Ο Νικόλαος Μαυροκορδάτος υπήρξε ένας από τους διασημότερους Έλληνες, οι οποίοι διέπρεψαν κατά το διάστημα της Τουρκοκρατίας. Γόνος της μεγάλης βυζαντινής οικογένειας των Μαυροκορδάτων γεννήθηκε το 1670 στην Κωνσταντινούπολη. "Σοφός υιός σοφού πατρός", του Αλεξάνδρου Μαυροκορδάτου, του εξ απορρήτων, επέσυρε τον θαυμασμό των συγχρόνων του, με την οξύνοια του πνεύματός του και την ευρυτάτη μόρφωσή του.

Διετέλεσε Λογοθέτης της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, το 1698 διαδέχεται τον πατέρα του στο αξίωμα του Μεγάλου Διερμηνέως ενώπιον της υψηλής πύλης. Το 1709 διορίστηκε ηγεμών της Μολδαυΐας, το 1716 εστάλη ηγεμών στη Βλαχία, όπου και έμεινε μέχρι το θάνατό του το 1730. Ιδιαιτέρως ασχολήθηκε με την ανάπτυξη της παιδείας, ιδρύοντας στο Βουκουρέστι Ελληνική σχολή υπό τη διεύθυνση του Γεωργίου Τραπεζουντίου.

Εκπρόσωπος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, συνέγραψε το πρωτοποριακό μυθιστόρημα "Φιλοθέου πάρεργα" (1717), τη δεοντολογικής πραγματεία "Περί των καθηκόντων βίβλος" (1719), διαλόγους στο ύφους του Λουκιανού και του Φενελόν και άλλα ηθολογικά έργα.