιασμός, φόβος, κακοποίηση, σκύβει το κεφάλι και ψιθυρίζει: «Κι αυτή έφταιγε». Ένα βλέμμα μαθημένο να κατηγορεί το θύμα, να δικαιολογεί τον θύτη, να θεωρεί την αστυνομική προστασία πολυτέλεια και το τραύμα υπερβολή. Η παράσταση στάθηκε απέναντι σε αυτή τη νοοτροπία και την φώτισε με τρόπο αμείλικτο και ποιητικό.

Οι φωτισμοί των Κώστα Παπουτσίδη και Μπάμπη Κοκκινίδη, με την τεχνική υποστήριξη του Κώστα Παπαδόπουλου, δημιούργησαν μια σχεδόν τελετουργική ατμόσφαιρα. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Βέτας Χαϊλατζίδου έδεσαν τον χώρο με μια λιτή αλλά φορτισμένη αισθητική, σαν να περπατούσαμε μέσα σε ένα δάσος ιστοριών που αρνούνται πια να σωπαίνουν. Στη σκηνή εμφανίστηκαν, με σειρά παρουσίας, οι ηθοποιοί: Θωμαή Σιούμη, Μαρία Τερζοπούλου, Ευγενία Ακρίδα, Μαρία Μπουκουβάλα, Άννα Γκούντα, Κλεοπάτρα Αλμαλιώτου, Σοφία Αγαθαγγελίδου.

Επτά σώματα, επτά φωνές, επτά αποτυπώματα γυναικείας εμπειρίας που συναντήθηκαν για να σχηματίσουν μια κοινή αφήγηση. Ότι η βία δεν είναι ιδιωτική υπόθεση, αλλά βαθιά κοινωνική πληγή. Κάθε ερμηνεία ήταν μια διαφορετική πνοή, άλλοτε ψιθυριστή, άλλοτε κραυγαλέα, μα πάντα αληθινή. Το κοινό παρακολούθησε την παράσταση με συγκέντρωση και ευαισθησία, και η έξοδός του από την αίθουσα ήταν στοχαστική, λες και ο καθένας και η καθεμιά κρατούσε πλέον μέσα του ένα κομμάτι ευθύνης. Γιατί αυτές οι ιστορίες δεν ανήκουν μόνο στη σκηνή.

Ζουν ανάμεσά μας. Και απόψε, τις είδαμε να ανασαίνουν.

Τα διηγήματα των πέντε γυναικών συγγραφέων του Δικτύου «Η Φωνή της» περιλαμβάνονται στον συλλογικό τόμο Η Φωνή της (εκδόσεις Καστανιώτη), τα πνευματικά δικαιώματα του οποίου αποδίδονται στο Ελληνικό Τμήμα του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας των Γυναικών. Φέτος κυκλοφόρησε και ο δεύτερος συλλογικός τόμος του Δικτύου, με ποιήματα και μικρά πεζά, από τις ίδιες εκδόσεις και με τον ίδιο σκοπό.

Ας ευχηθούμε το 2026 να είναι χρονιά χωρίς γυναικοκτονίες και χωρίς έμφυλη βία, στην Ελλάδα και στον κόσμο ολόκληρο. Μα ακόμη κι αν οι ευχές μας δεν πραγματοποιηθούν, η Τέχνη θα παραμείνει παρούσα, ανοίγοντας φωτεινούς δρόμους εκεί όπου επικρατεί το σκοτάδι. Ένα βιβλίο, μια παράσταση, μια μουσική ή μια εικαστική ματιά μπορούν, έστω για λίγο, να γαληνέψουν τις ψυχές που βαραίνουν από ζήλια και κακία.