Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Στο νησί της Τήνου, σ’ αυτόν τον τόπο που το αλμυρίκι, το φως, η πέτρα, ο αγέρας αλλά και η σιωπή μεταμορφώνονται σε υλικά έμπνευσης, γεννήθηκε αυτό το βιβλίο. Μια συλλογή διηγημάτων οκτώ νέων συγγραφέων, 193 σελίδων, που με τη μαθητεία τους στη δημιουργική γραφή αναζήτησαν τον προσωπικό τους χαρακτήρα για να πουν τις δικές τους ιστορίες. Να ερμηνεύσουν τον κόσμο με τις προσωπικές τους σκέψεις…», γράφει μεταξύ άλλων στον πρόλογό της η εμψυχώτρια δημιουργικής γραφής και συγγραφέας Καλλιόπη Αναστασάκη.

Η δημιουργική γραφή είναι ένας τρόπος να καθίσεις απέναντι από τον εαυτό σου χωρίς να χρειαστεί να απολογηθείς. Είναι μια στιγμή όπου η γλώσσα γίνεται καθρέφτης που αποτυπώνει τον παλμό, το βλέμμα, την κρυφή σκέψη που δεν έφτασε ακόμη στα χείλη.

Όταν γράφουμε, το μέσα μας αρχίζει να παίρνει σχήμα. Μια εικόνα, μια φράση, μια ανάμνηση, ένα όνειρο, όλα γίνονται ύλη, γίνονται λέξεις που τολμούν να πουν αυτό που δεν είπαμε ποτέ φωναχτά. Κι έτσι η σελίδα μεταμορφώνεται σ’ έναν μικρό τόπο ελευθερίας, όπου μπορείς να πεις την αλήθεια σου όπως ακριβώς αναπνέεις. Επίσης, η δημιουργική γραφή μάς δίνει την άδεια να ψάχνουμε, να δοκιμάζουμε, να αφήνουμε το χέρι να προχωρά λίγο πιο γρήγορα από το μυαλό, σαν να ξέρει κάτι που εμείς δεν το μάθαμε ακόμη. Και στο τέλος, αυτό που μένει δεν είναι η τέλεια ιστορία, αλλά η απελευθέρωση, ότι για λίγο, μέσα στις λέξεις, γίναμε πιο ολόκληροι.

Οι οκτώ φωνές που είναι όλες ξεχωριστές, με ευαισθησία, τόλμη και προσωπική σφραγίδα, ανήκουν στη Μαρία Αλέξη, στη Φραγκίσκα Αρμάου, στη Σοφία Λουπέτη, στη Καλλιόπη Μαρκουλή, τη Μαρία Παπουτσή, τη Φραγκίσκα Πούλου, την Ειρήνη Σανταμούρη, και έναν άντρα, τoν Σπύρο Σιμωνέτη. Δεν θα μπορούσαν όμως να ξεδιπλώσουν το ταλέντο τους αν δεν υπήρχε στο πλευρό τους η δασκάλα και εμψυχώτρια του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής, Καλλιόπη Αναστασάκη που φώτισε τόσο τις λέξεις του κάθε δημιουργού αλλά και την προσωπικότητά του.

Στα Περάσματα της μνήμης θα δούμε τη μνήμη να λειτουργεί ως χώρος όπου το παρελθόν συνεχίζει να αναπνέει. Τα διηγήματα αυτής της ενότητας κινούνται ανάμεσα στην προσωπική και τη συλλογική ιστορία. Οι αφηγητές συχνά στέκονται απέναντι σε ό,τι τους διαμόρφωσε, είτε αυτό είναι μια απώλεια, είτε μια σιωπηλή πληγή, είτε ένας τόπος που δεν τους αφήνει. Πρόκειται για κείμενα που κοιτούν πίσω για να μπορέσουν να πάνε μπροστά. Στην επόμενη ενότητα, της σκιάς θα δούμε πώς οι συγγραφείς αγγίζουν τις περιοχές του φόβου, της ενοχής, των ανείπωτων σκέψεων και της αθέατης πλευράς του εαυτού. Είναι διηγήματα που λειτουργούν σαν μικρές καταδύσεις, σε μια πορεία μέσα στη σκιά που δεν είναι απαραίτητα απειλητική, αλλά σίγουρα αποκαλυπτική. Οι ιστορίες αυτές κινούνται στο όριο μεταξύ ρεαλισμού και συμβολισμού, αναμετρώνται με δύσκολες μνήμες, με σιωπές που πιέζουν να ακουστούν.

Στα Περάσματα δρόμων και τόπων, το ταξίδι, η μετακίνηση, ο τόπος, εξωτερικός αλλά και ο υπαρξιακός, βρίσκονται στο κέντρο. Είναι διηγήματα όπου οι συγγραφείς αφήνουν τον τόπο να μιλήσει. Ο τόπος δεν είναι φόντο αλλά ο πρωταγωνιστής.

Στην ενότητα Περάσματα καρδιάς, τα διηγήματα είναι φορτισμένα από συναισθήματα. Εδώ κυριαρχεί η τρυφερότητα, η σχέση, η ανθρώπινη επαφή και η προσπάθεια να ειπωθούν όσα συχνά δύσκολα λέγονται. Οι συγγραφείς αγγίζουν το βάθος χωρίς μελοδραματισμό, με καθαρό βλέμμα και συχνά με λεπτή ποιητικότητα. Είναι κείμενα που χτυπούν σε προσωπικό σημείο, χωρίς να χάνουν την τέχνη του λόγου.

Στα Περάσματα καθημερινότητας, τα διηγήματα φωτίζουν τα φαινομενικά ασήμαντα και μετατρέπουν το απλό σε αξιοπρόσεκτο. Εδώ βρίσκουμε ιστορίες που ακουμπούν στις μικρές κινήσεις της ζωής. Τα διηγήματα αυτά συχνά κρύβουν χιούμορ, λεπτή ειρωνεία ή φωτεινές παρατηρήσεις. Αντανακλούν την αλήθεια πως η καθημερινότητα, όταν τη δεις από κοντά, είναι γεμάτη από μικρές ρωγμές και μέσα από αυτές μπαίνει το φως.

Συνοψίζοντας, οι πέντε ενότητες είναι σαν ένας κύκλος ενηλικίωσης, από την αναμέτρηση με το παρελθόν έως την επιστροφή στην καθημερινότητα με νέο βλέμμα. Το βιβλίο συστήνει διαφορετικές φωνές, αλλά οργανώνεται σαν ενιαίο σώμα. Στις σελίδες του συναντιούνται διαφορετικές γραφές, ηλικίες, ευαισθησίες και ύφη. Άλλοτε ωμές, άλλοτε τρυφερές, άλλοτε βαθιά ποιητικές, οι αφηγήσεις του τόμου υφαίνουν έναν κοινό ιστό. Την ανθρώπινη ανάγκη να ξαναρχίζουμε, να βγαίνουμε από όσα μας καθηλώνουν, να κατοικούμε ξανά τον εαυτό μας. Κάθε κείμενο είναι ένα μικρό άνοιγμα, μια χαραμάδα αντίστασης απέναντι στη φθορά, στον φόβο ή στη λήθη. Και δεν θα μπορούσε να γίνει βιβλίο αν οι Εκδόσεις Τρί.ενα Πολιτισμού δεν τολμούσαν να δώσουν για ακόμη μια φορά χώρο σε φωνές που αξίζει να ακουστούν. Ο τόμος είναι μια πρόσκληση σε κοινή ανάσα, σε αναγνώριση, σε συμμετοχή. Όσο για τον τίτλο και το εξώφυλλο, μου άρεσαν για την πρωτοτυπία τους.

Φτου και βγαίνω. Σαν σπόρος που σκάει το χώμα, σαν φως που διαπερνά τη νύχτα, μια ιστορία που επιμένει να ξαναγεννιέται. Αντλεί από το παιδικό παιχνίδι, αλλά η αθωότητά του μεταμορφώνεται σε μεταφορά ενηλικίωσης, δοκιμασίας και επιστροφής στο φως. Αναδύεται μια εσωτερική φωνή που ξεσηκώνει τον αναγνώστη να αναδυθεί ξανά στην επιφάνεια, μετά από την απόκρυψη, τη σιωπή ή τον φόβο. Δηλώνει δράση, επανεκκίνηση, ένα νέο ξεκίνημα. Φέρνει ρυθμό και ανάσα, σαν να σπρώχνει τον αναγνώστη μπροστά. Στην απλότητά του κρύβει μια μικρή επανάσταση. Την απόφαση να ξαναβγείς, ακόμη κι όταν δεν είναι εύκολο.

Καλοτάξιδο να είναι!