[...] Από την ιδρυτική εμπειρία του 1848 μέχρι την εμπειρία της Κομμούνας, η πραγματική κίνηση που τείνει στην κατάργηση της κατεστημένης τάξης πραγμάτων απέκτησε μορφή και δύναμη, διαλύοντας τις δογματικές εμμονές και περιγελώντας το ύφος χρησμού της επιστημονικής βεβαιότητας. Με άλλα λόγια, ο κομμουνισμός, που ήταν αρχικά μια πνευματική κατάσταση ή ένας φιλοσοφικός κομμουνισμός, έβρισκε την πολιτική μορφή του. Σε ένα τέταρτο του αιώνα μεταμορφώθηκε πλήρως: από τους φιλοσοφικούς και ουτοπικούς τρόπους εμφάνισής του στην επιτέλους ανακαλυφθείσα πολιτική μορφή της χειραφέτησης.
[...] Οι λέξεις της χειραφέτησης δεν βγήκαν αλώβητες από τις θύελλες του προηγούμενου αιώνα. Μπορούμε να πούμε γι\' αυτές, όπως λέει για τα ζώα ο γνωστός μύθος του Λαφοντέν, ότι δεν πέθαναν όλες, μα ότι όλες πληγώθηκαν βαριά. 0 σοσιαλισμός, η επανάσταση, ακόμα και η αναρχία δεν βρίσκονται σχεδόν καθόλου σε καλύτερη κατάσταση από τον κομμουνισμό. 0 σοσιαλισμός ενεπλάκη στη δολοφονία του Καρλ Λίμπκνεχτ και της Ρόζας Λούξεμπουργκ, καθώς και στους αποικιακούς πολέμους και τις κυβερνητικές συνεργασίες, σε τέτοιο βαθμό ώστε τελικώς έχανε κάθε περιεχόμενο όσο κέρδιζε σε έκταση. Μια μεθοδική ιδεολογική εκστρατεία κατάφερε να εξομοιώσει στα μάτια πολλών την επανάσταση με τη βία και την τρομοκρατία. Ωστόσο, από όλες τις λέξεις που μέχρι πρότινος κουβαλούσαν μεγάλες υποσχέσεις και όνειρα για το μέλλον, η λέξη κομμουνισμός υπέστη τη μεγαλύτερη ζημιά επειδή τη σφετερίστηκε η γραφειοκρατική κρατική σκοπιμότητα και την υποδούλωσε ένα ολοκληρωτικό εγχείρημα. Παραμένει εντούτοις το ερώτημα κατά πόσο, από όλες αυτές τις λαβωμένες λέξεις, υπάρχουν ορισμένες που αξίζει τον κόπο να επιδιορθωθούν και να τεθούν εκ νέου σε κίνηση.
[...] Για να γίνει κάτι τέτοιο είναι αναγκαίο να σκεφτούμε τι συνέβη στον κομμουνισμό κατά τον 20ό αιώνα. Τόσο ως λέξη όσο και ως πράγμα, ο κομμουνισμός δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τον χρόνο και από τις ιστορικές δοκιμασίες στις οποίες υποβλήθηκε. [...]