Δυνατό βιβλίο! Η Ελένη Ελληνίδα γεννημένη και μεγαλωμένη στην προπολεμική Αυστρία ευκατάστατη και ευτυχισμένη, βρίσκεται στην Ελλάδα στη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου παλεύοντας να σώσει τον εγγονό της και τη ζωή της. Στα έξι χρόνια που πάλεψε με την πείνα, τον φόβο και όλα τα κακά του πολέμου απέδειξε σε όλους και στον εαυτό της τη δύναμη που κρύβει μέσα του ο κάθε άνθρωπος όταν παλεύει για όσα και όσους αγαπά. Θέλω να σε τρομαξω ο τίτλος αλλά το περιεχόμενο σε γεμίζει δύναμη και θαυμασμό!

Η χρονική αλληλουχία των γεγονότων δεν ακολουθεί ένα συγκεκριμένο μοτίβο : οι αναμνήσεις ξεπηδούν κατά διαστήματα και βοηθούν την ηρωίδα να ισορροπήσει, να ξεφύγει από τη σκληρή πραγματικότητα, να πάρει κουράγιο. Η συγγραφέας απέφυγε τις περιττές λεπτομέρειες και τους πλατειασμούς. Αφηγείται αναλυτικά τα γεγονότα που έχουν βαρύνουσα σημασία και άλλοτε προχωρά μήνες μπροστά όταν δεν υπάρχουν αξιόλογες εξελίξεις, αποφεύγοντας να κουράσει τον αναγνώστη και να χαθεί ο ρυθμός της εξιστόρησης.



Την αγάπησα την Ελένη, πίστεψα στην ύπαρξή της, βίωσα την αγωνία της και δάκρυσα πολλές φορές με τη δύναμη της - ψυχική και σωματική - και την βαθιά αγάπη για τον εγγονό της. Η ηρωίδα κατάφερε να σβήσει με μια μονοκοντυλιά την ανέφελη καθημερινότητά της και να μεταμορφωθεί σε μια λύκαινα έτοιμη να ξεπεράσει τον ίδιο της τον εαυτό και κάθε εμπόδιο για να προσφέρει τις καλύτερες συνθήκες διαβίωσης στον μικρό Νικόλα. Οι χαρακτήρες που την πλαισιώνουν είναι σμιλευμένοι με αρμονία. Ο Ανδρέας και η Αργυρώ είναι οι άνθρωποι που ο καθένας θα ήθελε να τους σφίξει το χέρι και να τους πει ένα τεράστιο "μπράβο" για την αλήθεια της ψυχής τους. Ο γιατρός Αλέξανδρος και η γυναίκα του, τρύπωσαν στην καρδιά μου και με έκαναν να κλάψω για την αδικία της ζωής. Ο πατέρας της Ελένης, βράχος ακλόνητος και στιβαρός, να προσφέρει ακούραστα το "είναι" του για την ευτυχία των ανθρώπων του. Ο καπετάν Θανάσης με τη γενναιοδωρία του και τη διορατικότητά του να δείχνει το δρόμο της λύτρωσης.



Ένα ανθρώπινο μυθιστόρημα που υμνεί την εσωτερική δύναμη μιας γυναίκας, το θησαυρό της ανθρωπιάς και της καλοσύνης, και την αξία της ασύνορης αγάπης...

Το μυθιστόρημα αφορά κατά κύριο λόγο την επιβίωση μιας γυναίκας με ένα μικρό παιδί σε καιρό πολέμου. Η βασική ηρωίδα, η Ελένη, προκειμένου να προστατέψει τη ζωή του μικρού εγγονού της του Νικόλα τον παίρνει και φεύγουν από την Αυστρία όπου ζουν και έρχονται στην Ελλάδα με πλαστή ταυτότητα, λίγο πριν ξεκινήσει ο β' παγκόσμιος πόλεμος. Όλο το βιβλίο είναι μια εξιστόρηση σε πρώτο πρόσωπο των όσων συνέβησαν κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην εμπόλεμη Ελλάδα.

Μπορεί να είναι ένα μυθιστόρημα που να αναφέρεται στον πόλεμο, αλλά αυτός απλώς υπάρχει "σαν φόντο" στο βιβλίο, δεν έχουμε περιγραφές μαχών ή συγκλονιστικές περιγραφές των συνθηκών που επικρατούσαν στις πόλεις κατά τη διάρκεια της κατοχής από τους Γερμανούς- δεν είναι δηλαδή σαν το "Όταν ο ήλιος" που το διάβασα έφηβη και μίσησα τον πόλεμο και φοβήθηκα την πείνα... Σαφώς και υπάρχουν αναφορές στην πείνα, το φόβο, την έλλειψη εμπιστοσύνης στον πλησίον, αλλά για εμένα το κεντρικό νόημα του βιβλίου είναι άλλο: πόσο πολύ μπορεί να αγωνιστεί μια γυναίκα μόνη, προκειμένου να μειώσει την έκθεση σε κίνδυνο των ανθρώπων που αγαπάει.

Είναι γεμάτο από συναισθήματα, την αγάπη της Ελένης προς την κόρη και το γαμπρό της, προς τον άντρα της και τους γονείς της, προς τους καινούριους φίλους που έκανε και της στάθηκαν σαν αληθινή οικογένεια... Ο φόβος να μην εκθέσει σε κίνδυνο τους αγαπημένους της από μια λάθος ενέργεια και η απόλυτη αγάπη, το απόλυτο δόσιμο στον μικρό εγγονό της, η αγωνία να μην του λείψουν τα βασικά και το άγχος της να διατηρήσει άσβεστη στην ψυχούλα του την αγάπη προς τους γονείς του. Και μέσα σε όλα αυτά γίνεται αναφορά στις δυσκολίες που είχανε προκειμένου να επιβιώσουν στην κατοχική Ελλάδα, η Ελένη να λυγίζει αλλά να σφίγγει τα δόντια της για να μπορέσει να σταθεί όρθια και να μην απομείνει μόνος ο μικρός.

Ειλικρινά, συγχαρητήρια στη συγγραφέα που κατάφερε να δώσει τόσα πολλά από το πρώτο της κιόλας μυθιστόρημα. Το μόνο που με ξένισε είναι η χρήση του πρώτου προσώπου, στο τέλος του βιβλίου κατάλαβα για ποιο λόγο το έκανε, αλλά θα προτιμούσα να ήταν σε τρίτο πρόσωπο.

Πλούσια γυναίκα ζει μια άνετη ζωή στη Βιέννη, ώσπου ο επερχόμενος πόλεμος και η άνοδος του ναζισμού, η εμπλοκή του γιου της και της γυναίκας του σε αντιφασιστικές οργανώσεις, την αναγκάζουν να δραπετεύσει με τον ενός έτους εγγονό της στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στην Πάτρα. Το ξέσπασμα του πολέμου την αποκλείει εκεί και αγωνίζεται μαζί με άλλους συνανθρώπους της να επιζήσει.

Είναι η πρώτη συγγραφική απόπειρα της κυρίας Μηλιαρά και ειλικρινά δεν ξέρω πώς να αντιμετωπίσω το κείμενό της. Ήμουν έτοιμος να εκφραστώ αρνητικά αλλά ο επίλογος μου έδωσε μια ιδέα: μήπως αυτό το κείμενο είναι μια μορφή ημερολογίου που έφτασε στα χέρια της και το τροποποίησε μυθιστορηματικά; Αν ναι, το επικροτώ. Δυστυχώς, κατά την ταπεινή μου άποψη, σαν κείμενο, αν δεν το αντιμετωπίσω σαν ημερολόγιο-ντοκουμέντο, θα σημειώσω πολλές ενστάσεις μου. Μονοδιάστατη αφήγηση, παράθεση γεγονότων χωρίς αγωνία ή κορυφώσεις, κανένας από τους χαρακτήρες δε με κέρδισε, εκτεταμένοι διάλογοι που με κούρασαν (καθόλου προφορικοί, αληθινοί, ζωηροί), πλοκή που μπόρεσα να την παρακολουθήσω έστω και ξεφυλλίζοντας το βιβλίο.

Αν όμως το αντιμετωπίσω ως ημερολόγιο μιας γυναίκας που κλήθηκε να ζήσει την πιο απίστευτη περιπέτεια της ζωής της, θα της βγάλω και το καπέλο. Θέλει τρομερή θέληση να περάσεις αυτές τις περιπέτειες, να είσαι κυνηγημένη από φασιστικό καθεστώς και να έχεις παγιδευτεί στην Ελλάδα, χιλιόμετρα μακριά από έναν σύζυγο που εγκατέλειψες εν μια νυκτί χωρίς εξήγηση, από δυο γονείς που δεν μπορούν να δεχτούν αυτήν την ανατροπή, από τον γιο σου και τη γυναίκα του που δεν ξέρεις πού βρίσκονται, αν είναι ζωντανοί ή όχι και να απαγορεύεται να έρθεις σε επαφή μαζί τους για να μην προδοθούν. Σα να μη φτάναν όλα αυτά, η καθημερινότητα είναι μες στο ψέμα και την αβεβαιότητα, περιτριγυρίζεσαι από ανθρώπους που δεν ξέρεις αν θέλουν το καλό σου ή αν είναι όργανα του εχθρού, ανθρώπους που συμπαθείς και μετανιώνεις που ψεύδεσαι αλλά δεν εμπιστεύεσαι. Και παράλληλα να προσπαθείς να ηρεμήσεις και να καθησυχάσεις το εγγόνι σου, να του μιλάς για τους γονείς του για να μην τους ξεχάσει κλπ. Μεγάλη ψυχική δοκιμασία κι όμως η γυναίκα τα έβγαλε πέρα παλικαρίσια.

Όπως και να έχει το Θέλω να σε τρομάξω είναι άλλη μια μαρτυρία των δύσκολων καταστάσεων που έζησε (και) η χώρα μας τη δεκαετία του 1940. Όχι κάτι ιδιαίτερο ή ξεχωριστό αλλά σαν περίπτωση αξίζει να ρίξετε μια ματιά.

Για τον Αυστραλό δημοσιογράφο Phillip Knightley, η πρώτη απώλεια όταν έρχεται ο πόλεμος είναι η αλήθεια. Για την Ελένη Χόσελχοφ – Δορικάκου η αλλαγή της ταυτότητάς της είναι απλώς η αρχή μιας τεράστιας δοκιμασίας απο την οποία πρέπει να βγει σώα η ίδια και ο ενός έτους εγγονός της. Η Αυστρία, η χώρα που έχει μάθει να αγαπά, κι ας έχει ελληνικό αίμα στις φλέβες της, παύει πλέον να είναι ο κατάλληλος τόπος για να κατοικεί. Οι συνθήκες της επικείμενης ναζιστικής έξαρσης και όλη η αδηφάγα χιτλερική επιρροή, την αναγκάζουν να βρεθεί στην Ελλάδα για πόσο και σε τι συνθήκες, κανείς δεν ξέρει.

Ως Ελένη Λυμπεροπούλου, χήρα στρατιωτικού, με κόρη νεκρή, ορφανό εγγονό κι άλλα τόσα απαραίτητα ψέματα στις αποσκευές της ώστε να μην κινήσει υποψίες για την καταγωγή της, φτάνει στην ταλαιπωρημένη Ελλάδα της Κατοχής και εγκαθίσταται στην Πάτρα, ξένη ανάμεσα σε ξένους, τρομαγμένη ανάμεσα σε τρομαγμένους. Βλέπετε, η αγάπη της για τον εγγονό της, την κόρη της, τον γαμπρό της και για όσους ακόμα έχει αποχωριστεί, την ωθεί να ξεπεράσει τους φόβους της, να ρισκάρει και να επαναπροσδιοριστεί ως άνθρωπος. Κι όλα αυτά προκειμένου να επιβιώσει ο μικρός Νικόλας που αποτελεί το μοναδικό βάλσαμο της καρδιάς της σε όσες δυσχέρειες καλείται η ηρωίδα να ανταποκριθεί.

Με άμεση και λιτή πρωτοπρόσωπη αφήγηση, επιμελημένη ιστορική έρευνα και τοποθέτηση όσον αφορά το μυθιστορηματικό φόντο, περιγραφές ζωντανές και διαλόγους που εγείρουν έντεχνα τα συναισθήματα συμπόνοιας και περιέργειας του αναγνώστη, δεν θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε εύκολα το πρώτο λογοτεχνικό εγχείρημα της κυρίας Μηλιαρά. Και αν για το Μουσολίνι, ανώτερος άνθρωπος είναι αυτός που ξεκινά έναν πόλεμο, για όσους κλείσουν αυτό το βιβλίο, Άνθρωπος μεγάλος και τρανός είναι εκείνος που βρίσκει τη δύναμη και τον σταματά. Οι περιγραφές, άλλωστε, της Μαρίας Μηλιαρά και η λεπτοδουλεμένη σκιαγράφηση των ψυχών, αποδεικνύουν περίτρανα σε ποιά κατηγορία ανήκει ο δικός μας λαός.