Είδος υψηλό και, σύμφωνα με την ποιητική θεωρία της Αναγέννησης και του Νεοκλασικισμού, σχεδόν ταυτόσημο με τη λυρική ποίηση, η ωδή είναι ιδιαίτερα προσφιλής σε ολόκληρο τον 19ο αιώνα. Αν και στη νεοελληνική λογοτεχνία έχει συνδεθεί σχεδόν αποκλειστικά με την ποίηση του Ανδρέα Κάλβου, ωστόσο, από την εμφάνιση, κατά τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα, έως τη διαμόρφωσή της, μεταξύ 1860-1880, προκρίνεται για να εκφράσει ποιητικά την επικαιρότητα: εξυμνεί πρόσωπα και αφηρημένες έννοιες, φιλοδοξεί να διαιωνίσει ιστορικά γεγονότα, πλαισιώνει επετειακές εκδηλώσεις, καλείται ακόμη και να υπερβεί, σε συμβολικό επίπεδο, τον θάνατο.
Η παρούσα μελέτη παρακολουθεί χρονολογικά τους μετασχηματισμούς του είδους σε συνάρτηση με τα πολιτικά γεγονότα, τις ιδεολογικές ζυμώσεις και τα κοινωνικά και πολιτισμικά του συμφραζόμενα, καθώς και με την αδιάλειπτη αλληλεπίδρασή του με άλλα λυρικά είδη, όπως ο ύμνος, ο θούριος και η ελεγεία. Σε αυτό το πλαίσιο παρουσιάζονται και αναλύονται κείμενα που υπακούουν στις ειδολογικές συμβάσεις, αλλά και κείμενα που τις τροποποιούν· οι νεοκλασικιστικές δοκιμές του Κωνσταντίνου Νικολόπουλου, οι καθοριστικές από τη σκοπιά της λογοτεχνικότητας ωδές του Κάλβου, οι ωδές του Σολωμού με κύριο ειδολογικό χαρακτηριστικό την αποθέωση, αλλά και οι πειραματισμοί του Παναγιώτη Σούτσου σηματοδοτούν την ευελιξία και τη σθεναρή παρουσία του είδους στον 19ο αιώνα.