O Σεβ. Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1954. Σπούδασε στο τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ενώ συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην Αστροφυσική και τη Μηχανολογία στις ΗΠΑ, στα Πανεπιστήμια Χάρβαρντ και ΜΙΤ αντίστοιχα. Έχοντας αποκτήσει και διδακτορικό τίτλο στη Βιοϊατρική Τεχνολογία από τα ίδια πανεπιστήμια, προχώρησε σε βαθύτερη μελέτη της θεολογικής επιστήμης, αποκτώντας δυο σχετικούς μεταπτυχιακούς τίτλους στη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού στη Βοστώνη.

Το 1989, επιστρέφοντας στην Ελλάδα, ο πατ. Νικόλαος παρέμεινε για δυο χρόνια στο Αγ. Όρος κι έπειτα στην Ιερά Μονή Στομίου Κονίτσης. Στη συνέχεια, χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος κοντά στον μακαριστό Μητροπολίτη Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης Σεβαστιανό.

Από το Μάιο 1990, μέχρι και τη χειροτονία του ως Επισκόπου, διακόνησε ως οικονόμος στο Ιερό Μετόχι της Αναλήψεως της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας του Αγ. Όρους. Το Φεβρουάριο 2003 αναγορεύτηκε διδάκτωρ της Θεολογίας στον τομέα της Χριστιανικής Ηθικής και Κοινωνιολογίας (Βιοηθικής) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ ήδη από το 1991 διδάσκει πανεπιστημιακά μαθήματα σχετικού περιεχομένου στις Ιατρικές Σχολές των Πανεπιστημίων της Αθήνας και της Κρήτης, όπως και στη Θεολογική Σχολή Balamand του Λιβάνου.

Το 1993 ίδρυσε το πρώτο Κέντρο Βιοϊατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας στην Ελλάδα, ενώ είναι μέλος πολλών εκκλησιαστικών και άλλων επιτροπών με σχετικό αντικείμενο.