Πως αναπτύχθηκε η μουσική στην Ελλάδα στα διακόσια χρόνια της ευρωπαϊκής της συμπόρευσης στο σύνορο Ανατολής και Δύσης, Βυζαντίου και Ασίας; Πώς έγινε το πέρασμα από το ανώνυμο στο ατομικό, το πέρασμα από την μονοφωνία στην πολυφωνία, από το σύστημα της ανατολικής Μεσογείου στο συγκερασμένο ευρωπαϊκό, από τη βαλκανική ύπαιθρο στη μοντέρνα αστική αίθουσα συναυλιών; « Στη διαλεκτική ανάμεσα στην ατομική συνείδηση και την (φαντασιακή) κοινότητα, το έθνος, ή αλλιώς, ανάμεσα στην ενυπόγραφη ατομική δημιουργία και την ανώνυμη συλλογική προφορική έκφραση πρέπει να αναζητηθεί το πλαίσιο για την αφήγηση της ιστορίας της νεοελληνικής μουσικής … διαλεκτική που αποτέλεσε μέρος της πολύπλοκης σχέσης των Νεοελλήνων με τον Δυτικοευρωπαίο Άλλο…» απαντά ο Πάνος Βλαγκόπουλος στο συναρπαστικό αυτό δοκίμιο όπου περιαγωγικά, έρρυθμα και μαιευτικά αναπτύσσει τη θεωρία του για ένα θέμα που μας αφορά στη μουσική, αλλά και αλλού, και που τώρα αχνοφαίνεται η αρχή της ωρίμανσης για τη σοβαρή συζήτησή του.

Η ίδρυση του νεοελληνικού κράτους συνοδεύτηκε σύντομα, από τη μια, από δυτικοευρωπαϊκές προσπάθειες να αποικιστεί πολιτιστικά το νέο κράτος, από την άλλη, από τη νεοελληνική προσπάθεια για αυτογνωσία και αυτοπραγμάτωση. Το μέσο για τον μουσικό αποικισμό της Ελλάδας κατά τον 19ο αιώνα (με άλλα λόγια, το μέσο με το οποίο οι Δυτικοευρωπαίοι μουσικοί προσπάθησαν να ιδιοποιηθούν το σημαντικό για αυτούς συμϐολικό κεφάλαιο του ελληνικού —μονοφωνικού— μουσικού χώρου) ήταν η πρακτική της συλλογής και εναρμόνισης των δημοτικών τραγουδιών· ήταν όμως αυτό το ίδιο μέσο με το οποίο Έλληνες μουσικοί αποκρίθηκαν στο αίτημα δημιουργίας ευπρόσωπης εθνικής μουσικής· για να επιτύχουν, δηλαδή, την εναρμόνιση—με μια άλλη έννοια—της νεοελληνικής με τη δυτικοευρωπαϊκή λόγια μουσική. Μέσα από αυτή τη σχέση τέθηκε σε κίνηση η διαμόρφωση του νεοελληνικού μουσικού συλλογικού υποκειμένου· μια διαδικασία η οποία με ποικίλες μορφές διατήρησε αμείωτη τη δυναμική της στον 20ό αιώνα, και της οποίας θεμελιώδης όψη υπήρξε ο αγώνας για αναγνώριση: μια περιδιάϐαση από τις πρώτες δυτικοευρωπαϊκές μουσικές συλλογές ελληνικών εναρμονισμένων δημοτικών τραγουδιών, με πρωταγωνιστές τον Bourgault-Ducoudray και τον Άραμη, έως την επώνυμη δημιουργία του Δημήτρη Μητρόπουλου, του Νίκου Σκαλκώτα, του Γιάννη Χρήστου, αλλά και τον υϐριδικό χώρο του λεγόμενου Υψηλού Λαϊκού (Μάνος Χατζιδάκις, Μίκης Θεοδωράκης) και τον Διονύση Σαϐϐόπουλο.