Η ελληνική πεζογραφία είναι έτσι κι αλλιώς ένα πολύεδρο, με τις ετερογενείς ιστορικές περιόδους, τα πολυγενή αφηγηματικά είδη, τις πολλαπλές εξακτινώσεις των αφηγηματικών τρόπων, τις πολυώνυμες αφηγηματικές γωνίες και εστιάσεις, τις ποικιλόμορφες θεματικές της κατευθύνσεις. Και τα χρώματα των εδρών του κύβου, όπως στο παιδικό μου παιχνίδι με τον κύβο του μικρού ταχυδακτυλουργού, αντιστοιχούν, μεταφορικά εννοείται, στους χρονικούς και ιστορικούς θύλακες της πεζογραφίας που εγκλείονται στον ιστορικό κύκλο του βιβλίου αυτού.
Στις χρωματιστές έδρες του κύβου θα συναντήσουμε τον Εμμανουήλ Ροΐδη και την Πάπισσα Ιωάννα, τις βεβαρημένες ιδεολογικά ερμηνείες του Παπαδιαμάντη. Θα δούμε τι σημαίνει για τις γυναίκες και για τη θέση τους στην κοινωνία και στη λογοτεχνία η πεζογραφία της Ελισάβετ ΜουτζάνΜαρτινέγκου, τι απηχεί ο σπινθηροβόλος νους του Μιχαήλ Μητσάκη, τι πρόλαβε να αποτυπώσει και ποια Αθήνα ζητούσε να απεικονίσει σε ένα από τα νεανικά δείγματα της μυθιστοριογραφικής του παραγωγής ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Θα προσπαθήσουμε να κοιτάξουμε, χωρίς τα γυαλιά της ηθογραφίας και της λαογραφίας, τα πεζά του Κώστα Κρυστάλλη, το τι αποτυπώνει η διαβρωτική απομυθοποίηση της σάτιρας του Ιωάννη Κονδυλάκη, ο ταξικός προσανατολισμός και ο πολιτικός λόγος του διηγηματογράφου και μυθιστοριογράφου Κωνσταντίνου Θεοτόκη.
Θα συναντήσουμε, ακόμα, τον μοντερνιστή και εκ παραλλήλου παραδοσιοκράτη Φώτη Κόντογλου, τον μοναρχικό αλλά και υπερασπιστή της ανοχής και της ελευθερίας Κωνσταντίνο Τσιτσελίκη και τον μυθιστοριογράφο και διηγηματογράφο Στράτη Μυριβήλη, άλλοτε με τους περιορισμούς και άλλοτε με την τόλμη του, καθώς και τον Καζαντζάκη, τον Παύλο Νιρβάνα, τον Γουλιέλμο Άμποτ, τον Καραγάτση, τη Μέλπω Αξιώτη, τον Γιάννη Μαρή, τον Νίκο Καχτίτση, τον Στρατή Τσίρκα, αλλά και τους συγγραφείς της πρώιμης και της ώριμης μεταπολίτευσης.
Β. Χ.