Στο βιβλίο επιχειρείται η σκιαγράφηση της περιόδου της κατοχής και της εαμοκρατίας στη Λέσβο (1941-1945), καθώς και η ερμηνεία της μεγάλης επιρροής του ΕΑΜ στο νησί.

Παρουσιάζονται οι γεωγραφικές, οικονομικές και πολιτικές ιδιαιτερότητες του νησιού που το καθιστούν ειδική περίπτωση μελέτης, εξετάζεται η πρόσφατη ιστορία του για να εντοπιστούν οι κοινωνικές δυνάμεις και οι ιδεολογικές τάσεις που έπαιξαν αργότερα ρόλο στην Αντίσταση και περιγράφονται οι διαδικασίες συγκρότησης του αντιστασιακού κινήματος και η εξέλιξη της δράσης του.

Ξεχωριστή θέση στην αφήγηση έχει η σημαντική μεταρρυθμιστική προσπάθεια –όχι όμως και χωρίς αντιφάσεις– που επιχείρησε η τοπική εαμική διοίκηση μετά την απελευθέρωση του νησιού, ξεπερνώντας συχνά τα όρια της συναίνεσης στο πλαίσιο της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Χαρακτηριστικό συμβάν που αποτυπώνει τη δυναμική του εαμικού κινήματος στη Λέσβο υπήρξε η μεγάλη κινητοποίηση των Χριστουγέννων του 1944, το περίφημο «GO BACK», κατά την οποία εμποδίστηκε η αποβίβαση των βρετανικών στρατευμάτων στο νησί.