Το "Άλας και σίδηρος" είναι πρακτικά μιας συνεδρίασης. Το 81 π.Χ. ο Μέγας Γραμματέας Σανγκ Χονγκγιάγκ στο όνομα του πρωθυπουργού Χούο Γκουάνγκ και παρουσία του δεκατριάχρονου αυτοκράτορα της Κίνας Σιάο συγκαλεί σε συνεδρίαση το υπουργικό συμβούλιο και εξήντα λογίους και σοφούς από όλη την Κίνα. Το θέμα της ημερήσιας διάταξης είναι η κατάργηση ή όχι του μονοπωλίου του άλατος και του σιδήρου, που ο αυτοκράτορας Βου της δυναστείας των Χαν είχε θεσμοθετήσει, για να αυξήσει τα έσοδα του κράτους και να αντιμετωπίσει τους βαρβάρους Χάνους που παραβίαζαν τα σύνορα και λεηλατούσαν τη χώρα.
Η κοινωνική κρίση και παρακμή που περνά την περίοδο αυτή η Κίνα είναι τόσο έντονη, που η κυβέρνηση κάτω από την πίεση της κοινής γνώμης αναγκάζεται να ζητήσει επισήμως και τις απόψεις της αντιπολίτευσης, δηλαδή των κομφουκιανών λογίων και σοφών, για να βγει η χώρα από το αδιέξοδο. Είναι σε μια στιγμή απεγνωσμένης ειλικρίνειας, που ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, ο Μέγας Γραμματέας, θα πει: "Ζούμε τη φρίκη του πορθμέα που τον πιάνει η θύελλα στη μέση του ποταμού· έχουμε χάσει τον ύπνο μας και την όρεξη για φαγητό. Αλλά οι συνεργάτες μας φαίνεται πως δεν είναι από καλή στόφα ούτε έχουν σοβαρές πολιτικές αντιλήψεις, για να μας προτείνουν δομικές μεταρρυθμίσεις. Έτσι εναποθέσαμε σ\' εσάς όλες μας τις ελπίδες."
[...]
Η επικαιρότητα όμως των θεμάτων και η διεσδυτικότητα με την οποία τα προσεγγίζει και τα αναλύει, καθιστούν το κείμενο της διαμάχης για το άλας και τον σίδηρο ένα σύγχρονο πολιτικό ποίημα για τη φύση του ανθρώπου και της εξουσίας, για το κράτος και το ρόλο του, τη διαφθορά των ηγετών και των αξιωματούχων, αλλά και τη διαφθορά του λαού, την οικονομία και την ανάπτυξη, τους θεσμούς και τις μεταρρυθμίσεις, τους φόρους, τη νομοθεσία και το ποινικό σύστημα, την αρετή, την ηθική και τη δικαιοσύνη. [...]

(από τον πρόλογο του Κάρολου Παπούλια)