Σε έναν πόλεμο γεμάτο με επικές μάχες, αυτή του Μόντε Κασσίνο καταλαμβάνει επάξια μια περίοπτη θέση ανάμεσά τους. Ηταν η μεγαλύτερη σε διάρκεια μάχη που δόθηκε ποτέ επί ευρωπαϊκού εδάφους, συγκρίσιμη σε μεγέθη απωλειών με κάποιες από τις αιματηρότερες μάχες του Α\' ΠΠ. Από συμμαχικής πλευράς, ξεχώρισε για την έλλειψη στρατηγικού πνεύματος και τακτικής ευφυΐας καθώς και για την πληθώρα σφαλμάτων. Τη θέση αυτή δεν την κερδίζει τόσο για το μέγεθος των δυνάμεων που έλαβαν μέρος, όπως η Απόβαση στη Νορμανδία, ούτε για τις απώλειές της, όπως το Στάλινγκραντ, ούτε καν για την αποφασιστική στρατηγική της σημασία, όπως εκείνη του Μίντγουεϊ ή του Ελ Αλαμέιν.
Το Μόντε Κασσίνο ήταν μια επική μάχη, με όλη τη σημασία της λέξης, μόνο και μόνο χάρη στους στρατιώτες που πολέμησαν σε αυτήν. Ηταν ένας αγώνας επιβίωσης εναντίον του εδάφους και του αντιπάλου, ένας αγώνας ο οποίος κορυφώθηκε σε ένα μονότονο λουτρό αίματος τεσσάρων μηνών, σε ένα από τα χειρότερα πεδία μάχης της ιστορίας. Αγονα, απροσπέλαστα και βραχώδη βουνά, τα οποία μετέτρεπαν σε άθλο κάθε απόπειρα προώθησης έστω και για λίγα μέτρα. Πίσω από κάθε οροσειρά, ακολουθούσε μια άλλη. Δύο οχυρωμένοι Γερμανοί με ένα πολυβόλο μπορούσαν εύκολα να καθηλώσουν δεκαπλάσιους αντιπάλους χωρίς καν να βγάλουν... το τσιγάρο από το στόμα τους.
Οι θρυλικοί "Πράσινοι Διάβολοι", οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές που αμύνθηκαν με αυτοθυσία και απίστευτο σθένος στην περίφημη γραμμή "Gustav", δεν ηττήθηκαν σε καμία μεγάλη μάχη απέναντι στους Συμμάχους. Απλώς, στο τέλος εγκατέλειψαν τις θέσεις τους όταν έλαβαν την εντολή για οργανωμένη σύμπτυξη των γερμανικών δυνάμεων. Για τους επιτιθέμενους, η κατασκευή ορυγμάτων στο γρανιτένιο έδαφος του Μόντε Κασσίνο ήταν κάτι το ανέφικτο -και τίποτα δεν καταστρέφει το ηθικό ταχύτερα από την έλλειψη μιας καλής οχύρωσης. Οι έφοδοι με ξιφολόγχες, οι ανταλλαγές χειροβομβίδων, οι συμπλοκές σώμα με σώμα, ακόμα και με γυμνά χέρια, μέσα στο σκοτάδι, τη βροχή και το χιόνι, ανέδειξαν ένα και μόνο πράγμα: την αποφασιστικότητα, την αντοχή και το σθένος του απλού στρατιώτη.