Η αγαπημένη μου παρέα επέστρεψε με ένα ταξίδι στη ρομαντική Καστοριά. Για άλλη μια φορά η συναρπαστική γραφή του Κώστα Στοφόρου ταξιδεύει τους αναγνώστες από 10 ετών και πάνω στην προϊστορική εποχή, στην Κατοχή και στο σήμερα. Ποιος είναι πραγματικά ο Γρηγόρης που εργάζεται στο ξενοδοχείο όπου καταλύουν τα παιδιά; Τι συνέβη με τον εβραϊκό πληθυσμό της πόλης; Τι απέγινε ο θησαυρός που αρπάχτηκε από τους κατοίκους, πού φυλάσσονται τα κιβώτια και ποιος ενδιαφέρεται τώρα να τον αποκτήσει; Πώς εμπλέκεται στην υπόθεση και πάλι ο συμπαθής αστυνόμος Παπαγεωργίου αλλά και οι μυστικές ισραηλινές υπηρεσίες; Ποιος είναι ο Κάρελ Βίντερ και ποια σχέση έχει με τον θανάσιμο εχθρό των παιδιών, Κουρτ Βίντερ, που έχασε τη ζωή του στη Χίο; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα απαντώνται για όσους επιλέξουν να διαβάσουν τη «Σπηλιά του Δράκου».

Ο Κώστας Στοφόρος είναι αξιέπαινος ως προς τον τρόπο που χειρίζεται το υλικό του και ως προς τις αφηγηματικές τεχνικές που ακολουθεί. Αυτήν τη φορά, όπως αναφέρει και ο ίδιος στον επίλογο, συγκέντρωσε άφθονα ετερόκλητα στοιχεία (μυθολογία, λαογραφία, Ολοκαύτωμα, εγκληματίες πολέμου) σε έναν κεντρικό κορμό πλοκής, βαθύτατα επηρεασμένος τόσο από το μνημείο των Εβραίων της Καστοριάς και τον αφανισμό αθώων ανθρώπων όσο και από την επίμονη σήμερα έλλειψη αναγνώρισης αυτού του σημαντικού γεγονότος. Η ιστορία διαδραματίζεται στη δεκαετία του 1940, όπου γερμανικές δυνάμεις Κατοχής βάζουν στο χέρι τις περιουσίες αθώων ανθρώπων αλλά και στο σήμερα, όπου τα παιδιά της αγαπημένης μας παρέας κερδίζουν ένα ταξίδι με διαμονή στην Καστοριά και μεταβαίνουν όλοι μαζί, μικροί και μεγάλοι. Η γνωριμία με τη Ρεβέκκα, που ήξερε για τις περιπέτειές τους, είναι το απαραίτητο λιθαράκι για να ξεκινήσει άλλη μια αξέχαστη ιστορία. Αυτήν τη φορά, η πλοκή ξεφεύγει αρκετά από τη γνωστή συνταγή, μιας και οι εξελίξεις είναι ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών κι ένας αγώνας μέχρις εσχάτων ανάμεσα στο καλό και το κακό.

Η Αντιγόνη κερδίζει σ’ έναν διαγωνισμό διαμονή πέντε ημερών σε αρχοντικό της Καστοριάς που μπορεί να φιλοξενήσει μέχρι είκοσι άτομα κι έτσι τα παιδιά συγκεντρώνονται ξανά: ο Γιάννης, η Ζηνοβία, η Κατερίνα και η Ζωή με τον παππού Λευτέρη και τη γιαγιά Ζωή από τη Λέρο, ο Σάββας και ο Ιάσονας με τους γονείς τους, Πέτρο και Αγγελική, από το Λιτόχωρο συνόδεψαν τα δυο παιδιά και τους γονείς τους, Λιάνα και Περικλή, στην πανέμορφη πόλη της Μακεδονίας (οι γονείς του Ισίδωρου και της Μαρίας από τη Χίο μετακόμισαν πρόσφατα στον Πειραιά και ήταν δύσκολο να τους συνοδέψουν). Οι μικροί μας ήρωες δείχνουν πιο ώριμοι, προσέχουν την πλοήγησή τους στο διαδίκτυο, έχουν καταλάβει πως με την περιπέτειά και τον κίνδυνο δεν πρέπει να παίζεις, κάποια ερωτικά καρδιοχτύπια εγείρουν πρωτόγνωρα αισθήματα για κάποιους κι όλοι αφήνονται στη μαγική Ιστορία και Μυθολογία του τόπου ξένοιαστα κι ανέμελα.

Ο περιπετειώδης βίος του Παύλου Μελά, η ατμόσφαιρα του «Παραμυθιού χωρίς όνομα» της Πηνελόπης Δέλτα, μα πάνω απ’ όλα το σοκαριστικό Ολοκαύτωμα που ξεδιπλώνεται μέσα από τα μάτια των γονιών της Ρεβέκκας, Εσθήρ και Νατάν, που τα έμαθαν κι αυτοί από τη δική τους γιαγιά-ηρωίδα ζωντανεύουν εύληπτα και τοποθετούνται σε καίρια σημεία του μυθιστορήματος. Χάρη στο βιβλίο, έμαθα πολλά πράγματα και για τον Μαξ Μέρτεν, που έγινε το 1942 στρατιωτικός διοικητής Μακεδονίας και Αιγαίου, και ήταν ο κύριος υπεύθυνος της γενοκτονίας των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και όχι μόνο. Το χειρότερο είναι που ακολούθησε τη μοίρα των περισσότερων εγκληματιών πολέμου κι έκανε μια διαπρεπή καριέρα στην πολιτική, αλώβητος και τιμώρητος! Επιπλέον, ήρθε στην Ελλάδα το 1957 ως Γερμανός πολιτικός, συνελήφθη ως εγκληματίας πολέμου αλλά απελευθερώθηκε τον επόμενο χρόνο βάσει νομοσχεδίου που κατέθεσε η ΕΡΕ, μιας και τότε συνήφθη δάνειο με τη Γερμανία ύψους 200.000.000 μάρκων! Είναι ένα από τα γεγονότα που επέλεξε ο Κώστας Στοφόρος να συστήσει στους αναγνώστες χωρίς να τα ωραιοποιεί ενώ ταυτόχρονα ο ίδιος, χωρίς να υψώνει δάκτυλο κατηγορίας, αφήνει το βάρος των γεγονότων να υποδείξει την αλαζονεία και τις διπλωματικές τούμπες.

Σπήλαια, παλαιολιθικοί οικισμοί, η λίμνη χτίζουν ένα υπέροχο και ρεαλιστικό σκηνικό, μέσα στο οποίο δρουν, παίζουν, κινδυνεύουν τα μέλη της παρέας που με ταξιδεύει κάθε φορά και σε άλλο σημείο της Ελλάδας. Ο συγγραφέας παραθέτει πάμπολλες εγκυκλοπαιδικές πληροφορίες και διάφορα ιστορικά στοιχεία, που τα μπλέκει μεταξύ τους αρμονικά, χωρίς πλατειασμούς, ωθώντας τους μικρούς αναγνώστες να ψάξουν περαιτέρω και δημιουργώντας ένα μυθιστόρημα ανυπολόγιστης εγκυκλοπαιδικής αξίας και υψηλής συναισθηματικής έντασης. Χιλιάδες ερωτηματικά, κλιμακούμενη αγωνία, ξενάγηση σε εκκλησίες, όχθες, σοκάκια, με πολλά ιστορικά στοιχεία που δύσκολα θα βρουν οι μικροί αναγνώστες στα σχολικά βιβλία ξεδιπλώνουν μια ιστορία που αυτήν τη φορά θα ωριμάσει αναπάντεχα τους πρωταγωνιστές της.

Τα διαρκή πρωθύστερα και το πλήθος των χαρακτήρων δε με μπέρδεψαν καθόλου, αντίθετα δημιούργησαν την απαραίτητη ένταση και σασπένς που χρειάζεται ένα καλοδουλεμένο μυθιστόρημα για να κρατήσει τον αναγνώστη ως το τέλος. Πρόκειται για άλλη μια υπέροχη ανατρεπτική, καλογραμμένη περιπέτεια για παιδιά και εφήβους που με συντρόφεψε ευχάριστα και με έκανε κι αυτή, όπως και όλες οι προηγούμενες της σειράς, να χάσω αρκετές στάσεις λεωφορείου μέχρι να το τελειώσω. Ο συγγραφέας ξέρει να γράφει και να εξισορροπεί τα εγκυκλοπαιδικά στοιχεία με το σασπένς, κάτι που με κάνει να τονίσω για πολλοστή φορά ότι το ανυπέρβλητο ταλέντο του είναι ένα κράμα της εγκυκλοπαιδικότητας της Αντιγόνης Μεταξά, της φροντίδας της Πηνελόπης Δέλτα και της αγωνίας στα βιβλία της Enid Blyton.