Ο αγαπημένος μου συγγραφέας, μετά την αξεπέραστη τετραλογία για τον Εμφύλιο πόλεμο, αποφασίζει να διασχίσει καινούργια μονοπάτια και να γράψει ένα αστυνομικό μυθιστόρημα! Με μια έξοχη κεντρική ιδέα και μια ενδελεχή έρευνα και μελέτη, ιδού: καβαφικοί φόνοι! Σε γενικές γραμμές αξίζει να το διαβάσετε, αν κι έχω κάποιες αντιρρήσεις που θα παρουσιάσω στη συνέχεια.
Νίκος Μάντης: κυνικός, ωμός, ματσό, αποτυχημένος ιδιωτικός ντετέκτιβ, σιχαίνεται την γκρίνια της απλήρωτης γραμματέως του και κυρίως τους ομοφυλόφιλους! Ο αδερφός του είναι κατάκοιτος στο νοσοκομείο μετά από απόπειρα αυτοκτονίας κι επικοινωνεί μόνο με το μικρό δάχτυλο του δεξιού του χεριού. Ο Νίκος ερωτοτροπεί με τη σουξεδιάρα και σκυλού τραγουδίστρια Ζωή η οποία τον αγαπά αληθινά αλλά εκείνος διστάζει να τη δεχτεί στη ζωή του πλήρως και άνευ όρων.
Ξενοφών Δαρείος: αρχαιολόγος, παθιασμένος καβαφιστής, πρώην καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ομοφυλόφιλος. Ζει αποκλεισμένος στο μικρό του διαμέρισμα, αναπολώντας τις στιγμές με τον Λόρενς και τις τύψεις του που τον απάτησε, οπότε ο Λόρενς αυτοκτόνησε.
Η σωρεία των φόνων ξεκινούν με τη δολοφονία της Πανδώρας Καλλέργη, η οποία βρέθηκε σφαγμένη στην έπαυλή της. Μετά την Πανδώρα Καλλέργη σιγά σιγά προκύπτουν κι άλλοι φόνοι. όλοι συνοδεύονται από ιδιόχειρα σημειώματα, πιστά αντίγραφα των μονόφυλλων του Καβάφη, και τα θύματα είναι σκηνοθετημένα έτσι ώστε να αναπαριστούν την ατμόσφαιρα και το θέμα των ποιημάτων.
Ένας μυστηριώδης πελάτης ρίχνει τον Μάντη στην υπόθεση, κουνώντας του το δόλωμα ενός μεγάλου χρηματικού ποσού. Στην πορεία των ερευνών ανακαλύπτει ότι ο Δαρείος είναι μια σημαντική πηγή πληροφοριών και συνεργάζονται. Έτσι ξεκινάει μια περιπέτεια γεμάτη ανατροπές, ανατολίτικο μυστήριο, καβαφική ποίηση, αιγυπτιακή κουλτούρα και άφθονο ανθρωποκυνηγητό.
Τα θύματα σχετίζονται μεταξύ τους ως μέλη της Αδελφότητος της Ιθάκης, μια ομάδα ανθρώπων με σκοπό την προώθηση και την ανάδειξη του καβαφικού βίου και έργου, με σημαντική οικονομική περιουσία και κάποια πολύτιμα έγγραφα, που βρίσκονται κάπου στην Αίγυπτο. Ποιος σκοτώνει τα μέλη της αδελφότητας και γιατί; Τι έχει να κερδίσει; Τι κρύβει η πολυτάραχη ζωή της Πανδώρας Καλλέργη, πρώην πόρνης στην Αλεξάνδρεια και γειτόνισσας του Καβάφη; Τι υπάρχει στον μυστηριώδη φάκελο που βρίσκεται στην κατοχή της αδελφότητας και τι είδους αναστάτωση θα φέρει στον λογοτεχνικό και φιλολογικό κόσμο;
Το βιβλίο είναι καλογραμμένο, σε μορφή αμερικανικού αστυνομικού βιβλίου νουάρ. Έχουμε τους καλούς, έχουμε τους κακούς, έχουμε τον χαμένο θησαυρό, έχουμε ένα αληθοφανέστατο υπόβαθρο, έχουμε πολλά πραγματολογικά στοιχεία, έχουμε τη μοναδική ατμοσφαιρική πένα του συγγραφέα και φυσικά έχουμε εικόνες από το Σινά, την Αλεξάνδρεια και τη νεκρόπολή της, το κόκκινο σαλόνι του Καβάφη, την προσωπικότητα και το έργο του μεγάλου αυτού λογοτέχνη κι εύκολα παρασύρεσαι. Ο πραγματικός ένοχος πίσω από όλα αυτά είναι μια έκπληξη και ομολογώ ότι δεν το περίμενα. Καλοστημένο λοιπόν, με νότες χιούμορ, έξυπνο, πρωτότυπο, αγωνιώδες, με πραγματολογικά και εγκυκλοπαιδικά στοιχεία όπου και όσο ακριβώς πρέπει.
Τα αποσπάσματα από το ημερολόγιο της Πανδώρας Καλλέργη είναι λυρικότατα (η γνωστή πένα του συγγραφέα!) αλλά πολύ λίγα! Η Αλεξάνδρεια και το Σινά μας καλούν κοντά τους, μας καλωσορίζουν, μας αποκαλύπτουν με νάζι τα κρυμμένα μυστικά τους κι ο αναγνώστης αφήνεται να μυρίσει ναργιλέ, να γευτεί χούμους, να τρίψει τα μάτια του από το μισίρι, να δροσιστεί στην αύρα της Κορνίς και να ακούσει τους ψιθύρους στον τοίχο του σπιτιού του Καβάφη στην πρώην οδό Λέψους.
Αυτό που με ξένισε είναι το υφάκι του Μάντη είτε στους διαλόγους είτε στην αφήγηση με το στόμα του συγγραφέα: πολύ μπρουτάλ, μάγκικο και δήθεν, πολύ φτιαχτό, πολύ ρηχό. ΟΚ δε διαβάζει στη ζωή του αλλά δεν έχει ακούσει τίποτε απολύτως για τον Καβάφη; ΟΚ δεν του αρέσουν οι ομοφυλόφιλοι αλλά πρέπει να το δείχνει τόσο έντονα και τόσο άσχημα, με μπηχτές και ειρωνείες που δε χρειάζονται ούτε τόσο πολύ ούτε τόσο έντονα, στο κάτω κάτω ζούμε στον 21ο αιώνα κι ο Μάντης πέρασε μεγάλο χρόνο στις ΗΠΑ, όπου η νοοτροπία και η αντίληψη είναι αλλιώς. Ακριβώς αυτό το άκαιρο και άκυρο κατά τόπους χιούμορ άλλαζε τελείως το ύφος του κειμένου. Ειλικρινά πιστεύω ότι ίσως ο συγγραφέας φοβήθηκε μη γελοιοποιηθεί το βιβλίο αν βγει πολύ σοβαροφανές κι ίσως γι\' αυτό έριξε πινελιες χιούμορ (σε κάποια σημεία ομολογώ ότι είναι πετυχημένο), όμως τα σεξιστικά αστεία και η ωμή, κυνική εκφραστικότητα του πρωταγωνιστή είναι υπερβολική. Επίσης θα ήθελα η περιπέτεια της Ζωής, που κάοια στιγμή καταλήγει στα χέρια των εχθρών για εκφοβισμό, να τελειώσει αλλιώς κι όχι τόσο απότομα, να ξαναμπεί στη ζωή του Μάντη, να δούμε τις αντιδράσεις του τώρα που κόντεψε να τη χάσει: θα την αγαπήσει επιτέλους;
Ένα βιβλίο πρωτότυπο κι έξυπνο, συνωμοσιολογικό και ανατρεπτικό. Θα το ευχαριστηθείτε!
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
\"\"Κοίταγε ανέκφραστος το όρος Χωρήβ στο βάθος και σκεφτόταν τον Μωϋσή να σκαρφαλώνει γεμάτος θείο σεβασμό και τσουρουφλισμένες πατούσες για να παραλάβει το Νόμο από τον ίδιο τον Θεό Αυτοπροσώπως. Σιγά το θαύμα. Οποιοσδήποτε κι αν αναγκαζόταν να ανεβεί με τα πόδια αυτό το βουνό με σαράντα οχτώ βαθμούς υπό σκιά, θα Τον συναντούσε Αυτοπροσώπως μέχρι να πεις κύμινο\" (σελ. 33).
\"...για τους σκεπτόμενους ανθρώπους που αισθάνονται φύσει ελεύθεροι και βιώνουν έτσι τις μέρες τους, το υπέρτατο ανθρώπινο δώρο είναι η ελευθερία, η υπέρτατη λειτουργία είναι η βούληση και το υπέρτατο αγαθό η αξιοπρέπεια...Το εύδαιμον το ελεύθερον, το δ\' ελεύθερον το εύψυχον\" (σελ. 239-240).
\"Το ούζο, προελεύσεως και παραγωγής του ίδιου του Αυστραλού αυτοπροσώπως, ήταν ένα κι ένα για εντριβές ή αυτοπυρπολήσεις διαμαρτυρίας. Αν έπινες λίγο παραπάνω από μια γουλιά, έπρεπε να ανάψεις με προσοχή το τσιγάρο και χωρίς να εκπνέεις, αλλιώτικα θα έκανες καριέρα σε τσίρκο\" (σελ. 271).