Αντικρίζουμε μια επιβλητική, σκοτεινή φιγούρα που δεσπόζει στον αιώνα μας και ήδη γνωρίζουμε αρκετές από τις ύπουλες και κτηνώδεις ραδιουργίες του με τη βοήθεια των οποίων κατάφερε να εδραιώσει τη δεσποτική του εξουσία. Επιπλέον, κανένα άλλο σύστημα δεν είχε βασιστεί σε τέτοιο βαθμό στο ψέμα και στην αυταπάτη. Αυτή η πλάνη, επεκτάθηκε, εντυπωσιακά θα λέγαμε, στην ίδια την καριέρα του Στάλιν, ενός ανθρώπου που μια ζωή ολόκληρη "έπαιζε" με κλειστά χαρτιά. Ένα από τα πιο εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του υπήρξε η ικανότητά του να δίνει την εντύπωση της ηρεμίας και της ηπιότητας, ενώ στην πραγματικότητα κατάστρωνε σχέδια απόλυτης εκδίκησης. Όμως, ακόμη και στο επίπεδο της απλής παρατήρησης, αυτή την ηρεμία συχνά διέκοπταν δαιμονικές εκρήξεις οργής, μίσους ή καχυποψίας. Έμοιαζε με ένα από εκείνα τα μεγάλα μαύρα σύννεφα που συχνά βλέπουμε να αιωρούνται , με έναν αόριστα δυσοίωνο τρόπο, ήρεμα στον ουρανό: μόλις ένα τέτοιο σύννεφο πλησιάζει, παρατηρούμε μικρές λάμψεις, σημάδια ότι μέσα του κατοικεί η αστραπή, η κρυφή αναταραχή του βασικού υλικού του.
Ο ίδιος έκανε ό,τι μπορούσε ώστε να αποπροσωποποιηθεί, πολύ συχνά αναφερόταν στον εαυτό του ως "σύντροφο Στάλιν". Ίσως να μην μπορούμε να διεισδύσουμε -σίγουρα δεν μπορούμε τελείως- στη σκοτεινή του φύση. Μπορούμε όμως να αποκαλύψουμε νέες αποχρώσεις, τις πιο εντυπωσιακές στιγμές του δημόσιου βίου του, μια συλλογή από ανέκδοτες αναμνήσεις και προσωπικές επιστολές σε φίλους και εχθρούς.