Η ιστορία ξεκινάει από τα Χανιά το 1898 και περιγράφει την αρμονική ζωή των Κρητικών και των Τουρκοκρητικών και πως η Ιστορία και η μοίρα αλλάζει την ζωή τους χωρίς να δίνει σημασία σε αληθινές φιλίες και αγάπες. Ένα βιβλίο που μέσα από τις σελίδες του περιγράφει την ανταλλαγή πληθυσμού το 1923…..Από το παρελθόν μας μεταφέρει στο παρόν το 2010 στην Κωνσταντινούπολη μια εικοσάχρονη κοπέλα η Μελτέμ, μέσα σε ένα παλιό μπαούλο ανακαλύπτει το καλά κρυμμένο μυστικό της οικογενείας της και συνειδητοποιεί ότι δεν είναι γνήσια Τουρκάλα αλλά οι ρίζες της είναι από την Κρήτη. Έτσι ξεκινάει ένα ταξίδι στο παρελθόν της οικογενείας της μέχρι που φτάνει και στην Κρήτη.Το 1898 στα Χανιά ζει ο Χασάν μπέης Σαρικάκης με την όμορφη αλλά φιλάσθενη γυναίκα του, την αδερφή του και το μοναχογιό του τον Ντενίζ. Φίλοι του είναι ο Τούρκος Μουσταφά που ζει με την οικογένεια του, την γυναίκα του και τις δίδυμες κόρες του Σεμά και Μεριέμ, και ο Μιχάλης Μαντάκης Κρητικός και άνθρωπος που τιμάει την φιλία και τις υποσχέσεις του.Στην αναγκαία ανταλλαγή πληθυσμών οι άνθρωποι που ξεριζώθηκαν από τον τόπο τους, άφησαν πίσω τους όλα αυτά που αγαπούσαν με πόνο ψυχής.Ο Ντενίζ πριν αποχωρήσει από την Κρήτη με την οικογένεια του δίνει στον αδερφικό του φίλο Μανώλη Μαντάκη ένα οικογενειακό κειμήλιο και εκείνος του υπόσχετε ότι θα το φυλάξει μέχρι να έρθουν να το πάρουν.Στο ταξίδι της Μελτέμ το 2010 πίσω στις μνήμες και τις αγάπες συναντιέται με τον απόγονο του Μανώλη και εκείνος της επιστρέφει το κειμήλιο της οικογενείας της που το φύλαγαν τόσα χρόνια.Η συγγραφέας ξετυλίγει την ιστορία της από τα Χανιά του 19ου αιώνα με έντονες περιγραφές της ζωής και της Ιστορίας εκείνης της εποχής με τους ανθρώπους να ζουν , να ονειρεύονται και να ερωτεύονται και γύρω τους η Κρητική Επανάσταση, ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, η μικρασιατική καταστροφή και με ωραίο και δομημένο λόγο πλέκει την ιστορία της από το χτες στο σήμερα μέχρι να δώσει το όμορφο φινάλε της ιστορίας. Ένα βιβλίο ύμνος στην αγάπη αλλά και στην πραγματική φιλία πέρα από σύνορα……

Χανιά 1898. Η καρδιοκλέφτρα πολιτεία, η πορσελάνινη πόλη, η πόρτα για ένα παρελθόν ρομαντικό και σκληρό, μας καλωσορίζει σε μια ιστορία που διαδραματίζεται στα σοκάκια της και στα τζαμιά της, πίσω από καφασωτά παράθυρα κια κλειστές πόρτες, με ανθρώπους Κρητικούς ντρέτους, με γυναίκες αθώες και τρυφερές, με άντρες σκληρούς και απαιτητικούς. Και η μοίρα, σαν κακιασμένο αποπαίδι, να τους χειρίζεται όπως αυτή θέλει, αγνοώντας πάθη, έρωτες, φιλίες, συμφέροντα, ευχές. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα που φωτίζει άπλετα τη ζωή των Τουρκοκρητικών πριν την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.

Ο Χασάν μπέης, υφασματέμπορος ειδικευμένος «στα μεταξωτά και στα πολυτελή υφάσματα για τις μελάγιες και τα γιασμάκια...», και η φθισική γυναίκα του, Ζεϋνέπ, η απαιτητική, αναψοκοκκινισμένη αδερφή του, Ντουρού, ο γιος του, Ντενίζ, η μία οικογένεια. Ο σηροτρόφος Μουσταφά με τις δίδυμες Σεμά και Μεριέμ, δυο διαφορετικές γυναίκες που ερωτεύονται τον Ντενίζ, η μία ουσιαστικά, η άλλη πεισματικά, η άλλη οικογένεια. Και γύρω τους η Κρητική Επανάσταση του Θέρισου, η Κρητική Πολιτεία, οι Βαλκανικοί πόλεμοι, ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος, η μικρασιατική καταστροφή....

Η ιστορία εξελίσσεται σε δύο περιόδους, το 1898 και το 2010. Τότε έχουμε την ιστορία των Τουρκοκρητικών, σήμερα έχουμε την ιστορία της Μελτέμ, δισέγγονης της Σεμά, που ζει στην Κωνσταντινούπολη, με τα δικά της ντράβαλα και χάνει τον κόσμο όταν ανακαλύπτει ότι δεν είναι Τουρκάλα αναντάμ παπαντάμ αλλά η καταγωγή της κρατάει από τα Χανιά. Έτσι ξεκινάει ένα ταξίδι στο παρελθόν της οικογένειάς της, με αποκορύφωμα ένα ταξίδι στα Χανιά. Η ιστορία είναι δοσμένη σωστά και αρμονικά, η Μελτέμ δε μας απασχολεί πολύ, είναι απλώς μια ωραία κατακλείδα της πιο τρυφερής και ωραία γραμμένης ιστορίας που έχω διαβάσει ως τώρα. Με χαρά διαπίστωσα ότι η συγγραφέας δεν εκμεταλλεύεται το θέμα της για να γράψει σελίδες επί σελίδων, αντίθετα, παραμένει στον κεντρικό της άξονα, τα Χανιά του 19ου αιώνα ενώ η ιστορία της Μελτέμ είναι διακριτική, μικρότερη σε έκταση, χωρίς πολλές περιπλοκές και κουμπώνει ταιριαστά με την υπόλοιπη ιστορία ώστε να δοθεί το απαραίτητο φινάλε.

Το κείμενο είναι υποδειγματικό: λεξιλόγιο και χούγια της εποχής, εκπληκτικές περιγραφές των Χανίων και της καθημερινότητας της πόλης που άλλαζε τάσεις και συμπεριφορά ανάλογα με την πολιτική κατάσταση. Διάλογοι παραστατικότατοι, χαρακτήρες σάρκινοι, συνθήκες και καταστάσεις ανάγλυφα. Η πλοκή είναι συνταιριασμένη με τα ιστορικά γεγονότα αληθοφανέστατα. Η συγγραφέας δεν εκμεταλλεύτηκε την Ιστορία για να τραβήξει σχοινοτενώς την ιστορία της, ούτε έβρισκε αναληθοφανή ή αδικαιολόγητα περιστατικά ώστε να τα κολλήσει με το ζόρι στο χαμσίνι της Ιστορίας. Όχι. Η ιστορία του Χασάν μπέη δοκιμάστηκε από τη Μοίρα, δε βιάστηκε, ούτε έγινε αντικείμενο εκμετάλλευσης. Η κυρία Δικαίου ξέρει καλά την ιστορία της αλλά και τον αναγνώστη. Νιώθει και δικαίως ότι οι χαρακτήρες που έπλασε έχουν δύναμη από μόνοι τους και αυθυπαρξία, το μόνο που έκανε ήταν να τους ντύσει με πλουμιστές λέξεις, να τους ψεκάσει με τ’ αρώματα του παζαριού και να τους τοποθετήσει μπροστά στον Βενιζέλο και τον Ινονού.

Σεργιάνισα με λαχτάρα τα παλιά Χανιά, από τις αγαπημένες μου πόλεις της Ελλάδας: Καλέ Καπί, το Χάνι του Μπάμια, ο φάρος, η Χαλέπα. Ίχνη ιστορίας, χνάρια ανθρώπων. Έζησα από κοντά την ευημερία της τουρκοκρατούμενης Κρήτης, την αγωνία μετά την κρητική Επανάσταση, τη νηνεμία της Κρητικής Πολιτείας και μετά το αίμα του άδικου ξεριζωμού. Ναι, η ανταλλαγή των πληθυσμών ήταν σφαγή και για τους δυο λαούς. Είχανε κι οι χριστιανοί τις ιστορίες τους και τους προγόνους τους στη Σμύρνη αλλά είχαν και οι μουσουλμάνοι τους δικούς τους στα ελληνικά εδάφη από όπου εκδιώχθηκαν βιαίως. Και η Προίκα της Μελτέμ είναι ακριβώς η ιστορία τους. Διαβάστε το και απολαύστε τι μπορεί να γράψει μια πένα όταν ξέρει καλά τι θέλει να δώσει στο αναγνωστικό κοινό.

Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:

«Πίσω του, δυο βήματα μονάχα, αλλά ακολουθώντας τον καταπόδας, μια νεαρή γυναίκα με λεπτή κορμοστασιά, τυλιγμένη ολόκληρη με μια κάπα από απλό βαμβακερό ύφασμα χωρίς κεντίδια. Τα δάχτυλά της γυμνά από στολίδια, οι καρποί της άηχοι από βραχιόλια, τα αυτιά της άδεια από σκουλαρίκια, τα μάτια της άβαφα από μαύρο κολ, η ψυχή της πάλι γεμάτη μαύρο» (σελ. 10).

«Τα σπίτια είναι οι μήτρες των συναισθημάτων, τα γεννούν, τα θρέφουν, τα φιλοξενούν. Για πάντα. Είναι οι ανάσες των ανθρώπων που πότισαν τον χώρο, είναι τα λόγια τους και οι εικόνες τους που μένουν πάντα ζωντανές. Αρκεί να μην προσπαθήσεις να τις δεις με τα μάτια ανοιχτά. Αρκεί ν’ αφήσεις την καρδιά σου ν’ ανασκαλέψει. Αρκεί ν’ αφήσεις λίγο τη λογική στην άκρη» (σελ. 71).

«Άλλοι έκοβαν κι έραβαν πια τα ρούχα καταπώς τα είχε σχεδιασμένα ο καθένας τους. Και μερικές φορές καλά έκαναν, γιατί το νησί τις τελευταίες χρονιές είχε πνιγεί στο αίμα, είτε το δημιούργησε ο Θεός, είτε ο Αλλάχ, αδιακρίτως» (σελ. 137).

«Καφασωτά παράθυρα και περιστεριώνες πάνω στις κορνίζες των σπιτιών έβλεπε, κοτζαμπάσηδες καλοντυμένους κι αβρούς και μεροδουλευτές με μπράτσα μελαψά και γυαλισμένα που τα γαλβάνισε η δουλειά, και χανούμισσες και καντίνες με φερετζέδες και τσαρτσάφια πλουμιστά, κρατώντας ανοιγμένες μαύρες ομπρέλες, να τραβάνε για την αγορά να ψωνίσουν τα στολίδια που φορούνε στα σοκάκια και τα καλούδια που κερνάνε στα χαρεμλίκια τους και τέλος, ομορφιά, αληθινή ομορφιά έβλεπε σε τούτο το μαχαλά με τα μάτια της ψυχής της, άνθη και κλαριά και βασιλικούς και δροσιά και φρεσκάδα» (σελ. 422).

Ειναι συναρπαστικο. Σε καθηλωνει απο την αρχη μεχρι το τέλος.

ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΙΚΑ ΤΗΣ ΜΕΛΤΕΜ

Η αλήθεια είναι ότι ξεκινώντας το διάβασμα ήμουν λίγο επιφυλακτική.Προχωρώντας όμως γοητευόμουν όλο και πιο πολύ.Από την εξαιρετική γραφή, από το αρμονικό πάντρεμα του σήμερα με το χθες, από τις ζωντανές και γοητευτκές περιγραφές που όχι μόνον δεν με κούρασαν,αντίθετα με ταξίδεψαν και με μετέφεραν στους τόπους και στις καταστάσεις των ηρώων της ιστορίας.Αισθάνθηκα σαν να είχα μπει στη μηχανή του χρόνου και ζούσα, στην κυριολεξία όμως, στο πετσί μου ότι γινόταν στην Κωνσταντινούπολη και στην Κρήτη.Οι χαρακτήρες των πρωταγωνιστών ζωντανοί.Τα ιστορικά και τα πολιτιστικά στοιχεία του βιβλίου δοσμένα όμορφα μου έμαθαν πολλά που δεν ήξερα ή απλώς τα είχα ξεχάσει.Συγχαρητήρια κ.Ηλέκτρα Δικαίου και ευχαριστώ για το ταξίδι!!!