Τα προνόμια που υπήρχαν στην περιοχή του Ζαγορίου ήδη από τον 15ο αι. σε συνδυασμό με τη μετανάστευση πολλών οικογενειών στα εξωελλαδικά εμπορικά κέντρα της εποχής συνέβαλαν σημαντικά στην οικονομική και πνευματική πρόοδο των Ζαγορίσιων στο κατώφλι της Επανάστασης. Η προσφορά τους στον απελευθε­ρωτικό αγώνα έγκειται τόσο στην πνευματική αφύπνιση του υπόδουλου ελληνισμού όσο και στην υλική και ιδεολογική προετοιμασία της Επανάστασης. Οι καταγόμενοι από το Ζαγόρι σπουδαίοι λόγιοι Μεθόδιος Ανθρακίτης, Λάμπρος Φωτιάδης και Νεόφυτος Δούκας, τα μέλη της Φιλικής Εταιρείας όπως ο Κωνσταντίνος Ράδος και ο Μάνθος Ριζάρης, η συγκρότηση της κεντρικής επαναστατικής οργάνωσης της Ηπείρου στο Τσεπέλοβο με πρωτεργάτες τους Ιωάννη Βιλαρά και Αθανάσιο Ψαλίδα, η συμβολή του Κωνσταντίνου Πολυχρονιάδη και του Χριστόδουλου Κλονάρη στην καλλιέργεια φιλελληνικού κλίματος στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και στην αμερικανική ήπειρο, αποτελούν τις κύριες πτυχές της πολύμορφης προσφοράς των Ζαγορίσιων στην εθνική παλιγγενεσία.