Στη Θεσσαλονίκη του Μεσοπολέμου και της Κατοχής δυο γυναίκες θα έρθουν κοντά με απρόσμενο τρόπο, μόνο που η μία θα πεθάνει από δηλητηρίαση. Είναι αυτοκτονία ή δολοφονία; Ήταν όντως μάγισσα όπως της καταλόγιζε ο κόσμος; Μήπως όμως η μάγισσα δεν είναι αυτή που ασχολείται με τον πνευματισμό αλλά αυτή που χρησιμοποιεί τα θέλγητρά της για να σαγηνεύσει;

Η Όλγα Λιάρατζη έγραψε ένα συναρπαστικό κοινωνικό μυθιστόρημα με ενδιαφέρουσες ιδέες και χαρακτήρες που θα αγαπήσεις ή θα μισήσεις. Με φόντο τα ιστορικά γεγονότα της εγκαθίδρυσης της δικτατορίας Μεταξά, των αιματηρών απεργιακών κινητοποιήσεων του 1939 και της γερμανικής κατοχής ξεδιπλώνεται ένα μυθιστόρημα με απρόσμενες εξελίξεις και διαρκή πρωθύστερα που ολοκληρώνουν τους χαρακτήρες και δίνουν άφθονες πληροφορίες για τις καταβολές, τη νοοτροπία και τον τρόπο σκέψης των βασικών προσώπων του βιβλίου. Βρισκόμαστε αρχικά στη Θεσσαλονίκη του 1939, όπου ο Στέφανος Αβράμογλου που ζει στη Λειψία επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη με αφορμή τον θάνατο της μητέρας του, Κοραλίας που δηλητηριάστηκε. Βλέπει τις αντιδράσεις του κόσμου, παρατηρεί τη συμπεριφορά του πατέρα του κι αρχίζει να ψάχνει στο οικογενειακό παρελθόν όχι τόσο για τον ένοχο όσο για να κατανοήσει καλύτερα τις σχέσεις μεταξύ των γονιών του, αφού ως τότε αδιαφορούσε γι’ αυτό, παρασυρμένος από την ψευδαίσθηση της δεμένης κι ευτυχισμένης οικογένειας που είχε όταν έφυγε. Στον δρόμο του θα έρθει η Μυρτώ Παράσχου, η οποία γοητεύεται από τη γνωριμία τους αλλά όταν διαπιστώνει πως είναι ο γιος του Μίλτου εξαφανίζεται. Τι τη συνδέει με τους Αβράμογλου; Γνωρίζει κάτι για τον θάνατο της Κοραλίας; Γιατί η νεκρή πλέον αρχόντισσα δεν ήθελε τη Μυρτώ στη ζωή της; Τι φοβόταν; Τι κακό προέβλεψε;

Στη συνέχεια επιστρέφουμε στο 1935 και συγκεκριμένα στην περίοδο που οι εργάτες, στην πλειονότητά τους βενιζελικοί και αντιμοναρχικοί, οργανώνουν διαδηλώσεις στη συμπρωτεύουσα, με αποτέλεσμα, μετά τον Γενάρη του 1936 που υπήρξε από τους πιο δύσκολους στην ελληνική επικράτεια, με την πείνα και την ανεργία να δοκιμάζουν τις αντοχές του ελληνικού λαού και τη φτωχολογιά να βγαίνει στους δρόμους και να διεκδικεί ανθρώπινες συνθήκες εργασίας, να οδηγηθούν τα πράγματα στον αιματοβαμμένο Μάιο του ίδιου έτους και στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Η Μυρτώ και η Θεανώ, Μικρασιάτισσες προσφυγοπούλες, ζουν με τη μητέρα τους στην Τούμπα, σε καταστάσεις απόλυτης φτώχειας, όπως και όλοι οι εργάτες των γύρω εργοστασίων. Είναι δύο διαφορετικές γυναίκες, εκ των οποίων η Μυρτώ μισεί τη φτώχεια και τη μιζέρια κι αγωνίζεται να αφήσει πίσω της τη δουλειά της υφάντρας, να ετοιμάσει ένα καλύτερο μέλλον ενώ η Θεανώ γοητεύεται από τους πύρινους λόγους του Αρίστου Καλογήρου, ενεργού μέλους στο συνδικαλιστικό κίνημα, που εμπνέει αγωνιστικότητα στους εργάτες. Ο Αρίστος και η Μυρτώ εκπροσωπούν δυο διαφορετικές προσωπικότητες που ακολουθούν παράλληλες πορείες στην προσπάθειά τους να υλοποιήσουν τα όνειρά τους σε μια περίοδο ταραχών και πολιτικής αβεβαιότητας. Εκείνος θα έδινε τα πάντα για τη θρησκεία των φτωχών κι εκείνη θέλει να πετύχει, να γίνει οικονομικά ανεξάρτητη και να δοκιμάσει τις δυνάμεις της.

Το μυθιστόρημα εξελίσσεται πολύ καλά, μας συστήνει χαρακτήρες που, όπως έγραψα και πιο πριν, ή θα αγαπήσεις ή θα μισήσεις και καταφέρνει με πιστότητα, ζωντανούς διαλόγους και ενδιαφέρουσες εξελίξεις να με κρατήσει γεμάτο αγωνία για τη συνέχεια. Τα πάντα αλλάζουν με τη δικτατορία του Ιωάννη Μεταξά, λογοκρισία, βασανιστήρια, απηνές κυνηγητό των κομμουνιστών, εξορία στην Κίμωλο και αλλού, όπου καταγράφονται οι σκληρές στιγμές των εξορίστων, η καθημερινότητά τους, η σκληραγώγησή τους μέσα από τις απάνθρωπες αυτές συνθήκες. «…αντιστεκόμαστε στο μίσος με το οποίο μας περιβάλουν οι αρχές με την αγάπη και την αλληλεγγύη που έχουμε αναπτύξει μεταξύ μας» (σελ. 39), όπως γράφει η Θεανώ, η οποία μάλιστα βιώνει ένα οδυνηρό γεγονός που θα την αναγκάσει να πάρει κάποιες σημαντικές αποφάσεις και να κρύψει βαθιά μέσα της το τραύμα. Μόνο που αυτό θα ξαναβγεί στην επιφάνεια τη χειρότερη στιγμή.

Οι εξελίξεις στη ζωή των δύο αδελφών έρχονται και κουμπώνουν με όσα ήδη ξέρουμε από την αρχή του μυθιστορήματος κι έτσι οι χαρακτήρες ολοκληρώνονται, αφήνοντάς με σκεπτικό ως προς τις επιλογές τους και τις αντίστοιχες συνέπειες αυτών. Η οικογένεια Αβράμογλου ξανάρχεται στο προσκήνιο και μέσω των μελών της η συγγραφέας μας δείχνει με τεκμηριωμένο τρόπο το πεδίο των ψυχικών ερευνών της εποχής, μιας και η Κοραλία Αβράμογλου ήταν πνευματίστρια. Ήταν συνεργάτης του Άγγελου Τανάγρα και της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών και είχε ανησυχίες μεταφυσικές, πρσβεύοντας μεταξύ άλλων πως ο άνθρωπος είναι ελεύθερος και εισπράττει το αποτέλεσμα των επιλογών του, σαν ψυχή όμως μετενσαρκώνεται για να τελειοποιηθεί ηθικά. Είχε τηλεπαθητικά χαρίσματα, εκπληκτική διαίσθηση αλλά ήταν ευάλωτη, με αποτέλεσμα ο περισσότερος κόσμος να τη θεωρούσε αλαφροΐσκιωτη, να όμως που οι πνευματιστικές συγκεντρώσεις που έκανε έφερνε κόσμο στο σπίτι τους και φυσικά έσοδα. Τελικά αυτοκτόνησε ή δολοφονήθηκε; Από ποιον; Ποιο ήταν το κίνητρο; Οι ζωές της Μυρτώς και των Αβράμογλου διασταυρώνονται ξανά, αυτήν τη φορά με τον γιο τους, Στέφανο, να προσπαθεί να αποκωδικοποιήσει συμπεριφορές και να βρει κρυμμένα μυστικά.

Συμπάθησα πολύ τον ρόλο του Μίλτου Αβράμογλου γιατί είναι ένας άντρας που μπορεί να αγαπήσει κάποια χωρίς να εκμεταλλευτεί τη δύναμή του επ’ αυτής, έχει μια διαφορετική σχέση με τη γυναίκα του και η στάση του με προβλημάτισε ως προς τον βαθμό αγάπης που μπορεί να έχει κάποιος για τον σύντροφό του μετά από πολλά χρόνια γάμου που η αγάπη έχει πια ξεφτίσει. Η συγγραφέας ξεφεύγει αρκετά από τα οικεία μυθιστορηματικά στερεότυπα και αποφεύγει τις παγίδες του ρηχού συναισθηματισμού δείχνοντάς μου ένα ζευγάρι δεμένο πιο βαθιά και ουσιαστικά παρά τις υποχωρήσεις και την ελευθερία του ενός προς τη ζωή του άλλου. Από την άλλη δεν κατάφερα να αγαπήσω τη Μυρτώ λόγω του χαρακτήρα της και της όλης στάσης ζωής που ακολούθησε. Προκλητική, έτοιμη για όλα, αδίστακτη και καιροσκόπος, δεν είναι η «κακιά» του μυθιστορήματος αλλά η «μάγισσα» που θα αντιπαρατεθεί στην πραγματική μάγισσα του μυθιστορήματος. Με ψυχικά γνωρίσματα η μία, με σωματικά η άλλη και η σύγκρουση μεταξύ τους θα είναι μοιραία.

«Οι μάγισσες του Θερμαϊκού» είναι ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα που ασχολείται με τη δοτικότητα και την ελευθερία της πραγματικής αγάπης και με τον πνευματισμό και τις μεταφυσικές ανησυχίες, κάτι που ταιριάζει με το μαγευτικό και μυστηριακό τοπίο της Θεσσαλονίκης. Με φόντο τα ιστορικά γεγονότα που βίωσε η περιοχή από το 1935 ως το τέλος του πολέμου, με τα περιστατικά να εκτυλίσσονται από τη Λεωφόρο των Εξοχών ως την Τούμπα και από την Τσιμισκή ως την Εγνατία και με ενδιαφέρουσες, ολοκληρωμένες, αν και μονοδιάστατες ψυχογραφίες, το βιβλίο μας ταξιδεύει σ’ έναν κόσμο σάρκας και πνεύματος, επιθυμιών και απαιτήσεων, αντεκδικήσεων και προσδοκιών όπου άνθρωποι συγκρούονται με το απόλυτο καλό ή με το απόλυτο κακό.