Ο Βαλέρι Γιακόβλεβιτς Μπριούσοφ (1873-1924) γεννήθηκε στη Μόσχα σε μια οικογένεια εμπόρων με προγόνους δουλοπάροικους. Πολύ νέος ακόμα, αποφάσισε να "εισαγάγει" τον συμβολισμό στη Ρωσία και να τεθεί επικεφαλής αυτού του λογοτεχνικού κινήματος. Έτσι, σε ηλικία 21 χρονών, εκδίδει μια μικρή ποιητική συλλογή με τον τίτλο "Ρώσοι συμβολιστές", που αποτελεί μια διακήρυξη πίστης στον συμβολισμό. Αλλά ο συμβολισμός του Μπριούσοφ εμπεριέχει και δυο βασικά στοιχεία της παρακμής: τον νιτσεϊκό ατομικισμό και τον αμοραλιστικό εστετισμό.

Ο Μπριούσοφ ήταν πραγματικά αυτό που αποκαλούμε "τέρας μόρφωσης". Σπούδασε με πάθος τις πιο ποικίλες επιστήμες, καταβρόχθιζε όχι το ένα βιβλίο μετά το άλλο, αλλά τη μια βιβλιοθήκη μετά την άλλη. Ήταν πολύγλωσσος σε απίστευτο βαθμό: γνώριζε στην εντέλεια ένα σωρό γλώσσες όπως λατινικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, αρμενικά, σουηδικά, αραβικά, αρχαία αιγυπτιακά, ιαπωνικά...

Δεν ήταν μόνο απίθανα ευρυμαθής, αλλά και τρομερά εργατικός. Ασχολήθηκε με όλα τα είδη του λόγου: έγραψε δράματα, μυθιστορήματα, νουβέλες, άρθρα λογοτεχνικής κριτικής, αλλά κυρίως ποίηση. Παράλληλα μετέφραζε αδιάκοπα: Βιργίλιο, Ρακίνα, Βεράρεν, Γκαίτε, Σαγιάτ Νόβα, Ουάιλντ, Λαφόργκ, Βερλαίν, Μέτερλινγκ, Ουγκώ, Πόε...

Κατά το διάστημα 1904-1909, διευθύνει τον εκδοτικό οίκο "Σκορπιός". Ιδρύει τη λογοτεχνική επιθεώρηση "Ο Ζυγός", που υπήρξε το πιο πλούσιο λογοτεχνικό έντυπο της εποχής και όπου, από τα πρώτα κιόλας τεύχη, γράφει ο ίδιος σχεδόν όλα τα άρθρα χρησιμοποιώντας διάφορα ψευδώνυμα.

Επιτέλους, ο Μπριούσοφ κερδίζει την τόσο ποθητή αναγνώριση. Ταλαντούχοι νεαροί ποιητές, σαν τον Αλέξανδρο Μπλοκ, γίνονται οπαδοί του. Ο Γκόρκι τον χαρακτηρίζει ως τον πιο καλλιεργημένο συγγραφέα της Ρωσίας και ο Γκουμίλεβ ως τον πιο Ευρωπαίο από όλους τους Ρώσους συγγραφείς.

Το 1904, ο Μπριούσοφ εγκαταλείπει τον συμβολισμό. Η ποίησή του αποκτά μια κλασική μορφή όπου η τέλεια τεχνική δεν αργεί να καθηλωθεί σε έναν ψυχρό ακαδημαϊσμό. Το ίδιο συμβαίνει και με την πρόζα του. Γίνεται στόχος έντονων επιθέσεων. Οι ομότεχνοι του τον θεωρούν περισσότερο σαν ένα μαθηματικό, παρά σαν ποιητή, περισσότερο σαν έναν ικανότατο μάστορα, παρά σαν αληθινό δημιουργό. Η Μαρίνα Τσβετάγεβα τον αποκαλεί ειρωνικά "ήρωα της εργασίας και της θέλησης", ο Λεονίντ Αντρέγεφ δηλώνει πως οι στίχοι του έχουν την παγεράδα "ενός σκεπτόμενου πτώματος κατεψυγμένου στους είκοσι βαθμούς υπό το μηδέν". Το 1910, ο κριτικός Ιούλι Άκενβαλντ έγραψε ένα βιτριολικό άρθρο που συνοψιζόταν στη φράση: "Ο Μπριούσοφ; Είναι ο Σαλιέρι της σύγχρονης ποίησης!" Η σκληρή αυτή ετυμηγορία πλήγωσε βαθιά τον Μπριούσοφ.

Το 1919, ο Βαλέρι Μπριούσοφ γίνεται μέλος του κομουνιστικού κόμματος και, από το 1919 ως το 1921, διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Ρώσων Ποιητών.