Στέφανος Μαρτζώκης (1855-1913). Ο Στέφανος Μαρτζώκης γεννήθηκε στη Ζάκυνθο, γιος του ιταλικής καταγωγής Λουδοβίκου Μαρτζώκη και αδερφός του επίσης λογοτέχνη Ανδρέα Μαρτζώκη. Πήρε ελληνική και ιταλική μόρφωση. Σημαντικό ρόλο στις καλλιτεχνικές ανησυχίες του διαδραμάτισαν τα πνευματικά ερεθίσματα που δέχτηκε από το οικογενειακό του περιβάλλον. Το 1863 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα και πραγματοποίησε ανώτερες σπουδές στη Γαλλία και την Ιταλία. Εργάστηκε ως δάσκαλος ιταλικών στο γυμνάσιο του Αργοστολίου (1883-1885). Μετά την κατάργηση του μαθήματος ο Μαρτζώκης βρέθηκε σε δυσχερή οικονομική θέση. Άτυχος στάθηκε και ο γάμος του (1882-1889), από τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά με τα οποία εγκαταστάθηκε το 1897 στην Αθήνα. Στην Αθήνα έζησε παραδίδοντας ιδιαίτερα μαθήματα ιταλικών και δημοσιεύοντας ποιήματα και μεταφράσεις σε εφημερίδες και περιοδικά. Για μικρό χρονικό διάστημα συναναστράφηκε τους παλαμικούς κύκλους, σύντομα όμως αποτραβήχτηκε και έζησε απομονωμένος την υπόλοιπη ζωή του. Πέθανε στην Αθήνα. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε επίσημα το 1878 με την έκδοση – σε μορφή φυλλαδίων - της ιταλόφωνης ποιητικής συλλογής Poesie – Ore di tormento, ενώ η πρώτη ελληνόφωνη συλλογή του κυκλοφόρησε το 1889 με τον τίτλο Ballades. Το 1900 με πρωτοβουλία των φοιτητών και των καθηγητών Legrand και Pernaud του τμήματος Ανατολικών Γλωσσών και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του Πανεπιστημίου του Παρισιού εκδόθηκε σε περιορισμένα αντίτυπα η ποιητική συλλογή του Μαρτζώκη Σονέττα. Το 1906 κυκλοφόρησε η σημαντικότερη κατά την κριτική ποιητική συλλογή του, με τίτλο Βάρβαροι Στίχοι και Νέα Ποιήματα. Το 1911 δημοσίευσε μια εκτενή μελέτη για το έργο του Σολωμού στο περιοδικό Grecia του Παρισιού. Η ποίηση του Στέφανου Μαρτζώκη τοποθετείται στα όρια ανάμεσα στην Επτανησιακή Σχολή και το ρομαντισμό της Α΄ Αθηναϊκής Σχολής. Επιδράσεις δέχτηκε κυρίως από ιταλούς ποιητές όπως οι Λεοπάρντι, Καρντούτσι και Στεκέτι αλλά και ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ανδρέας Κάλβος και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης. Για το σύνολο του έργου του τιμήθηκε το 1910 με το παράσημο του Αργυρού Σταυρού των Ιπποτών. Τα Άπαντά του εκδόθηκαν το 1925 από τον γιο του Καίσαρα Μαρτζώκη και με πρόλογο του Μαρίνου Σιγούρου. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Στέφανου Μαρτζώκη βλ. Λαμπίκης Δ.Α., «Μαρτζώκης Στέφανος», Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια16. Αθήνα, Πυρσός, 1931, Μαυροειδή - Παπαδάκη Σοφία, «Μαρτζώκης Στέφανος», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 10. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Χαρτοματζίδου - Λιάμα Ι., «Μαρτζώκης Στέφανος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 6. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987.

(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).