«Oι Πατέρες της Ιστορίας ήταν Έλληνες. Οι σημερινοί ιστο­ρι­­κοί της αρχαιότητας προ­τιμούν να ξεχνούν ότι μερικά από τα καλύτερα μυαλά της αρχαιότητας δεν εντυπωσιάζονταν καθόλου από αυτό το ε­πί­τευγμα. Η ιστορία ως κλάδος ήταν ανέκαθεν πρώτη στις προτιμήσεις των ευ­φυ­ολόγων· είναι, λένε, εσφαλμένη, εί­ναι ε­πι­κίνδυνη, είναι ψεύτικη. Οι σημερινοί ιστορικοί μπο­ρούν ά­νε­τα να αγνοήσουν τους σαρκασμούς και τις αμφισβητήσεις ορισμένων, ακόμη και του Γκαίτε—αλλά ο Αριστοτέλης είναι άλλη υπόθεση∙ ο Αριστοτέλης, στο κάτω-κάτω, καθιέρωσε πολλές επιστήμες και ιδιοποιήθηκε όλες τις άλλες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ό­λες εκτός από την ιστορία και την οικονομία. Δεν σάρκασε την ιστορία, την απέρριψε.»

Έτσι αρχίζει η πρώτη από τις συναρπαστικές εξορμήσεις του Φίνλεϊ στην αρχαία ιστορία, γύρω από τα κεντρικά θέ­ματα: πώς σκέφτονται οι λαοί για το παρελθόν τους, και πό­­ση σημασία έχει γι’ αυτούς· πώς αντιλαμβάνονταν οι πρώ­τοι –έλληνες, φυσικά– ιστορικοί το παρελθόν (ήταν μύ­θος; ήταν ιστορία;)· πώς χρησιμοποίησαν (και καταχράστη­καν) οι νο­μο­θέτες το παρελθόν για να δικαιώσουν τις ενέργειές τους· πώς κάθε νέα γενιά επανερμηνεύει και δημιουργεί εκ νέου το παρελθόν· πώς οι σύγχρονοι ιστορικοί οδη­γού­νται από τις προ­καταλήψεις τους όταν ερμηνεύουν «α­ντι­κει­με­νι­κά» το παρελθόν.