"Το μελανό πέπλο της αυγής ξεθώριασε. Αντίκρυ ξεπρόβαλε το πανόραμα της μάχης. Ο \'\'Γαλατάς\'\' ανίχνευε την περιοχή ανάμεσα στο Ταμπούρι του Κάντσικου και την κοιλάδα του Σαραντάπορου. Τα βομβαρδιστικά φάνηκαν πάλι ξαφνικά και χτυπούσαν την κορυφή της Τριανταφυλλιάς στα νοτιοδυτικά του χωριού. Τα πεύκα άναβαν σαν σπίρτα. Καπνοί και φλόγες έζωναν το βουνό. Ο δαιμονισμένος θόρυβος των αεροπλάνων συνοδευόταν απ\' τις εκρήξεις και τους πυροβολισμούς. Χαλασμός κόσμου ολόγυρα. Του γέρου του φάνηκε πως είδε κάτι μαύρα σημάδια να κινούνται πάνω κάτω. Του φάνηκε πως έβλεπε τους λαβωμένους και τους νεκρούς να στρώνουν με τα κορμιά τους το δρόμο της νίκης, η οποία έπαιρνε μορφή γυναίκας και νόμιζε πως ήταν η Ελλάδα. Η Ελλάδα να σαλτάρει σπαράζοντας ανάμεσα στ\' αντιμαχόμενα παιδιά της με μαύρο, αιματοβαμμένο πανωφόρι".
(απόσπασμα από το βιβλίο)

Ακόμη και σήμερα, οι βοσκοί του Γράμμου οδηγούν τα κοπάδια τους από ορισμένα μονοπάτια χωρίς να ξεστρατίζουν. Οι νάρκες, απομεινάρια της Ιστορίας, παραμονεύουν και μαρτυρούν ότι κάποτε, στα χώματα αυτά, Έλληνες έπαιρναν τις ζωές Ελλήνων... Στο Γράμμο του 1947-1948 μας μεταφέρει το βιβλίο του Μιχάλη Παγούνη, "Ο θαμπός δίσκος του ήλιου". Η ζωή των κατοίκων των ορεινών χωριών στη σκιά των μαχών, η αθέατη πλευρά της καθημερινής ζωής στον απόηχο των πολεμικών κραυγών. Με περιγραφική αφήγηση και ζωντανούς διαλόγους, ο αναγνώστης περιπλανιέται στα μονοπάτια και τα σπίτια των ορεινών χωριών, στα στρατόπεδα του Δημοκρατικού και του κυβερνητικού στρατού, ακούει τους βρυχηθμούς των πολεμικών αεροσκαφών και το βουητό των όλμων που βάλλουν ακατάπαυστα εναντίωον των θέσεων των ανταρτών. Ο Γράμμος, με την ηρωική και συνάμα τραγική του ιστορία, ποτισμένος με το αίμα αδελφών που έτυχε να βρεθούν σ\' αντίπαλα στρατόπεδα, η Ελλάδα των νικητών και των ηττημένων, σημάδεψαν τη ζωή του Μιχάλη Παγούνη. Τα μαρτυρικά αυτά βιώματα αποτυπώνονται με τρόπο μοναδικό στις σελίδες του "Θαμπού δίσκου του ήλιου".