Όλες οι αμέτρητες ιστορικές, θεολογικές και οικουμενικές πρωτοβουλίες που θα λάβουν χώρα με την ευκαιρία της 17ης εκατονταετηρίδας της Νίκαιας θα είναι, για τον Θεό και την Εκκλησία, σχεδόν άχρηστες, αν δεν εξυπηρετήσουν τον σκοπό που εξυπηρετούσε η Νίκαια, δηλαδή να επιβεβαιώσουν και, αν χρειαστεί, να αναζωπυρώσουν στους Χριστιανούς την πίστη στη θεότητα του Χριστού και στην τριαδικότητα του Θεού. Πριν από δεκαεπτά αιώνες, το σώμα της Εκκλησίας κατέβαλε μια υπέρτατη προσπάθεια, υψώνοντας την πίστη πάνω από όλα τα ανθρώπινα συστήματα και κάθε αντίσταση της λογικής. Η παλίρροια ανέβηκε στο υψηλότερο επίπεδό της και άφησε το σημάδι της στο βράχο. Χρειαζόμαστε την υψηλή παλίρροια για να ανανεωθούμε· το παλιρροϊκό ίχνος δεν είναι αρκετό. Δεν αρκεί πλέον να επαναλαμβάνουμε το Σύμβολο της Πίστεως της Νίκαιας· πρέπει να ανανεώσουμε το ξεχείλισμα της πίστης στη θεότητα του Χριστού, που όμοιό του δεν έχει ξαναγίνει από τότε.

Όλα αυτά έχουν σημαντικές συνέπειες για τον χριστιανικό οικουμενισμό. Διότι υπάρχουν, στην πραγματικότητα, δύο είδη οικουμενισμού: ένας της πίστης και ένας της απιστίας. Ένας που ενώνει όλους όσοι πιστεύουν ότι ο Ιησούς είναι ο Υιός του Θεού και ότι ο Θεός είναι Πατέρας, Υιός και Άγιο Πνεύμα, και ένας άλλος που ενώνει όλους όσοι περιορίζονται στην “ερμηνεία” αυτών των πραγμάτων. Ένας οικουμενισμός στον οποίο όλοι πιστεύουν στα ίδια πράγματα, επειδή κανείς δεν πιστεύει πραγματικά σε τίποτα, αν εννοούμε το “πιστεύουμε” με την ορθή έννοια της λέξης. Όσον αφορά την πίστη, η θεμελιώδης διάκριση δεν είναι πλέον αυτό που διακρίνει τους Καθολικούς, τους Ορθόδοξους και τους Προτεστάντες, αλλά αυτό που διακρίνει αυτούς που πιστεύουν ότι ο Ιησούς Χριστός είναι “ο Υιός του ζωντανού Θεού” και αυτούς που πιστεύουν ότι είναι απλώς “ένας από τους προφήτες”.

Υπήρξε μια εποχή που αυτή η πίστη αντιστάθηκε -θα μπορούσε να πει κανείς- στην καρδιά ενός και μόνο ανθρώπου, του Αθανασίου της Αλεξάνδρειας· αλλά ήταν αρκετό για να επιβιώσει και να συνεχίσει το νικηφόρο ταξίδι της. Ακόμη και σήμερα, λίγοι πιστοί, πρόθυμοι να ρισκάρουν την πνευματική τους ζωή για την πίστη αυτή, μπορούν να κάνουν πολλά για να αντιστρέψουν την τρέχουσα τάση να μιλούν για τον Θεό “etsi Christus non daretur”, σαν να μην έχει σημασία ο Ιησούς Χριστός, ή να προσπαθούν αδέξια να τον αντικαταστήσουν με τον Διόνυσο...