Ο Θεόδωρος Μυλωνάς, μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, διορίστηκε στη Μέση Εκπαίδευση και με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. πήγε στο Παρίσι (Sorbone-Paris V), όπου έκανε βασικές σπουδές στην Κοινωνιολογία - Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης. Πήρε τα εξής πτυχία: Licence, Maitrise, Diplome d\' Etudes Approfondies (DEA) και Doctorat με Άριστα. Τα ενδιαφέροντά του, στραμμένα πάντοτε στις κοινωνιολογικές όψεις της ελληνικής εκπαίδευσης, τον οδήγησαν στη συστηματική μελέτη των σχετικών ερμηνευτικών θεωριών που διατυπώνονταν και διατυπώνονται κυρίως από Γάλλους κοινωνιολόγους της εκπαίδευσης. Στη διατριβή του, που είχε ως θέμα "L\' ecart de scοΙarisatiοη entre villes et campagne en Grece" ("Η διαφορά ποσοστών φοίτησης στο σχολείο μεταξύ πόλεων και υπαίθρου στην Ελλάδα"), προσπάθησε να δείξει τους κοινωνικούς προσδιορισμούς του φαινομένου. Η διατριβή αυτή δημοσιεύτηκε στα ελληνικά με μικρές προσθήκες και τίτλο: "Η αvαπαραrωrή των κοινωνικών τάξεων μέσα από τους σχολικούς μηχανισμούς στην Ελλάδα" (εκδ. Γρηγόρη, 1982).

Σε ένα αλλο βιβλίο του με τίτλο: "Κοινωνική αναπαραγωγή στο σχολείο - Θεωρία και εμπειρία" (Εκδ. Αρμός, 1991), ιχνηλατεί την πορεία και τις μεταμορφώσεις της έννοιας "αναπαραγωγή" από τον επιστημονικό χώρο της Βιολογίας -Γενετικής σ \' αυτόν της μαρξιστικής οικονομικής θεωρίας και από εκεί στην κοινωνιολογία και κοινωνιολογία της εκπαίδευσης. Με μια σειρά άρθρων του ερευνά συγκεκριμένες κοινωνιολογικές όψεις της ελληνικής εκπαίδευσης.

Σήμερα, ο Θεόδωρος Μυλωνάς είναι ομότιμος καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Πατρών. \'Εχει μετάσχει με εισηγήσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Παιδαγωγικής Εταιρείας Ελλάδος. Είναι έγγαμος και έχει δύο κόρες.