Γιάννης Μπάρτζης-«Κρινολίνο και γιαταγάνι» εκδόσεις Καστανιώτη

Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Τελικά ποιους τιμήσαμε και ποιους γνωρίσαμε τόσα χρόνια στα βιβλία; Μα αυτούς που υποστήριξαν τα ξένα κόμματα. Αυτούς που δεν είχαν εμπιστοσύνη τον Ελληνικό λαό. Και ποιους δεν μας ανέφεραν καθόλου στα σχολικά βιβλία; Τους πραγματικούς ανώνυμους ήρωες που φυλακίστηκαν έγιναν επαίτες, φυλακίστηκαν ή σκοτώθηκαν από «αδελφικό» χέρι. Ήταν μια ευκαιρία, μια τιμή από τους συγγραφείς να σκαλίσουν την ιστορία και να μας γνωρίσουν τον μύθο μέσα από την έρευνα τους. Για να καταλάβουμε ακόμη καλύτερα πως η ιστορία επαναλαμβάνεται.

Στο νέο μυθιστόρημα του Γιάννης Μπάρτζη «Κρινολίνο και γιαταγάνι» από τις εκδόσεις Καστανιώτη, που μαθαίνουμε πολλά, εξοργιζόμαστε, πεισμώνουμε, γαληνεύουμε με τις εικόνες και τα συναισθήματα των ανώνυμων ηρώων. Μπορώ να πω πως είναι ένα καθαρό ιστορικό μυθιστόρημα που η θεματολογία του εκτείνεται μετά την εξέγερση του 1821 μέχρι την ενθρόνιση του βασιλιά Όθωνα.

Ο αναγνώστης, ως συνοδοιπόρος σ’ αυτό το ιστορικό ταξίδι, γίνεται κομμάτι των εμπειριών της δούκισσας της βασιλικής αυλής και γνωρίζει την τότε ταλαιπωρημένη χώρα. Την παρακολουθεί βήμα-βήμα να μας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο τα γεγονότα από το 1823 μέχρι το 1831. Όλο δηλαδή το πολιτικό και διπλωματικό προσκήνιο και παρασκήνιο αλλά και τον έρωτα της μ’ έναν απλό Έλληνα αγωνιστή, τον ανώνυμο, που στα μάτια του βλέπει όλη την Ελλάδα που αγάπησε. Μας μιλά για τη φιλελληνική δραστηριότητα, τον έντονο διπλωματικό αγώνα της Ευρώπης αλλά και της Αμερικής, για τα φιλελληνικά κομιτάτα, για τις διεθνείς κινήσεις που έγιναν για την ίδρυση ή για τη ματαίωση της ίδρυσης ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, για τα δάνεια με ληστρικούς όρους και κατασπατάλησή τους. Μας γνωρίζει ξένους διπλωμάτες και μας ξανασυστήνει πολλούς Έλληνες αγωνιστές που έπαιξαν σημαντικό ρόλο υπέρ ή κατά των Ελλήνων. Πιο πολύ όμως, εκεί που έδωσα βάρος, κοιτάζοντας πίσω από τις λέξεις, ήταν η άσχημη γνώμη που είχαν για τον ελληνικό λαό και τους φλεγόμενους αγωνιστές. «Βλέπετε, εμείς δεν είμαστε εδώ για να προωθούμε ότι συμφέρει στην Ελλάδα, αλλά για να επιδιώκουμε τα οφέλη της δικής μας χώρας» σελ 353

Ο συγγραφέας μας περιγράφει το ταξίδι της δούκισσας, όταν έφτασε στην επαναστατημένη Ελλάδα, ως επικεφαλής βοηθείας για τον αγώνα. Μας περιγράφει τη συνάντησή της με τον Κυβερνήτη, τον οποίο υποστηρίζει θερμά αλλά και για τη διαμονή της στο αρχοντικό Παπαλεξόπουλου, όπου γνωρίζει τους δημογέροντες του τόπου, οι οποίοι δεν επιθυμούν τον Καποδίστρια και ψάχνουν αφορμές να του βάλουν εμπόδια στη δημιουργία του νέου κράτους. Η δούκισσα που λατρεύει την Ελλάδα, ξεναγείται στην Αθήνα, όπου βλέπει και θαυμάζει τα αξιοθέατα της. Επισκέπτεται την αρχαία Ολυμπία και ερωτεύεται πιότερο τον Πολιτισμό της. Γνωρίζει γάλλους αρχαιολόγους και μαθαίνει για τους αρχαιολογικούς θησαυρούς. Η δούκισσα εντυπωσιάζεται από το έργο του Ι. Καποδίστρια για την Παιδεία, τη γεωργία αλλά και για το φρένο που βάζει στην εξαγωγή αρχαιοτήτων. Κάτι μου θυμίζει αυτό ερχόμενη στο σήμερα. Η ιστορία επαναλαμβάνεται. Ο συγγραφέας δίνει δύναμη στο μυθιστόρημα χρησιμοποιώντας συμβολικά, το κρινολίνο που αντιπροσωπεύει την Αγγλίδα δούκισσα που ερωτεύεται κάθε τι ελληνικό και το γιαταγάνι που εκπροσωπεί τον απλό ανώνυμο Έλληνα αγωνιστή. Γιατί αυτοί οι χαρακτήρες για τον συγγραφέα ήταν το αληθινό πνεύμα της επανάστασης. Καλοτάξιδο να είναι κύριε Γιάννη Μπάρτζη!

«Συνήθιζαν να θεωρούν το κράτος εχθρικό. Έμαθαν να επιβιώνουν εξαπατώντας τους φορείς του, μηχανεύονται τρόπους να αποφεύγουν τις υποχρεώσεις του προς αυτό…» σελ 43

«Θα ξεπληρώνουν αρκετές γενιές αυτό το δάνειο, κι ας μη το δουν στα χέρια τους ποτέ οι επαναστάτες» σελ 68

«Καλά είναι όλα αυτά, μα ο κόσμος βλέπει να μοιράζονται μισθοί, δημόσιες θέσεις και αξιώματα σε ανθρώπους που δεν κούνησαν ούτε το δαχτυλάκι τους στην επανάσταση. Πού να περισσέψουν για τη φτωχολογιά;»