Πολύ καλογραμμένο και παρόλα τα στερεότυπα στοιχεία που περιλαμβάνει μέσα του σε κάνει να φτάνεις μέχρι το τέλος χωρίς να το αφήσεις.

Μια γυναίκα που την εγκατέλειψαν στα σκαλιά ενός ιδρύματος ονειρεύεται να διαπρέψει στο τραγούδι, μόνο που ο δρόμος για την επιτυχία είναι στρωμένος με αγκάθια. Θα ζήσει γεγονότα που θα της αλλάξουν για πάντα τη ζωή, θα πεισμώσει, θα ωριμάσει. Και ως την άλλη της ζωή θα λατρέψει αυτόν που θα σταθεί στο πλάι της.

Ο Κώστας Κρομμύδας έγραψε ένα τρυφερό και συγκινητικό μυθιστόρημα για τις δυσκολίες που μας ατσαλώνουν όταν θέλουμε να πραγματοποιήσουμε τα όνειρά μας και ταυτόχρονα ένα προσεγμένο κείμενο που καταδικάζει τη γυναικεία κακοποίηση μέσα από μια σειρά γεγονότων που θα μετατρέψουν την αθώα Μενεξιά σε μια γυναίκα αποφασισμένη να εκδικηθεί όσους της κάνουν κακό. Ένα κορίτσι με μεγάλα μάτια που το χρώμα τους θα της χαρίσουν το όνομά της θα μεγαλώσει σε ορφανοτροφείο γεμάτο θυμό για τους γονείς της που την εγκατέλειψαν αλλά βλέποντας στην πορεία της ζωής της τι περνούσαν όλα αυτά τα χρόνια οι περισσότερες γυναίκες τελικά κατάλαβε πως ίσως η μητέρα της αποφάσισε να την αφήσει χωρίς τη θέλησή της. Είμαστε στη δεκαετία του 1960 κι η Μενεξιά δέχεται μια αναπάντεχη πρόταση που θα την οδηγήσει να ακολουθήσει το όνειρό της, χωρίς να ξέρει πόσο σκληρό θα είναι το τίμημα. Θέλει να ανέβει στο πάλκο, να την ακούει ο κόσμος με προσήλωση, να κρατάει μικρόφωνο. Είναι όμως δύσκολη η αρχή, γεμάτη σκαμπανεβάσματα και με όλους τους γνωστούς κινδύνους του χώρου και του επαγγέλματος. Έχει εφόδιο τη φωνή της μα και το τσαγανό της, το θράσος της, την αυτοπεποίθησή της. Τα γεγονότα που βιώνει τη μεταμορφώνουν, την κλείνουν στον εαυτό της, κάποια στιγμή αποζητάει εκδίκηση, είναι όμως αυτό το κατάλληλο γιατρικό για να ηρεμήσει η ψυχή της; Παλεύει να διώξει τους εφιάλτες της από τις πληγές που της άνοιξαν και τους μερεύει αλλά για λίγο. Κάθε μέρα είναι και μια μάχη που καλείται να δώσει χωρίς κανείς να καταλάβει τίποτα. Πώς θα ατσαλώσουν την προσωπικότητά της τα βιώματα που την ωρίμασαν τόσο νωρίς και πότε θα μαλακώσει ξανά η καρδιά της;

Η αφήγηση ρέει σα νεράκι, ο συγγραφέας δεν αφήνεται σε ευκολίες και κλισέ, αντίθετα, σχεδιάζει προσεκτικά μια ρεαλιστική ιστορία που ζωντανεύει τον χώρο της νύχτας και της πίστας της δεκαετίας του 1960. Με την ίδια μαεστρία καταγράφονται οι δύσκολες μα όχι απάνθρωπες συνθήκες στο ορφανοτροφείο, η νοοτροπία με την οποία γαλουχούνταν τα κορίτσια για τη σκληρότητα της ζωής που ξεκινάει όταν φεύγουν από κει είτε ως ψυχοκόρες είτε ως νταντάδες. Διάχυτος ο φόβος να μην πέσουν σε οικογένεια ή αφέντη που θα τις εκμεταλλευτεί και φυσικά, αν όλα πάνε καλά, θα έχουν παντρευτεί πριν από τα 17 τους, οπότε κάθε σκέψη για κάτι διαφορετικό τις φοβίζει και δεν τολμούν να ρισκάρουν, μιας και οι υπεύθυνες δε σταματούν να μιλάνε για παστρικές, για φτώχεια, για δυσκολίες αν βγουν μόνες τους οι οικότροφοι έξω από αυτήν τη ζωή. Η Μενεξιά όμως σπάει αυτόν τον φραγμό γεμάτη αγάπη και πάθος για το τραγούδι κι έτσι γνωρίζει ανθρώπους και βιώνει καταστάσεις που θα τη φέρουν αντιμέτωπη με τα όριά της και με τη σκοτεινή πλευρά του εαυτού της.

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στην Πλάκα με τους μάγκες και τους ζητιάνους της, με τα αρχοντικά και με τα καταγώγια, στο Παγκράτι με τη νυχτερινή ζωή του, στην Τρούμπα με τους κινδύνους και τα ξενοδοχεία ημιδιαμονής. Καλοσχεδιασμένο φόντο που ανακατεύει σ’ ένα ενδιαφέρον μίγμα τους ξενύχτηδες και τους βιαστικούς μεροκαματιάρηδες που συναντιούνται κοντά στο ξημέρωμα… Εκεί γνωρίζουμε τον Μάρκο, έναν από τους τελευταίους κουτσαβάκηδες, και τον γιο του, Παντελή, που έχουν το ρεμπετάδικο Ζαΐρα και κάποια καλά κρυμμένα μυστικά. Η βασική τους τραγουδίστρια είναι η Αντωνία, η οποία αρνείται να ακολουθήσει τη μόδα της εποχής και παραμένει κολλημένη στην καρέκλα της. «Ο κόσμος έρχεται για ν’ ακούσει τις φωνές και όχι για να βλέπει τους τραγουδιστές να κουνιούνται σαν λατέρνες», λέει χαρακτηριστικά. Η Αντωνία είναι «ψημένη», σκληρή, αγωνίστρια, έχει μάθει πολύ καλά πως οι άντρες πάντα καιροφυλακτούν για να εκμεταλλευτούν τα όνειρα που κάνουν οι γυναίκες κι έτσι αυτές πρέπει να έχουν μυαλό και τσαγανό, να δοθούν μόνο σε αυτόν που θα τις αγαπήσει πραγματικά. «Οι γυναίκες ερωτεύονται με τα αφτιά και οι άντρες με τα μάτια. Γι’ αυτό οι άντρες λένε ψέματα και οι γυναίκες φοράνε μακιγιάζ» (σελ. 114), τονίζει συχνά. Λίγο πιο κάτω δουλεύει κι ο Παντελής που κατάφερε να ανοίξει το δικό του μανάβικο κι αγωνίζεται για ένα καλύτερο αύριο. Μα κι άλλοι μεροκαματιάρηδες, κι άλλα πρόσωπα που θα μπλέξουν τις ζωές τους με την πορεία της Μενεξιάς.

Το «Κι ως την άλλη μου ζωή θα σε λατρεύω» είναι ένα ενδιαφέρον και ανατρεπτικό μυθιστόρημα, γεμάτο ανατροπές και σημαντικά διαχρονικά μηνύματα πάνω στις ανθρώπινες σχέσεις («Οι άνθρωποι είναι σαν τα βιβλία. Αρκεί να φυσήξει ένα αεράκι και ο καθένας μπορεί να διαβάσει τις σελίδες», σελ. 309) και κυρίως στην αυτοδιάθεση της γυναίκας που πάντοτε αποτελούσε αντικείμενο εκμετάλλευσης από τους άντρες, κάτι που δυστυχώς είναι επίκαιρο όσο ποτέ στην εποχή μας. Ωραία ιστορία, δοσμένη στρωτά, με παραστατικές περιγραφές, λιτούς διαλόγους και ενδιαφέροντες χαρακτήρες που αλληλοεπιδρούν άψογα, χαρίζοντας στιγμές αγωνίας, συγκίνησης και τρυφερότητας. Είναι ένα κείμενο-κραυγή βοήθειας απέναντι στις γυναίκες που κακοποιούνται από συζύγους, πατεράδες, συντρόφους αλλά ο φόβος της κοινωνικής κατακραυγής επιβάλλει τη σιωπή τους και η απειλή της ατίμωσης και του περιθωρίου σφραγίζει τα στόματά τους. «Η πραγματική αγάπη δεν πονάει, δεν πληγώνει, δεν σκοτώνει» (σελ. 188). Γιατί λοιπόν, όταν περνάει λίγος καιρός, επιστρέφουν τα θύματα στο ίδιο περιβάλλον με την πεποίθηση πως όλα θα φτιάξουν; Γιατί δέχονται τις άσχημες καταστάσεις που βιώνουν ως κανονικότητα; Αφού: «Η πραγματική αγάπη δεν σε φυλακίζει. Σε κρατά ελεύθερη μέσα στην αγκαλιά της» (σελ. 212). Σε αυτά και άλλα ερωτήματα ακουμπάει την πένα του ο συγγραφέας προσπαθώντας να βρει μιαν απάντηση ενώ ταυτόχρονα ζωντανεύουν τα λαϊκά τραγούδια του 1960 με τους εμπνευσμένους στίχους του Κώστα Βίρβου, η δύσκολη ζωή της νύχτας, ο αγώνας της γυναίκας να επιβιώσει σε προσωπικό και σε επαγγελματικό επίπεδο σε έναν τόσο σκληρό χώρο. «Μπορείς να συγχωρέσεις κάποιον μόνο σε μία περίπτωση. Όταν είσαι σίγουρη πως το κακό που έκανε σ΄ εσένα δεν το έκανε ποτέ σε κανέναν άλλο…Ούτε πριν ούτε μετά» (σελ. 310). Θα βρει άραγε η Μενεξιά επιτέλους τη γαλήνη; Θα πραγματοποιήσει το όνειρό της; Με τι συναισθηματικό και ψυχικό κόστος; Ένα δυνατό και καλογραμμένο μυθιστόρημα!

Τι να πρωτοπώ.... Ο κ . Κρομμυδας ούτε που γνωρίζουμε πόσο καιρό έκανε να γράψει αυτό το διαμάντι και εγώ σε μια μέρα κ κάτι το τελείωσα!!!!
Δεν σαφήνει να το αφήσεις από τα χέρια σου!!!!
Όποιος δεν το έχει διαβάσει πραγματικά να τρέξει!!!

"Με λένε Μενεξιά και το όνομά μου το πήρα από το χρώμα των ματιών μου…"

Το αγαπημένο ρεμπέτικο τραγούδι στο προσκήνιο. Ένα βιβλίο που συγκινεί απεριόριστα τις καρδιές των αναγνωστών. Κυριαρχούν οι στίχοι από τα τραγούδια του Κώστα Βίρβου χωρίς να είναι βιβλίο γι'αυτόν αλλά για κείνες τις ρεμπέτισσες της δεκαετίας του '50 και ΄60 , της παλιάς Αθήνας που έχουν μείνει ανεξίτηλα στη μνήμη μας και θα ξανακουστούν μέσα από τη μεστή φωνή της ηρωίδας, Μενεξιάς. Θαρραλέες γυναίκεςπου εναντιώθηκαν στο ρεύμα εκείνης της εποχής και άφησαν το σημάδι τους σ'ένα ανδροκρατούμενο καθεστώς που ήθελαν τις γυναίκες κλεισμένες σ'ένα σπίτι. Με τη θέληση και το πείσμα τους μερικές από αυτές τα κατάφεραν και απολαμβάνουμε τις μελωδικές φωνές τους ακόμα και σήμερα.

"Με λένε Μενεξιά και το όνομά μου το πήρα από το χρώμα των ματιών μου…"

Ένα κορίτσι εγκαταλελειμμένο στα σκαλιά ενός ορφανοτροφείου των βορείων προαστίων στις 2/09/1949. Στερημένο από το χάδι της μάνας αλλά με τσαγανό θα κυνηγήσει τ'όνειρό του.Οι ψεύτικες υποσχέσεις, οι απογοητεύσεις και οι τραγικές συνέπειες θα μείνουν χαραγμένες στη ψυχή και το σώμα της. Κοντά της θα της σταθούν άτομα που θα την αγαπήσουν όπως της αξίζει και θα τη στηρίξουν να πραγματοποιήσει το όνειρό της. Αυτοί που την έβλαψαν θα πάρουν αυτό που τους αξίζει...

"Περπάτα δίπλα μου, δώσ' μου το χέρι σ' όσα η μοίρα μπροστά μας φέρει..."

Κώστας Κρομμύδας-Κι ως την άλλη μου ζωή θα σε λατρεύω-εκδόσεις Διόπτρα

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Κώστας Κρομμύδας επανέρχεται με ένα βιβλίο κοινωνικό, σκληρό, και μουσικό. Οι γυναικοκτονίες, η έμφυλη βία αλλά ο κόσμος του ρεμπέτικου τραγουδιού είναι το μωσαϊκό όπου τοποθέτησε τους ήρωές του. Μια γροθιά στο στομάχι είναι όλο το βιβλίο. Ο αναγνώστης θα συγκλονιστεί με τον κόσμο της νύχτας, της πορνείας, της μαστροπείας αλλά και της εκμετάλλευσης αθώων κοριτσιών που βγαίνουν σε ένα άγνωστο και βρώμικο κόσμο, προκειμένου να πραγματοποιήσουν τα όνειρά τους. Όνειρα που μπορούν να κοστίζουν την ίδια τους τη ζωή. Χωρίς ελπίδα διαβαίνουν το σκοτεινό τούνελ μπροστά τους, χωρίς ελπίδα αλλά και τη συνέχεια της ζωής τους αφού τα σφαγεία που στήνονταν στα υπόγεια, τους στερούσαν τη ζωή και την αξιοπρέπεια τους. Δεκαετία του 1960 και οι τόποι όπου κινούνται οι ήρωες είναι ένα ορφανοτροφείο, η Τρούμπα, η Αθήνα και το εξωτερικό. Πρωταγωνίστρια η Μενεξιά, που πήρε το όνομά της από το χρώμα των ματιών της. Που ποτέ δεν έμαθε την ακριβή ημερομηνία που γεννήθηκε. Που ήταν ένα ακόμη μωρό που κάποιος εγκατέλειψε στα σκαλιά ενός ιδρύματος, όπως και τόσα άλλα. Οι γυναίκες που την ανέθρεψαν έλεγαν πάντα ότι πρώτα τραγούδησε και μετά μίλησε. Ίσως γιατί μέσα από τις νότες μαλάκωνε κάπως η σκληρότητα του κόσμου, την οποία δυστυχώς γνώρισε από νωρίς. Από τις προσευχές και τις συμβουλές περί αγάπης και παρθενίας από το συντηρητικό περιβάλλον όπου μεγάλωσε η Μενεξιά που πήγαινε κόντρα στα εμπόδια που την έβαζαν, δραπέτευσε σε ένα άλλο κόσμο, καταδικασμένο και σκληρό. Δεν μπορούσε να φανταστεί πως το τραγούδι που αγάπησε, που ήταν ένα με τη ζωή της, θα την οδηγούσε σε άσχημα μονοπάτια. Η Μενεξιά ήταν μια γυναίκα που δεν θέλησε να υποτάξει ούτε το μυαλό ούτε τη ψυχή της στους τότε άγραφους νόμους και τα κατάφερε.

Ο Κώστας Κρομμύδας βάζοντας τη Μενεξιά να αφηγείται τη ζωή της στο πρώτο πρόσωπο, με συνεπήρε. Όπως και σε όλα τα βιβλία του, έτσι και σ’ αυτό, δεν μ’ άφηνε περιθώριο να το σταματήσω, παρά τις σκληρές σκηνές. Η Μενεξιά σφίγγει τα δόντια και γλιτώνει. Ενώ η Σοφία, η φίλη της από το ίδρυμα, δεν τα καταφέρνει να ζήσει. Θέλει δύναμη ψυχής να το αντέξεις. Θέλει να έχεις δίπλα ανθρώπους-βράχους που θα σε στηρίξουν στα στραβοπατήματά σου. Όπως ο Αναστάσης που την αγάπησε πραγματικά και η ρεμπέτισσα την Αντωνία που τη στάθηκε ως μάνα, σε όλη την πορεία της. Που .την έδωσε δύναμη, πείσμα για να σβήσει το μαύρο παρελθόν. Έδωσε μάχες η Μενεξιά και τα κατάφερε να σταθεί όρθια τιμωρώντας όσους την έβλαψαν ανεπανόρθωτα. Χαμογέλασε ξανά και πήρε τη ζωή της αλλιώς. Δεν επέτρεψε σε κανέναν να της στερήσει το δικαίωμα στο όνειρο. Παρά τον πόνο που δίνει μέσα από τις ηρωίδες του, ξέρει πολύ καλά να χτίζει τους ψυχικούς χαρακτήρες, ως χειρούργος σκάβει βαθιά με το νυστέρι του και μας δίνει την ελπίδα, το φως. πως αν υπάρχει θέληση, υπάρχει και δυνατότητα για πάλη, αγώνα και θριαμβευτικό έξοδο. Πάντα και παντού στην πραγματική ζωή θα υπάρχει μια Μενεξιά, ένας Αναστάσης, μια Καίτη, ένας Μάρκος, ένας Παντελής, ένας Ζαχαρίας, ένας Αχιλλέας και αρκετοί άλλοι που πρέπει ο καθένας μας ξεχωριστά να επιλέγει με ποιον θα συμπορευτεί. Αυτή είναι η κοινωνία μας. Σκληρή μα και τρυφερή. Πάντα θα συνυπάρχουν τα βίαια ένστικτα οι συγκρούσεις, με το χάδι και την αγάπη, τον σεβασμό και την αλληλεγγύη.

Πολλές δεκαετίες δεν άνοιγαν στόματα. Τώρα ανοίγουν και πρέπει να βλέπουμε ην αλήθεια όπως είναι ακόμη και μέσα από μυθιστορήματα, που είναι γεννημένα μέσα από την αλήθεια.. «Οι θύτες ήταν τα κοντινά τους πρόσωπα. Το αγόρι, ο σύζυγος, ο πατέρας ή κάποιος άλλος συγγενής. Ο φόβος της κοινωνικής κατακραυγής επέβαλλε τη σιωπή. Όλες έτρεμαν να μιλήσουν για να μη βρεθούν ατιμασμένες και καταλήξουν στο περιθώριο»

Ο Κώστας Κρομμύδας μεγαλωμένος στα Τρίκαλα, πατρίδα του ρεμπέτικου που γέννησε τον Τσιτσάνη, τον Βίρβο και άλλους πολλούς, ανέσυρε τις παιδικές του αναμνήσεις και τις έκανε έμπνευση. Μεγάλο μέρος του βιβλίου, είναι αφιερωμένο στο ρεμπέτικο, στους ανθρώπους του, στα κουτούκια, στη νύχτα.Οι βιογραφίες των μεγάλων γυναικών του ρεμπέτικου τον ενέπνευσαν να δημιουργήσει τις ηρωίδες του.

Από τη συναισθηματική φόρτιση της βίας, των γυναικοκτονιών και της γυναικείας υποταγής, στα τραγούδια που όλοι έχουμε τραγουδήσει. Καλή ανάγνωση, καλοτάξιδο να είναι Κώστα Κρομμύδα!

Με πλήγωσες και δεν ξεχνώ

που τόσο έχω κλάψει

να γίνει η κατάρα μου

φωτιά για να σε κάψει

Άλλο ένα βιβλίο από τον Κώστα Κρομμύδα που όταν το ξεκινήσεις, δεν μπορείς να το αφήσεις από τα χέρια σου αν δεν φτάσεις στην τελευταία σελίδα!

«Κι ως την άλλη μου ζωή θα σε λατρεύω» μας λέει ο Κώστας Κρομμύδας στο ενδέκατο μυθιστόρημά του, όπου αποτυπώνει σε τριτοπρόσωπη αφήγηση μια ιστορία-ύμνο για τη θέληση, τη δύναμη και το σθένος που μπορεί να κουβαλά μια γυναίκα. Τοποθετημένο σε μια εποχή, όπου η θέση των γυναικών ήταν απόφαση των ανδρών, ένα κορίτσι τολμά, μέσα από ανέλπιστες συνθήκες, να επαναστατήσει και να γίνει η φωνή όλων εκείνων των γυναικών που έμεναν και μένουν με στόματα κλειστά.
Μέχρι τα δεκαεφτά της, η Μενεξιά ζούσε σε ένα ίδρυμα των βορείων προαστίων. Χωρίς να γνωρίζει την αφετηρία της ζωής της και τους ανθρώπους που την έφεραν σε αυτή, περνούσε τις μέρες της και εκτελούσε τις καθημερινές αρμοδιότητες του ιδρύματος…. τραγουδώντας! Όνειρό της, να ανέβει στο πάλκο!
Κόντρα σε κάθε στερεότυπο της εποχής, ακολούθησε το όνειρό της τυφλά και με πάθος. Ερωτεύτηκε και πίστεψε σε υποσχέσεις και κανόνες γραμμένους από άνδρες. Πίστεψε σε λόγια χιλιοειπωμένα από τα ίδια στόματα. Ανέχθηκε κτητικές συμπεριφορές και σιώπησε πολλές φορές. Πριν καν ενηλικιωθεί, ήρθε αντιμέτωπη με την πιο σκληρή πλευρά των ανθρώπων. Έδωσε μάχη για τα δικαιώματά της σε μια κοινωνία ανδροκρατούμενη. Χρειάστηκε να παλέψει με τους δικούς της εφιάλτες. Έπεσε και ξανασηκώθηκε και ξανάπεσε. Αλλά ήξερε πως όφειλε για την τιμή κάθε γυναίκας πάνω στη γη, να ξανασηκωθεί και να πολεμήσει. Να μην δώσει την ψυχή και το σώμα της προς εκμετάλλευση κανενός.
Τραγούδησε για τον πόνο, για τον έρωτα, για τις λύπες και τις χαρές. Τραγούδησε βιωματικά και στάθηκε περήφανη και αδίστακτη δίπλα σε άνδρες, δείχνοντάς τους το δικαίωμά της να ζει όπως θέλει, να ντύνεται όπως θέλει, να ερωτεύεται όπως θέλει, να ερμηνεύει όπως θέλει.
Και, ξέρετε, μπορεί η απελευθέρωση να φαντάζει ουτοπία σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο η ιστορία της Μενεξιάς μάς αποδεικνύει πως η απελευθέρωση αυτή έρχεται αβίαστα όταν οι κατάλληλοι άνθρωποι εμφανιστούν στη ζωή μας τη σωστή στιγμή. Τότε, τα συναισθήματα εκδηλώνονται, η φωνή ρέει, τα σώματα ενώνονται και οι άνθρωποι αφήνονται σε αληθινά, άδολα λόγια αγάπης.
Γιατί υπάρχουν και εκείνοι που, όταν λένε Κι ως την άλλη μου ζωή θα σε λατρεύω, το εννοούν…
Ένα βιβλίο στραμμένο σαν πανοραμικός φακός πάνω από μια εποχή που έχει παρέλθει χρονικά, αλλά που είναι σα να μην πέρασε ποτέ… μαγευτική και μελωδική, αλλά καθηλωμένη σε στερεότυπα.Ευαγγελία Μάγγου