Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Το απόστημα

Κι όλα αυτά Εύα μου για ένα μήλο;
Από τότε που γεννήθηκα
– κορίτσι–
με θυμάμαι να προσπαθώ.
Ακόμα δεν μπορώ να το χωνέψω. 

Η Αντωνία Απέργη γεννήθηκε το 1990. Μεγάλωσε στην Τήνο, απ' όπου και κατάγεται. Σπούδασε Φυσική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ποιήματα και πεζά της έχουν δημοσιευτεί σε διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά. Το βιβλίο δέρμα ρυζόχαρτο είναι η πρώτη της ποιητική συλλογή. Ήταν υποψήφια ως πρωτοεμφανιζόμενη ποιήτρια στα βραβεία του Αναγνώστη.

Το διάβασες;
Εγκατάστησε το Bookia App και βαθμολόγησε αυτό το βιβλίο.
Σχολίασε στο Bookia τα βιβλία που διαβάζεις! (μάθε πως).
Βοήθησε να αναδειχθούν τα βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν.

Αντωνία, ευχαριστώ για τον χρόνο σου. Από τη Φυσική στην Ποίηση. Από πότε ασχολείσαι με την Ποίηση;

Κι εγώ σας ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση και την αφορμή για συζήτηση. Οι λογαριασμοί μου με την Ποίηση –ως αναγνώστρια– είναι ανοιχτοί από τα γυμνασιακά μου χρόνια, όταν το μάθημα της Λογοτεχνίας με έφερε σε επαφή με ποιητές και ποιήματα που με άγγιξαν, με συγκίνησαν, και κάπως έτσι έγινε «η ζημιά». Ως προς την ενασχόλησή μου με την Ποίηση –σε επίπεδο γραφής πια– η αφετηρία τοποθετείται περίπου λίγο μετά την έναρξη των σπουδών μου, δηλαδή λίγο μετά το 2008. Έκτοτε πέρασαν αρκετά χρόνια μέχρι να αποφασίσω να στείλω κάποια ποιήματα σε διαδικτυακά λογοτεχνικά περιοδικά, κι έπειτα από μια περίοδο δημοσιεύσεων [ποιημάτων και πεζών], φτάσαμε αισίως στον Δεκέμβρη του ’22, γενέθλιο μήνα της πρώτης ολοκληρωμένης μου ποιητικής απόπειρας.

«δέρμα ρυζόχαρτο» Ιδιαίτερος τίτλος. Δική σου επιλογή ή των εκδόσεων Ενύπνιο και τι περικλείεται μέσα σ’ αυτόν;

Τον τίτλο τον γέννησαν τα χέρια μου και τον αγκάλιασε εξαρχής το Ενύπνιο. Η σχέση που έχω με το δέρμα μου, και κυρίως με τα χέρια μου, είναι λίγο ιδιαίτερη, θέλω να πω, μερικές φορές θα μπορούσα να τους φέρομαι με περισσότερη τρυφερότητα, ωστόσο δεν το κάνω. Αυτό, σε συνδυασμό με το πολύ παγωμένο ή το πολύ ζεστό νερό, το άγχος και άλλους παράγοντες τα καθιστά εξαιρετικά ευάλωτα. Και κυριολεκτώ, υπάρχουν φορές που πάω να λυγίσω τα δάχτυλα και το δέρμα μου είναι τόσο λεπτό κι εύθραυστο –σαν ρυζόχαρτο– που ανοίγει και γεμίζει ρωγμές. Και τότε πέφτω στην ανάγκη κάποιας επουλωτικής, ή ενυδατικής, ή ελαφρώς κορτιζονούχας κρέμας, που κάνει τα πράγματα –και τα χέρια–ν’ αλλάζουν για λίγο όψη. Κάπως έτσι προέκυψε το ποίημα της σελίδας 48, «Τα χέρια», απ’ το οποίο έχει αντληθεί ο τίτλος της συλλογής. Το δέρμα ρυζόχαρτο περικλείει καθετί που ραγίζει, καθετί που κάποτε ράγισε.

Είσαι πολύ νεαρή ποιήτρια κι όμως διακρίνω μια θλίψη στα ποιήματά σου. Η ποίηση του Καρυωτάκη είναι αισθητή μέσα στο έργο σου. Νιώθεις πως ταυτίζεσαι μαζί της;

«Η Ψυχή διαλέγει τους Ομοίους της», έτσι δε λέει η Emily Dickinson; Κατά βάθος το πιστεύω αυτό. Ωστόσο, θα προτιμούσα να μη χρησιμοποιήσω τη λέξη «ταυτίζομαι», καθώς νιώθω το φορτίο της ιδιαίτερα ισχυρό. Σίγουρα, η μορφή του Καρυωτάκη και η ατμόσφαιρα των ποιημάτων του με συγκίνησαν πολύ κατά το παρελθόν· και συνεχίζουν να με συγκινούν. Είναι ο πρώτος ποιητής που διάβασα, όταν ήμουν ακόμη στο Γυμνάσιο, το τραγούδι του με άγγιξε και είναι μάλλον αναμενόμενο να έχω επηρεαστεί. Όταν κάτι μ’ αγγίζει, επιστρέφω σ’ αυτό.

Εκτός από τον Καρυωτάκη όμως, θα συναντήσουμε τον Τάσο Λειβαδίτη, τον Νίκο Καρούζο, τον Καβάφη, τη VirginiaWoolf.

Σωστά. Νιώθω ότι τους όφειλα μία –τουλάχιστον– αναφορά στην πρώτη μου ποιητική προσπάθεια. Ουσιαστικά, μετά τον Καρυωτάκη ήρθε «η συνάντηση» με τον μεγάλο Αλεξανδρινό κι έπειτα με τον –βαθιά ανθρώπινο– Τάσο Λειβαδίτη. Ακόμη θυμάμαι την αίσθηση που είχα τότε: σαν να ανοίγει μια πόρτα κι εγώ να περνώ σ’ έναν άγνωστο, καινούργιο κόσμο. Έπειτα ακολούθησαν κι άλλες «συναντήσεις», τι να πω για το φαινόμενο Νίκος Καρούζος ή για την –τόσο μπροστά για την εποχή της– Woolf; Σε κάθε περίπτωση, αισθάνομαι ιδιαίτερα ευτυχής όταν ανακαλύπτω ποιητικές φωνές με τις οποίες μπορώ να συνδεθώ. Στο πρόσφατο παρελθόν είχα την τύχη να ανακαλύψω και τη Νίκη-Ρεβέκκα Παπαγεωργίου, την οποία φέρνω συχνά –και με συγκίνηση– στον νου κατά τους περιπάτους μου στις εξοχές. Επίσης, το τελευταίο διάστημα έχω ανακαλύψει και αρκετές σύγχρονες ποιητικές φωνές [ως επί το πλείστον κοριτσιών–ένα κορίτσι μπορεί να έχει οποιαδήποτε ηλικία], με ιδιαίτερα αξιόλογο έργο.

Η τραυματισμένη μνήμη, η άβυσσος, οι πύλες του Άδη, τα μνήματα, η σιωπή, είναι θέματα που συναντούμε συχνά στην ποίησή σου. Θα έλεγα πως ακροβατείς ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ποια ελπίδα δίνεις στην αναγνώστρια, που θέλει να «πιαστεί» από τον στίχο σου και να πάρει τη ζωή στα χέρια της;

Όλοι δεν ακροβατούμε ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο; Δεν ξέρω αν δίνω κάποια ελπίδα στην αναγνώστρια ή στον αναγνώστη. Ίσως να μην ήταν αυτός ο αρχικός μου στόχος. Φυσικά, αν αυτό συμβαίνει με κάποιον τρόπο, είναι μάλλον ευχάριστο.Γεννιέται στον νου μου η ακόλουθη εικόνα: φαντάζομαι τη μορφή ενός κοριτσιού να προχωρά μέσα στα τοπία της συλλογής –που πολύ συχνά είναι τοπία θανάτου. Σ’ αυτά τα τοπία του θανάτου όμως, στα δάση, τους πάγους, τους βυθούς, χτυπά με δύναμη το φως και πάνω στο χώμα ανθίζουν αγριολούλουδα. Τελικά, μάλλον το σκοτάδι παλεύει με το φως και το αποτύπωμα της πάλης τους καταλαγιάζει στις σελίδες. Όπως και να 'χει, το κορίτσι συνεχίζει να βαδίζει.

Ως γνήσια νησιώτισσα, η θάλασσα είναι ένα άλλο θέμα που σε κρατά ζωντανή. Η απεραντοσύνη της, τα κύματα που χτυπούν στα βράχια. Τι συμβολίζει για σένα η Τήνος, πέρα από τα βιώματά σου;

Η Τήνος είναι τόπος και πάνω στους τόπους ριζώνουν αισθήματα και εικόνες. Η αίσθησή μου για το νησί έχει διαφοροποιηθεί λιγάκι τα τελευταία χρόνια. Ίσως κάποιες φορές, αφού έχεις αποστασιοποιηθεί απ’ τα πράγματα, επιστρέφοντας σ’ αυτά, κοιτώντας τα ίδια τοπία, να βλέπεις άλλα. Τα τελευταία χρόνια, που έτυχε να βρίσκομαι στο νησί σχεδόν απ’ την αρχή της άνοιξης, ένιωσα σαν να 'βλεπα για πρώτη φορά κάποιες εικόνες –ενώ μάλλον οι ίδιες εικόνες ήταν εκεί, γύρω μου, όλα τα χρόνια που έμενα μόνιμα στο νησί. Η Τήνος για μένα είναι το σπίτι στο οποίο μπορώ πάντα να επιστρέφω, είναι τα πλημμυρισμένα μ’ άγριες μαργαρίτες χωράφια που βλέπω απ’ το μπαλκόνι μου, είναι μια μοναχική παπαρούνα που δίνει της μάχη της με το μελτέμι σε μια παραλία που δεν αλώθηκε ακόμη από τουρίστες κι επενδυτές, είναι οι περίπατοί μου στη φύση, απ’ τους οποίους επιστρέφω βράδυ, πιο ανάλαφρη κι από σπουργίτι.

Το μάρμαρο, τα αγάλματα, είναι ακόμη ένας επηρεασμός από το αγαπημένο νησί. Εκτός από την τέχνη του μαρμάρου και το Μουσείο Μαρμαροτεχνίας, έχουμε το Διεθνές Λογοτεχνικό Φεστιβάλ αλλά και αρκετούς λογοτέχνες που ζουν στο νησί ή κατάγονται από αυτό. Πιστεύεις πως ο πολιτισμός στο νησί πρέπει να είναι το πρώτο μέλημα για την πραγματική ανάπτυξη του;

Πιστεύω ότι ως κοινωνία πρέπει να συνειδητοποιήσουμε πόσο σημαντική –και ιαματική– είναι η Τέχνη για τον άνθρωπο και να κάνουμε ό,τι χρειάζεται για να την προστατεύσουμε. Μιλώ για το νησί, αλλά και πέρα απ’ αυτό. Μαζί με τον πολιτισμό να προστατεύσουμε και τη φύση. Δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη που να έχει ως θεμέλιο μια λογική αφαίμαξης και εύκολου πλουτισμού. Στο νησί υπάρχει πρόβλημα με το πολυτιμότερο αγαθό της φύσης, το νερό, κι όμως οι πισίνες ξεφυτρώνουν παντού σαν αγριόχορτα. Όλο αυτό μου δημιουργεί πολλούς προβληματισμούς σε σχέση με τις προτεραιότητες και την ιεράρχηση των αξιών μας, ως κοινωνία. Δεν αναφέρομαι μόνο στην Τήνο, μιλάω γενικότερα για τον κόσμο μας. Νιώθω πως –ειδικά τα τελευταία χρόνια– η κραυγή της φύσης φτάνει στ' αυτιά μας, όμως εμείς επιλέγουμε να στρέφουμε το πρόσωπο αλλού. Ελπίζω να συνειδητοποιήσουμε, πριν να είναι αργά, πως η τυφλότητά μας οδηγεί σε αδιέξοδα.Κι αφού το συνειδητοποιήσουμε, να πάρουμε το νήμα από την αρχή και να αφήσουμε την ομορφιά και τη δικαιοσύνη να μας δείξουν τον δρόμο.

Η υποψηφιότητά σου ως πρωτοεμφανιζόμενη ποιήτρια στα βραβεία του Αναγνώστη, σου δίνει μια πρόσθετη ευθύνη να συνεχίσεις την ποιητική σου πορεία;

Δεν ξέρω αν έχουν και πολλή σημασία οι υποψηφιότητες και τα βραβεία. Το γεγονός ότι το δέρμα ρυζόχαρτο δε χάθηκε ανάμεσα σε πολλά άλλα βιβλία είναι ευχάριστο.Σκέφτομαι, επίσης, ότι τέτοιου είδους συγκυρίες δίνουν τη δυνατότητα στους αναγνώστες να ανακαλύψουν βιβλία που ενδεχομένως τους ενδιαφέρουν. Εμένα μου έχει τύχει να ανακαλύψω εξαιρετικά έργα με ανάλογο τρόπο. Μέχρι εδώ, όλα καλά. Από εκεί και πέρα όμως η ουσία της ποίησης είναι αλλού. Περισσότερο από ένα βραβείο, θα με συγκινούσε να λάβω ένα ειλικρινές μήνυμα από μια άγνωστη αναγνώστρια, ή έναν άγνωστο αναγνώστη, που διάβασε το δέρμα ρυζόχαρτο, την/τον άγγιξε, κι επιλέγει να μοιραστεί μαζί μου αυτό που ένιωσε. Δεν κάνει το βραβείο –ή η υποψηφιότητα– το ποίημα, το ποίημα το κάνει η ραγισματιά.

Ποια είναι η γνώμη σου για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Οι βόλτες στα μικρά βιβλιοπωλεία –ευτυχώς– διατηρούν τον ρομαντισμό τους και σήμερα, ωστόσο η τεχνολογία έχει προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο μια σειρά από μέσα, που [ότ]αν χρησιμοποιούνται κατάλληλα, διευκολύνουν πολύ την επικοινωνία και τη σύνδεσή του με άλλους ανθρώπους. Αυτό ισχύει και στον χώρο του βιβλίου. Το έργο του δικτύου Bookia είναι σημαντικό, καθώς παρέχει χώρο στους συγγραφείς για να ακουστεί η φωνή τους και να προβληθεί το έργο τους, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στους αναγνώστες να αναζητήσουν μέσα σε μια καλά ενημερωμένη ψηφιακή βιβλιοθήκη βιβλία που τους ενδιαφέρουν.

Ευχαριστώ Αντωνία για την κουβέντα μας και σου εύχομαι να είναι καλοτάξιδη η ποιητική σου συλλογή.

Να είστε καλά. Κι εγώ σας ευχαριστώ, τόσο εσάς όσο και το Bookia για τη φιλοξενία της συζήτησής μας.

Αγνοείται

Αγάπησα βαθιά τους κήπους.
Τόσο βαθιά
που χρόνια σκάβει
ο κηπουρός το χώμα –
πουθενά δεν με βρίσκει.