Η απλότητα ως πράξη χάρης

Μαρίνα Καλεώδη – Χάρη!-Εκδόσεις Ωκεανίδα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Μαρίνα Καλεώδη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, δηλώνοντας περήφανα καταγωγή από την Τήνο. Τελείωσε το Λεόντειο Λύκειο Νέας Σμύρνης, πήρε πτυχίο Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας από το ΕΚΠΑ και σήμερα εργάζεται ως διορθώτρια/επιμελήτρια κειμένων. Από μικρή έγραφε ιστορίες και ποιήματα, ενώ συμμετέχει σε θεατρικές παραστάσεις και σε παραδοσιακό συγκρότημα χορών. Τα βιβλία της έχουν εκδοθεί από τις εκδόσεις Ωκεανίδα: Χάρη! (2020), Πατημασιές στην άμμο (2023), Ώσπου να πεις την Αλφαβήτα (2023).

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου διαβάζουμε:

«Πόσο εύκολο είναι να παρασυρθεί κανείς από την καθημερινότητα και να μην αναγνωρίσει τις χαρές που του δίνει η ζωή; Η Μαργαρίτα, η Λευκή και η Αυγή – ένα λουλούδι, ένα χρώμα και ένα ξημέρωμα – αναπολούν το παρελθόν, κάνουν σχέδια για το μέλλον και έρχονται αντιμέτωπες με το παρόν. Μια παρέα κοριτσιών που ανακατεύουν τις πίκρες με μια κουταλιά ζάχαρη και δυο σταγόνες σοκολάτα, και αντρών που λατρεύουν το ποδόσφαιρο, τις γυναίκες και το χρήμα, στροβιλίζονται στους ρυθμούς της ζωής και όλοι μαζί χορεύουν αγκαλιά με τα όνειρά τους.»

Με το Χάρη!, η Καλεώδη μας προσφέρει μια ιστορία που μοιάζει να γεννήθηκε από το φως μιας πρωινής ανάσας. Η αφήγησή της κυλά με την ευκολία και τη ρυθμικότητα μιας μουσικής φράσης· άλλοτε σαν παιχνίδι, άλλοτε σαν ψίθυρος, άλλοτε ως μικρή προσευχή προς την απλότητα. Μικρά στοιχεία της ζωής — η φιλία, ο έρωτας, η μνήμη, οι μικρές χαρές και οι σιωπές — στροβιλίζονται και ερωτοτροπούν με τα όνειρα, ώσπου ο αναγνώστης/αναγνώστρια αρχίζει να αναγνωρίζει μέσα τους τη δική του αναπνοή.

Οι ηρωίδες της — η Μαργαρίτα, η Λευκή, η Αυγή — δεν είναι μυθικές φιγούρες αλλά γυναίκες που κουβαλούν τις μικρές τους ήττες και τις μεγάλες τους προσδοκίες, αναζητώντας έναν τόπο ησυχίας μέσα στον κόσμο. Μέσα από τα βλέμματά τους περνά η καθημερινότητα με τις μικρές χαρές, τις προσδοκίες και τις διαψεύσεις της. Η ζωή τους φτιάχνεται από απλές χειρονομίες, μα με υπόγεια δύναμη. Σε αυτή την παρέα κοριτσιών, αλλά και στην παρουσία αντρών-συμπρωταγωνιστών που λατρεύουν το ποδόσφαιρο, τις γυναίκες και το χρήμα, η Καλεώδη επιχειρεί να δει τη ζωή σαν έναν χορό. Η παρουσία των αντρών καταγράφει παράλληλες, αλλά όχι κυρίαρχες ιστορίες, δίνοντας χώρο και βάθος στη γυναικεία φωνή.

Τα στοιχεία της ζωής που αναδεικνύει η Καλεώδη — η συντροφικότητα, οι απώλειες, οι μικρές χαρές, η ανάγκη για επαφή και κατανόηση — στροβιλίζονται σαν κύκλος εμπειριών, αποκαλύπτοντας τη γοητεία του καθημερινού. Τα δυνατά σημεία του μυθιστορήματος είναι η ζωντάνια της αφήγησης, η απλότητα και η ικανότητα της συγγραφέως να αποφεύγει τη λογοτεχνική υπερβολή, δίνοντας ουσιαστικά μηνύματα. Οι ήρωες δεν είναι υπεράνθρωποι αλλά άνθρωποι της διπλανής πόρτας, που σκέφτονται, νιώθουν και χορεύουν. Το βιβλίο υπενθυμίζει ότι η ζωή και η λογοτεχνία δεν χρειάζονται εκρήξεις για να συγκινήσουν.

Ένα από τα πιο γοητευτικά στοιχεία του μυθιστορήματος είναι το παιχνίδι των λέξεων που η Μαρίνα Καλεώδη υφαίνει με δεξιοτεχνία σε κάθε τίτλο. Μέσα από αυτό το γλωσσικό παιχνίδι, η συγγραφέας καταφέρνει να συμπυκνώσει το νόημα του βιβλίου σε μια λέξη: ο ήρωας Χάρης, οι μικρές χαρές της καθημερινότητας και η δυνατότητα να δίνουμε και να δεχόμαστε χάρη συνυφαίνονται σε ένα αρμονικό σύνολο. Το παιχνίδι αυτό δεν είναι απλά λεκτικό παιχνίδι. Αναδεικνύει την φιλοσοφία της ιστορίας, όπου η απλότητα, η τρυφερότητα και η προσοχή στις λεπτομέρειες μετατρέπουν το «λίγο» σε πολύτιμη εμπειρία ζωής.

Η Καλεώδη απευθύνεται σε αναγνώστες που προτιμούν την καθημερινότητα και τη λεπτομέρεια. Το ύφος της χαρακτηρίζεται από αμεσότητα και μουσικότητα, με ρυθμική καθαρότητα που παραπέμπει στον προφορικό λόγο και την τρυφερή εξομολόγηση. Κάθε φράση μοιάζει να ανασαίνει, αφήνοντας χώρο στον αναγνώστη να γίνει μέρος της ιστορίας.

Πίσω από τη φαινομενική ελαφρότητα διακρίνεται ένα βαθύτερο στοχαστικό ερώτημα: διατηρείται άραγε η τρυφερότητα όταν η ζωή φθείρεται από τη συνήθεια; Η Καλεώδη απαντά με απλές καθημερινές εικόνες, όπως ένα χαμόγελο, ένα φλιτζάνι καφέ, μια φράση. Η φράση «Να σας ζητήσω μια χάρη; Χαμογελάστε και χαρείτε τη!» λειτουργεί σαν υπόδειγμα ευαισθησίας και υπενθύμιση ότι η ζωή παραμένει ικανή να προσφέρει «χάρη».Απευθύνεται άμεσα στον αναγνώστη, σαν να του ζητά να συμμετάσχει στο ίδιο το θαύμα της ιστορίας, να γίνει μέρος του κύκλου ζωής και χαράς που περιγράφει το βιβλίο. Η φράση «Να σας ζητήσω μια χάρη; Χαμογελάστε και χαρείτε τη!» μας θυμίζει ότι η ζωή δεν μας χρωστά· εμείς χρωστάμε στη ζωή να τη ζήσουμε πλήρως. Κρύβει την υπενθύμιση ότι η χαρά και η χάρη δεν έρχονται μόνες τους· χρειάζεται να τις αναγνωρίσουμε, να τις απολαύσουμε και να τις αφήσουμε να φωτίσουν τις καθημερινές μας στιγμές.

Συνοψίζοντας, είναι ένα βιβλίο για τη ζωή όπως είναι: αθόρυβη, ατελής, μα συγκινητικά ανθρώπινη. Η γραφή θυμίζει πως το «λίγο» μπορεί να χωρέσει το «πολύ», και ότι μέσα στην απλότητα κρύβεται συχνά το πιο σπάνιο είδος χάρης — εκείνο που δεν φαίνεται αλλά μένει. Πρόκειται για ένα μικρό εγχειρίδιο ευγένειας απέναντι στην ύπαρξη, που καλεί το αναγνωστικό κοινό να δει τη ζωή αλλιώς: όχι σαν σύνολο υποχρεώσεων, αλλά σαν μια ανοιχτή αγκαλιά γεμάτη φως. Είναι ένα μάθημα ζωής που δεν διδάσκει αλλά υπενθυμίζει ότι τίποτε δεν είναι δεδομένο, που δυστυχώς το ξεχνούμε. Καλοτάξιδο να είναι!