Αντώνης Δουκέλλης-Διακαμός ελπίδας-Εκδόσεις Άπαρσις

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Τη λευτεριά δεν τη ζητάν με παρακάλια,

την επαίρνουν, με τα δικά τους χέρια, μοναχοί»

Κώστας Βάρναλης «Λευτεριά»

Από τη «Γέρνα», που ήταν το προηγούμενο βιβλίο που διάβασα του συγγραφέα Αντώνη Δουκέλλη, το 2018, στον «Διακαμό ελπίδας». Και στο προηγούμενο μα και στο φετινό, με τράβηξαν περισσότερο οι λέξεις. Μου αρέσει το παιχνίδισμα του συγγραφέα μαζί τους. Για μένα είναι κι αυτό το «χρέος» της λογοτεχνίας. Μέσα από τον γλωσσικό πλούτο μας να προκαλούμαστε να αναζητήσουμε και να τις γνωρίσουμε. Έχουμε περιορίσει πολύ το λεξιλόγιο μας κι αυτό θα το πληρώσουμε κάποια στιγμή. Δεν την ήξερα τη λέξη και έψαξα. Διακαμός είναι ο φωσφορισμός της θάλασσας που οφείλεται στις αναλαμπές των ψαριών ή στη βιοφωταύγεια του πλαγκτόν. Και μεταφορικά, η σκιά, κάτι δηλαδή που διακρίνεται θαμπά, όπως μια σιλουέτα ή το περίγραμμα μιας φευγαλέας μορφής. Ένα άλλο στοιχείο που μου αρέσει στη γραφή του είναι ότι η θάλασσα, ο τόπος, αλλά και η ιστορία-άγνωστη σε πολλούς αναγνώστες- είναι η έμπνευση του. Μου αρέσει πολύ που από τον τόπο καταγωγής του, τη Μυτιλήνη, έχει ανασύρει μνήμες και ιστορίες και τις χρησιμοποιεί ως πηγή έμπνευσης σχεδόν σε όλα τα βιβλία του. Έτσι πετυχαίνει περισσότερο ώστε να γίνει πιο συναρπαστικό και να συντροφεύσει τον αναγνώστη. Πιστεύω πως το αναγνωστικό κοινό έχει την ανάγκη να μάθει μέσα από τον μύθο τον τόπο. Ενώ το εξώφυλλο, πολύ όμορφο, αντικατοπτρίζει τα πρόσωπα της ιστορίας και σε ταξιδεύουν πίσω στον χρόνο.

Μέσα από τις 495 σελίδες του μυθιστορήματος, που ξεκινά από το 1903, από το Τσακράνι της Περγάμου, μας ταξιδεύει στη Θεσσαλονίκη, το σταυροδρόμι εθνών, θρησκειών και πολιτισμών, στο Μπαλκεσίρ, στο Αϊβαλί, στην περιοχή των Κυδωνιών, μας γνωρίζει τους Νεότουρκους, τα τάγματα εργασίας, μας μιλά για τη μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης, την επιστροφή των Μικρασιατών στη μάνα Ελλάδα, για τους Ρωμιούς της πόλης. Μέσα από τη ζωή των τριών φίλων- πρωταγωνιστών της ιστορίας, δηλαδή του Έλληνα Μιχάλη, του Εβραίου Λεβή και του Αρμένη Κρικόρ, ξετυλίγεται η ιστορία μέχρι το1955, τη Νύχτα των Σεπτεμβριανών, την Κύπρο ενώ ο αναγνώστης τους ακολουθεί, αγωνιά μαζί του, συμπάσχει με όλα όσα τους συμβαίνουν και ζει το δράμα τους βήμα-βήμα. Η σκληρότητα των Νεότουρκων, πέφτει επάνω τους σαν κατάρα. Αρπάζουν το κοριτσάκι του Έλληνα, εξισλαμίζουν τον γιό του Εβραίου που τον εντάσσουν στην κοινότητα των Ντονμέδων. Εξολοθρεύουν την Αρμένικη γενιά του Κρικόρ. Κοσμογονικές αλλαγές στον ευρύτερο βαλκανικό χώρο αλλά και τον Μικρασιατικό θα σας μάθουν άγνωστες πτυχές της ιστορίας Χωρίς να σας κουράσουν οι ιστορικές του αναφορές δε θα καταλάβετε πότε θα φτάσετε στο τέλος του βιβλίου. Σ' αυτή τη μαρτυρική πορεία, ο Διακαμός ελπίδας τους κρατά όλους ζωντανούς. Ο πολιτισμός, η επιχειρηματικότητα, οι ξένες γλώσσες και τα πνευματικά εφόδια που κουβάλησαν στην ψυχή, βοήθησαν να στρώσουν πιο εύκολα τον δρόμο στη νέα πατρίδα και να τα καταφέρουν. Η ζωή προσπαθεί να επαναφέρει την ισορροπία. Στα γεγονότα της 6ης Σεπτέμβρη του 1955 και το πογκρόμ κατά των Ελλήνων και των Αρμενίων της Πόλης, οι συνειδήσεις ξυπνούν, μέσα από τύψεις, δισταγμούς, αμφιβολίες και διλλήματα. Εκτός όμως από τους τρεις φίλους υπάρχουν η Εμινέ, ο Ανρί, ο Παύλος, η Κατίνα, η Λουίζα και αρκετοί άλλοι που, ως δορυφόροι των πρωταγωνιστών μας συγκινούν, μας θυμώνουν, μας γοητεύουν και μας συνοδεύουν στο ταξίδι. Δυνατές σκηνές, άλλοτε πολύ σκληρές αφού η ιστορία το απαιτεί, τρυφερές αλλά και αποφασιστικές.

Δεν είναι τυχαίο που ο συγγραφέας χρησιμοποιεί το στοιχείο του νερού στα λογοτεχνικά του έργα. Παίζει κυρίαρχο ρόλο μέσα στη ζωή των ηρώων Συμβολίζει τη ζωή και τον θάνατο. Το νερό συμβολίζει τον έρωτα, ως την πηγή ζωής. Ενώνει και χωρίζει λαούς, μπλέκεται στην ιστορία τους, γίνονται πόλεμοι για το ποιος θα νικήσει και θα την κατακτήσει. Απλόχερα δίνει τη ζωή αλλά το ίδιο εύκολα την παίρνει πίσω.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ως εισαγωγή αρκετών κεφαλαίων, στίχους μεγάλων ποιητών και συγγραφέων μας όπως του Νικηφόρου Βρεττάκου, του Παπαδιαμάντη, του Παλαμά, του Ρίτσου, του Βάρναλη, Χριστιανόπουλου, του Βίκτωρα Ουγκώ και άλλων. Για να μας δώσει το μήνυμα του; Να δώσει περισσότερη βαρύτητα στο μυθιστόρημα του;

Οι ανατροπές πολλές καθώς και οι συγκινήσεις που νιώθει ο αναγνώστης διαβάζοντας το. Ποια είναι η τύχη των ηρώων του; Ποιοι θα μας θυμώσουν; Τελικά οι θρησκείες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στους τρεις ήρωες; Από πού άντλησαν οι ήρωες μας τη δύναμη της ζωής; Τελικά η φιλία είναι το Α και το Ω στη ζωή μας σπάζοντας όλες τις προκαταλήψεις και τα πρέπει της κοινωνίας; Θα σας αφήσω να ταξιδέψετε στο Αρχιπέλαγος χωρίς να σας αποκαλύψω περισσότερα. Θα σας το προτείνω να είναι ένα από τα καλοκαιρινά σας αναγνώσματα. Ένας λόγος περισσότερο αν τα ιστορικά μυθιστορήματα είναι τα αγαπημένα σας! Καλοτάξιδο να είναι και καλή ανάγνωση!

«Αλλάζει η ζωή μας τι αλλάζει, άλλαξε κιόλας. Τίποτα πια δεν είναι το ίδιο. Κακόμοιρη ράτσα. Όπου κι αν πας δεν μπορείς να στεριώσεις. Θεοί και άνθρωποι σε κυνηγούν.»|

Πατριδολάτρης είμαι, όχι εθνικιστής/σιχαίνομαι και τη λέξη και την ετικέτα»

Κωστής Παλαμάς