Το δημοκρατικό σχολείο, για να είναι αποτελεσματικό, οργανώνεται σύμφωνα με τη συνολική προσέγγιση του σχολείου, όπου όλα τα εμπλεκόμενα μέλη-εκπαιδευτικοί, μαθητές/μαθήτριες, σχολική ηγεσία, γονείς, κοινότητα, διδασκαλία/μάθηση, σχολική διοίκηση καθώς και η συνεργασία με την κοινότητα βρίσκονται στο επίκεντρο των δημοκρατικών διαδικασιών με ισότιμη συμμετοχή. Το δημοκρατικό σχολείο δίνει έμφαση στο δημοκρατικό περιεχόμενο, τη δομή και τις διαδικασίες που αντανακλώνται σε όλες τις πτυχές της σχολικής ζωής.

Το δημοκρατικό σχολείο είναι ένα ασφαλές, συμπεριληπτικό και βιώσιμο σχολείο, που έχει στόχο τον κοινωνικό μετασχηματισμό. Ωστόσο, το δημοκρατικό σχολείο δεν είναι απλώς ένας στόχος που επιτυγχάνεται εύκολα ή που θα επιτευχθεί οπωσδήποτε. Πρόκειται για ένα όραμα, ένα κοινό δημόσιο εγχείρημα –κοινωνικό και πολιτικό– ένα διακύβευμα και μία διαρκή διαδικασία, η οποία απαιτεί συνεχή προσπάθεια και προσεκτικά σχεδιασμένους ρόλους και ευθύνες. Από αυτό το εγχείρημα δεν μπορεί να απουσιάζει η κριτική οπτική. Τι συμβαίνει όταν τα ευρύτερα συμφραζόμενα –πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτισμικά και η εκπαιδευτική πολιτική διαφέρουν σε σημαντικό βαθμό ή αποκλίνουν από τα ιδεώδη και τις διαδικασίες του δημοκρατικού σχολείου;

Πρόκειται για σκέψεις που προωθούν τον κριτικό (ανα)στοχασμό και βοηθούν να κατακτηθεί η κριτική επίγνωση, πυροδοτώντας τη συνεχή προσπάθεια για βελτίωση όλων όσων καταβάλλουν προσπάθειες για ένα καλύτερο μέλλον μέσω μιας καλύτερης και πιο ποιοτικής, δημοκρατικής και μετασχηματιστικής εκπαίδευσης.