Σπυρίδων Ζαμπέλιος (1815-1881). Ο Σπυρίδων Ζαμπέλιος γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1815, γιος του Ιωάννη Ζαμπελίου, δικαστικού, δραματουργού και λόγιου. Στη Λευκάδα έμαθε τα πρώτα γράμματα. Σπούδασε νομικά στην Ιόνιο Ακαδημία της Κέρκυρας (όπου γνωρίστηκε με το Σολωμό, πιθανόν και με τον Κάλβο) και την Ιταλία, όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Πίζας. Η γνωριμία του με τον μεσαιωνολόγο Ανδρέα Μουστοξύδη τον ώθησε στη μελέτη μεσαιωνικών και γλωσσολογικών χειρογράφων στις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες της Ευρώπης αλλά και στην Τουρκία. Στη Γερμανία φοίτησε στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, όπου παρακολούθησε μαθήματα του Hegel. Επέστρεψε στην Κέρκυρα και δημοσίευσε ανώνυμα το ποίημα Η ύστερη νυχτιά του καταδίκου (1845), διάφορα ερωτικά ποιήματα και τη μελέτη Άσματα δημοτικά της Ελλάδος (1852). Στη συνέχεια έφυγε ξανά για την Ευρώπη για νέες μελέτες και επέστρεψε το 1856, λόγω του θανάτου του πατέρα του. Το 1857 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα με τη σύζυγό του Λουκία και δημοσίευσε την ιστορική μελέτη Αι βυζαντιναί μελέται. Περί πηγών της ελληνικής εθνότητος, στην οποία υποστήριξε την ενότητα του αρχαίου και σύγχρονου ελληνισμού με συνδετικό κρίκο το Βυζάντιο. Το 1859 δημοσίευσε το φυλλάδιο Καθίδρυσις Πατριαρχείου εν Ρωσία. Στην περίοδο 1859-1860 τοποθετείται επίσης η σημαντική για την ιστορία της νεοελληνικής κριτικής διαμάχη Ζαμπελίου - Πολυλά. Ο Ζαμπέλιος δημοσίευσε το φυλλάδιο Πόθεν η κοινή λέξις τραγουδώ, με αφορμή την έκδοση των Ευρισκομένων του Σολωμού από τον Πολυλά, υποστηρίζοντας τον ελεγειακό χαρακτήρα των έργων της ώριμης περιόδου του Σολωμού. Η άποψή του ανασκευάστηκε από τον Πολυλά στο φυλλάδιο Πόθεν η μυστικοφοβία του κ.Σ.Ζαμπελίου (Κέρκυρα 1860) [Για τα κείμενα της διαμάχης βλ. Σολωμός

Προλεγόμενα-κριτικά Στάη-Πολυλά-Ζαμπελίου. Επιμ. Αθ.Κίτσου-Μυλωνά. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1980]. Με αφορμή τις ιστορικές περιπέτειες της Κρήτης έγραψε τα ιστορικά μυθιστορηματικά έργα Ιστορικά σκηνογραφήματα και Οι Κρητικοί γάμοι, με υποθέσεις από την ιστορία της Ενετοκρατίας στο νησί. Το 1864 δημοσίευσε στην Αθήνα τη γλωσσολογική μελέτη Ιταλοελληνικά. Δημοσίευσε επίσης το ιταλόφωνο μυθιστόρημα Αναμνήσεις μοναχής. Προς το τέλος της ζωής του ξεκίνησε να γράφει ένα ετυμολογικό ελληνικό λεξικό, του οποίου το πρώτο μέρος εκδόθηκε στο Παρίσι το 1879 με τίτλο Parlers grecs et romains. Εξελέγη βουλευτής Λευκάδας με το κόμμα των Μεταρρυθμιστών στην Θ΄ Βουλή, και υπήρξε συνεργάτης της κερκυραϊκής πολιτικής εφημερίδας Πατρίς του Βραϊλα και της εφημερίδας του Μουστοξύδη Το μέλλον. Αποσύρθηκε από την πολιτική, ταξίδεψε στην Αθήνα, και εγκαταστάθηκε σε μια επαρχιακή έπαυλη στο Λιβόρνο για δέκα χρόνια. Πέθανε κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του στο Zug της Ελβετίας το 1881. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Σπυρίδωνα Ζαμπέλιου βλ. Δημητρακόπουλος Φώτης, «Σπυρίδων Ζαμπέλιος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο Δ΄· 1830-1880, σ.336-352. Αθήνα, Σοκόλης, 1996 και Στέφος Δημήτρης, «Ζαμπέλιος Σπυρίδων», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 3. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985

(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).