Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Μαριάννα Καραβά είναι από το Στρατώνι Χαλκιδικής. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών με ειδικότητα την Κοινωνική Πολιτική και Κοινωνική Ανθρωπολογία. Κατέχει εκπαιδευτική κατάρτιση Κοινωνιολόγου και εργάζεται για χρόνια στον ιδιωτικό τομέα.

Αφού απέκτησε δύο παιδιά, αποφάσισε να συνεχίσει το όνειρό της που ήταν πάντα να είναι Παιδαγωγός. Σπούδασε ξανά. Απέκτησε το δεύτερο πτυχίο της στην Προσχολική Αγωγή και τον Εκπαιδευτικό Σχεδιασμό του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Η οικογένεια, τα παιδιά  και ο σύζυγος στάθηκαν για εκείνη η κινητήρια δύναμη να πιστεύει ότι όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα, όταν θα γίνουν απ’ τα παιδιά.

Οι ιστορίες της Μαριάννας γεννιούνται μέσα στα όμορφα τοπία της Χαλκιδικής. Πραγματεύονται στοιχεία της φύσης και κοινωνικά ζητήματα. Αξίες που προβάλλονται μέσα από τις περιπέτειες των ηρώων της είναι η φιλία, η ομαδικότητα, η εμπιστοσύνη, ο σεβασμός στη διαφορετικότητα, η ελευθερία επιλογής, η ανάληψη πρωτοβουλιών και η υπευθυνότητα.

Το «Καραφλό βουνό» είναι η πρώτη σας συγγραφική απόπειρα, επιλέξατε,  να πραγματοποιηθεί με ένα παραμύθι, το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Όστρια. Πως προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σας;

Η συγγραφή στη ζωή μου δεν ήταν κάτι που ήρθε ξαφνικά. Από μικρό παιδί μου άρεσε να εκφράζω τις σκέψεις μου, τα συναισθήματα μου και γενικά να αποφορτίζομαι μέσω της γραφής για ποικίλα θέματα. Το παραμύθι το εκτίμησα ακόμη περισσότερο όταν έγινα θεία και κατόπιν μητέρα. Ανακάλυψα πόσα υπέροχα πράγματα μπορείς να περιγράψεις στα παιδιά μέσα από απλές εναλλαγές εικόνων και ιστοριών. Έτσι ξεκίνησα να πλάθω το δικό μου. Πρώτα προφορικά και στη συνέχεια το αποτύπωσα γραπτά. Πέρασε πολύς καιρός για να γίνει το χειρόγραφό μου, το βιβλίο που έχω σήμερα στα χέρια μου. Ευχαριστώ πολύ για αυτό τον αγαπητό φίλο και ποιητή-συγγραφέα Σπύρο Ποδαρά που εκτίμησε πως αξίζει να τυπωθεί και κατόπιν τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ που έκαναν την σκέψη, πραγματικότητα.

Για ποιους λόγους επιλέξατε το παραμύθι ως είδος;

Κάποιοι λένε ότι το παραμύθι είναι ένα δύσκολο είδος που αρχικά φαίνεται απλό. Για εμένα το παραμύθι είναι ένα είδος που μόνο αν βυθιστείς, αν χαθείς, αν αφεθείς μέσα σε αυτό κατά τη γνώμη μου θα το εκτιμήσεις όσο του αξίζει. Θα έλεγα ότι δεν το διάλεξα, μάλλον με διάλεξε και με κέρδισε!

Με ποιο τρόπο κατά τη γνώμη σας, μπορεί το παραμύθι να παρηγορήσει τον σύγχρονο άνθρωπο, να μεταφέρει μηνύματα, να δώσει αλήθειες, να του δώσει κάτι σημαντικό;

Ο μόνος τρόπος που πιστεύω ότι το παραμύθι θα παρηγορήσει τον σύγχρονο άνθρωπο είναι όταν ο τελευταίος πατήσει το stop. Τι εννοώ; Το έλεγα συχνά στα παιδιά μου σαν παιχνίδι μεταξύ μας.

Όλη την ημέρα μπορούμε να είμαστε άλλος εδώ, άλλος εκεί. Ο γονιός στη δουλειά, το παιδί στο σχολείο, στην εξωσχολική δραστηριότητα, να τρέχουμε μετά να προλάβουμε τον μπακάλη, τον μανάβη, το νοικοκυριό, να μιλήσουμε στο κινητό, να οδηγήσουμε στην κίνηση και πολλά ακόμη. Έρχεται όμως μία μαγική στιγμή που πατάμε το stop, όλα τα παραπάνω πρέπει να μείνουν στην άκρη και να ανοιχτεί ένα παραμύθι από τουλάχιστον δύο ανθρώπους μαζί, έναν ενήλικα και ένα παιδί.

Τότε για εμένα ξεκινάει η παρηγοριά για όλα όσα αυτοί οι άνθρωποι μπορούν να μοιραστούν και για όσα πρέπει να παλέψουν μαζί.

Το «Καραφλό βουνό» είναι ένα παραμύθι, που έχει θεατρικά στοιχεία, δημιουργεί εικόνες, έχει βάθος και εντέχνως κρυμμένα μηνύματα. Εντυπωσιακό επίσης είναι, πως όλα αυτά τα στοιχεία δένονται αρμονικά και δημιουργούν ένα σύνολο άρτιο, προσφέροντας στον αναγνώστη  μια ιστορία η οποία θα τον συντροφεύει και μετά το πέρας της ανάγνωσης. Τι είδους αποτέλεσμα  είναι;

Η ιστορία του Καραφλού Βουνού είναι αποτέλεσμα δια δραστικής σκέψης και σύνδεσης εικόνων μεταξύ εμού και των παιδιών της οικογένειας.

Μία πυρκαγιά έξω από την Αθήνα ήταν το ερέθισμα. Ένα παιδί ρώτησε και ένας ενήλικας έπρεπε να δώσει μία απάντηση, Όμως η απάντηση έπρεπε να είναι αληθινή και συνάμα αισιόδοξη, έπρεπε να είναι πειστική αλλά όχι αδιαμφισβήτητη - γιατί τα παιδιά καταλαβαίνουν περισσότερα από όσα ίσως νομίζουμε. Έτσι ξεκίνησε η πλοκή και κατέληξα σε ένα μικρό θεατρικό έργο, με πρωταγωνιστές ζωάκια. Η ιστορία μου ταλαντεύεται ανάμεσα στη φαντασία και τον ρεαλισμό. Αυτός για εμένα ήταν ένας τρόπος που με βοηθούσε γενικά να εξηγώ πράγματα στα παιδιά.

Το παραμύθι σας πραγματεύεται ένα μεγάλο κοινωνικό θέμα. Μέσα από το οικολογικό του περιτύλιγμα μιλά για την αξία της ζωής, της συμβίωσης, της εν συναίσθησης ,του δίκαιου και του άδικου που τυραννά τον κόσμο, του αναπάντεχου της ζωής, τη διττή φύση του ανθρώπου, τη δύναμη της φιλίας, τη δύναμη που πολλές φορές δε γνωρίζουμε πως έχουμε. Θεωρείτε πως τα παιδιά κατανοούν τα μεγάλα προβλήματα όπως, πόλεμος, βία κτλ; Είναι ενημερωμένα; Έχουν άποψη;

Είμαι απόλυτα βέβαιη ότι τα παιδιά τα καταλαβαίνουν ΟΛΑ και πιστεύω ότι τα παιδιά μπορούν να λύσουν καλύτερα και απλούστερα πολλά ζητήματα που εμείς οι μεγάλοι τα κάνουμε πολύπλοκα.

Τα καταλαβαίνουν όλα με έναν τρόπο που ούτε εγώ βρίσκω τις λέξεις να περιγράψω. Τα παιδιά πρώτα δείχνουν τι νιώθουν και μεγαλώνοντας μαθαίνουν και να περιγράφουν. Ένα παιδί που θα του μιλήσεις για τη βία, θα καταλάβει γιατί θα βρει μία εικόνα που είδε ή κάτι που άκουσε και θα τα συνδέσει.

Ένα παιδί που θα απαντήσει «μαύρο» στην ερώτηση: με τι χρώμα θα έβαφες τη λέξη πόλεμος, έχει σίγουρα άποψη.

Η οικουμενικότητα των προβληματισμών του παραμυθιού, εκ των πραγμάτων, γίνεται μοχλός ώστε ο αναγνώστης να εμπλακεί, να πάρει θέση. Ήταν αυτός ένας από τους στόχους που θέσατε εξ αρχής; Για ποιους λόγους;

Ναι ήταν ξεκάθαρα ένας στόχος.

Ίσως γιατί και εγώ ήθελα από μικρή να λύνω προβλήματα, όχι απλά να τα αναγνωρίσω και να λέω αυτό δεν μπορώ, αυτό δεν μου αρέσει. Ήθελα να μπορώ να αλλάξω κάτι αν δεν μου άρεσε ή τουλάχιστον να προσπαθήσω να το βελτιώσω.

Θα ήθελα όλα τα παιδιά να έχουν την ελευθερία στην ευκαιρία της δράσης. Να εντοπίζουν ζητήματα που τους απασχολούν και να προσπαθούν να βρουν λύσεις. Να δημιουργούν, να δοκιμάζουν, ίσως και να αποτυγχάνουν αλλά να ξαναπροσπαθούν. Κάτι που μοιράζομαι στην οικογένεια είναι μία αγαπημένη φράση: Όποιος προσπαθεί, τα καταφέρνει. Ακόμη δεν έχω διαψευσθεί!

Για ποιους λόγους έγινε επιλογή ζωών ως κεντρικών ηρώων;

Τα ζώα είναι αγαπημένοι ήρωες των παιδιών. Μπορούν να είναι οι φανταστικοί τους φίλοι, να συνομιλούν μαζί τους, να έχουν όποια χαρακτηριστικά θέλουν τα παιδιά να τους δώσουν. Έτσι και για εμένα η επιλογή τους με βοήθησε να δημιουργήσω μία παρέα ηρώων με ποικίλα χαρακτηριστικά που ένα παιδί μπορεί εύκολα να αναγνωρίσει χωρίς να χρειάζεται πολλές αναλύσεις και περιγραφές.

Για ποιους λόγους επιλέξατε ο κεντρικός ήρωας να είναι ένα ταπεινό μαλάκιο, ένας γυμνοσάλιαγκας και όχι ένας ζώο περισσότερο γνωστό,  δυνατό και οικείο;

Ο γυμνοσάλιαγκας για εμένα είναι ο ήρωας της διπλανής πόρτας. Είναι ένα ζώο που αντιπροσωπεύει τον καθημερινό άνθρωπο, θα τολμούσα να πω ακόμη και τον κάθε έναν από εμάς. Εκείνον που ίσως δεν τον προσέχεις από την πρώτη στιγμή, δεν σε εντυπωσιάζει με κάτι πολύ σπουδαίο, δεν σου δημιουργεί μεγάλες προσδοκίες. Έχει όμως εκείνη τη μικρή σπίθα που θεριεύει όταν βρει την ευκαιρία να εκφράσει αυτό που λαχταρά η καρδιά και το μυαλό. Έτσι ξεκίνησαν πολλά σπουδαία πράγματα στην ιστορία της ανθρωπότητας, από μία μικρή σπίθα ανθρώπων που έκρυβαν μέσα τους πολλή τόλμη.

Όντας ενήλικες και ζώντας  σε μια κοινωνία ορθολογική, γνωρίζοντας εξ αρχής πως θα διαβάσουμε μια μυθοπλασία, παρόλα αυτά, τη διαβάσουμε. Μαγευόμαστε, ταξιδεύουμε, ταυτιζόμαστε πολλές φορές με τους ήρωες, τη ζούμε με κάθε κύτταρο μας, περνάμε καλά; Τι ζητά ένας ενήλικος από ένα παραμύθι;

Ένας ενήλικας έχει υπάρξει παιδί, έχει βιώσει την εμπειρία, ξέρει πως είναι να είσαι παιδί. Ο λόγος που διαβάζουμε παραμύθια και μας αρέσει, είναι κατά τη γνώμη μου η ανάγκη μας να ζήσουμε για λίγο εκείνες τις αναμνήσεις, να αναπολήσουμε την αθωότητα, να πιστέψουμε έστω και για λίγο ότι όλα θα μπορούσαν να είναι καλύτερα αν ήμασταν έστω για λίγο ξανά παιδιά!

Υπάρχει μια θεωρία, που υποστηρίζει πως  η εικονογράφηση περιορίζει την φαντασία των παιδιών. Ποια είναι η γνώμη σας;

Υποστηρίζω την άποψη ότι η εικονογράφηση και η γραπτή αποτύπωση ενός παραμυθιού ή εν γένει μίας ιστορίας, συμπληρώνουν τα ερεθίσματα στις ανθρώπινες αισθήσεις. Προσωπικά πιστεύω στη φράση «μία εικόνα, χίλιες λέξεις» και όταν ενώνονται οι εικόνες με τις λέξεις το αποτέλεσμα προσωπικά με μαγεύει πολύ. Ο προφορικός λόγος ωστόσο παραμένει κατά τη γνώμη μου σε ίσα επίπεδα σπουδαιότητας για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ικανότητας μας να επικοινωνούμε και να αναπαράγουμε αυτό που διαβάσαμε. Ένα παραμύθι τα προσφέρει όλα!

Πόσο εύκολο κατά τη γνώμη σας είναι να εξελιχθεί ο μικρός σε αυριανό μεγάλο αναγνώστη;

Μεγάλη πρόκληση για κάθε γονιό το ερώτημά σας. Πολλοί γονείς ανησυχούμε για αυτό  και μερικές φορές μεταδίδουμε άγχος στα παιδιά μας. Ο μικρός αναγνώστης ίσως έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει ένας μελλοντικός τακτικός αναγνώστης. Όμως η μαγεία του βιβλίου έχει μάθει να περιμένει και έχει αποδείξει ότι γκρεμίζει στερεότυπα. Κατά τη γνώμη μου εάν ένας άνθρωπος που δεν έχει διαβάσει ποτέ κάτι στη ζωή του, αποφασίσει και καταφέρει να διαβάσει το πρώτο του βιβλίο, για εμένα είναι ένας αυριανός μεγάλος αναγνώστης.

Μερικοί γονείς δεν διαβάζουν στα παιδιά τους παραμύθια θεωρώντας πως πρόκειται για ανούσιες και κενές μηνυμάτων ιστορίες, ωστόσο τα εμπιστεύονται σε μία οθόνη. Θεωρούν πως τα παραμύθια είναι ιστορίες ελαφρές, που δεν έχουν να δώσουν στα παιδιά τίποτα άλλο πέρα από την τέρψη και επιλέγουν να μιλήσουν στα παιδιά τους εκείνοι για τη ζωή. Τι θα προτείνατε σε αυτούς τους γονείς;

Σε γονείς που δεν εκτιμούν τα παραμύθια θα πρότεινα να ψάξουν πρώτα μέσα τους. Να ξεθάψουν τα παιδικά τους χρόνια και αν δεν ικανοποιηθούν από αυτά που θα θυμηθούν να το αποδεχτούν και να προσπαθήσουν να αλλάξουν. Αν βρουν κάτι κάλο, τότε σίγουρα από κάτω θα κρύβεται ένα παραμύθι, μία ιστορία, μία ανάμνηση από ένα φανταστικό παιχνίδι ηρώων.

Οι γονείς που εμπιστεύονται την εύκολη λύση της οθόνης είναι απλά παγιδευμένοι στην «τρέλα» της καθημερινότητας. Θα πρότεινα να πατήσουν το stop, θυμάστε το stop που είπαμε παραπάνω; Όλα μπορούν να περιμένουν, εκτός από τον χρόνο, και, όταν γίνεσαι γονιός ο χρόνος που το παιδί σου θα είναι «παιδί» είναι τρομακτικά λίγος.

Σας το λέω εγώ που εξιστορούσα το παραμύθι «Το Καραφλό Βουνό» πριν από 10 χρόνια σε όλα τα μικρά της οικογένειας. Και όμως, αυτά τα 10 χρόνια μου φάνηκαν όσο ένα ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων μου, συνειδητοποιώντας ότι τα παιδιά μεγάλωσαν για να τους διαβάζω παραμύθια και είναι έτοιμα πια να ζήσουν τη δική τους αλήθεια, με όσα εφόδια πρόλαβα ή δεν πρόλαβα να προσφέρω!

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Ετοιμάζω παραμύθι …φυσικά!

Η συνταγή δεν αλλάζει. Αξίες κοινωνικές και ηθικές που κάποιοι ήρωες «υπεράνω πάσης υποψίας» θα υπερασπιστούν και θα αποδείξουν ότι όλα μπορούν να γίνουν καλύτερα όταν γίνουν… από παιδιά!

Σας ευχαριστώ από καρδιάς για την ευκαιρία να μιλήσουμε για παραμύθια, λέγοντας αλήθειες!